Αντικειμενικοποίηση Υπολογισμού της Αποζημίωσης των «μη οικονομικής φύσεως» ζημιών από τροχαίο ατύχημα (άλλως της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης)

Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α

Αντικειμενικοποίηση Υπολογισμού της Αποζημίωσης των «μη οικονομικής φύσεως» ζημιών από τροχαίο ατύχημα (άλλως της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης)

Tο «Επικουρικό Κεφάλαιο Ασφάλισης Ευθύνης από Ατυχήματα Αυτοκινήτων» (εφεξής Επικουρικό Κεφάλαιο) είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, το οποίο συστάθηκε με το ν. 489/1976 και το οποίο παρεμβαίνει με σκοπό την αποζημίωση τρίτων ζημιωθέντων από τροχαίο ατύχημα στις περιπτώσεις εκείνες, που κατά κανόνα, δεν υπάρχει ή που δεν εντοπίζεται η ασφαλιστική εταιρία που καλύπτει την ευθύνη του υπαίτιου οδηγού[1]. Με αυτό τον τρόπο το Επικουρικό Κεφάλαιο λειτουργεί υποστηρικτικά του θεσμού της υποχρεωτικής ασφάλισης αστικής ευθύνης από την κυκλοφορία οχημάτων, τελώντας υπό την αυστηρή εποπτεία και έλεγχο της εκάστοτε αρμόδιας για την εποπτεία της ιδιωτικής ασφάλισης Αρχής.

Με επίγνωση του ιδιαίτερου κοινωνικοοικονομικού μας ρόλου, εκθέτουμε κατωτέρω τον έντονο προβληματισμό μας σχετικά με το υφιστάμενο στη χώρα μας σύστημα υπολογισμού αποζημίωσης των «μη οικονομικής φύσεως» ζημιών από τροχαίο ατύχημα, το οποίο θεωρούμε ότι προκαλεί σημαντικές δυσλειτουργίες και στρεβλώσεις στην εν γένει διαδικασία διακανονισμού των ζημιών από τροχαίο ατύχημα, με άμεσες και πολλαπλές δυσμενείς επιπτώσεις στους ίδιους τους καταναλωτές, στις δραστηριοποιούμενες στον κλάδο ασφάλισης αυτοκινήτου ασφαλιστικές επιχειρήσεις και ιδιαιτέρως στο Επικουρικό Κεφάλαιο.

Α.         ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ

1.         Το θέμα

1α. Το θέμα αφορά ειδικά στις αποζημιώσεις που δίδονται σε δικαιούχους αποζημίωσης σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος όχι για την κάλυψη συγκεκριμένων ζημιών οικονομικά μετρήσιμων (όπως είναι το κόστος του νοσοκομείου, η διατροφή στα εξαρτώμενα μέλη της οικογενείας του θανόντος, η απώλεια εισοδήματος, το κόστος για την αποκατάσταση της υγείας του θύματος, το κόστος μετατροπής της κατοικίας ή του οχήματος του ζημιωθέντος λόγω αναπηρίας κ.ά.), αλλά σ΄ αυτές που δίδονται για την κάλυψη «ζημιών» μη οικονομικής φύσης, δηλαδή για την αντιμετώπιση του πόνου και της ψυχικής συντριβής που υφίσταται είτε ο ίδιος ο ζημιωθείς είτε τα μέλη της οικογενείας του. Η αποζημίωση σ΄ αυτές τις περιπτώσεις χαρακτηρίζεται ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης (του παθόντος) ή λόγω ψυχικής οδύνης (των μελών της οικογένειας του θύματος σε περίπτωση θανάτου του τελευταίου).

1β. Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα υπολογισμού, τα ποσά της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, επειδή ακριβώς δεν στηρίζονται σε ιατρικά δεδομένα ή σε αμιγώς οικονομικά στοιχεία, καθώς αφορούν αγαθά τα οποία δεν έχουν αξία οικονομικά μετρήσιμη, προσδιορίζονται από τον Έλληνα δικαστή ελεύθερα και υποκειμενικά κάνοντας ο τελευταίος επί του προκειμένου χρήση της πλήρους ανεξαρτησίας του και της διακριτικής ευχέρειάς του.

Αποτέλεσμα τούτου είναι η αποσπασματική αντιμετώπιση της επιδίκασης των ποσών της χρηματικής ικανοποίησης, τα οποία δεν υπακούουν σε κανόνες, είναι συχνά ανομοιόμορφα αλλά και άδικα, υπό την έννοια ότι οδηγούν σε άνιση μεταχείριση ομοειδών καταστάσεων.

Επιπλέον παρατηρείται και μια άλλη δυναμική εξέλιξη της νομολογίας μας, συνιστάμενη στη συνεχή διόγκωση του ύψους των επιδικαζόμενων ποσών χρηματικής ικανοποίησης στον τομέα του τροχαίου ατυχήματος, ως απόρροια κάθε φορά της αύξησης των κατώτατων ορίων της υποχρεωτικής ασφάλισης της αστικής ευθύνης από την κυκλοφορία οχημάτων.

Τέλος, ο κύκλος των προσώπων τα οποία εντάσσονται στην έννοια της οικογένειας, όπως έχει διαμορφωθεί νομολογιακά στη χώρα μας και τα οποία δικαιούνται χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης είναι ιδιαίτερα ευρύς, συγκρινόμενος με τον συνήθως ισχύοντα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, διογκώνοντας έτσι ακόμη περισσότερο το κόστος αποζημίωσης ενός τροχαίου ατυχήματος.

1γ. Στο σημείο τούτο αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογες τάσεις διόγκωσης των αποζημιώσεων που επιδικάζονται λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης δεν παρατηρείται σε άλλους δικαιϊκούς τομείς (τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό και ένταση), όπως επί παραδείγματι στις περιπτώσεις χρηματικών ικανοποιήσεων εξαιτίας εργατικού ατυχήματος.

Εξ αυτού του λόγου είναι κατά την κρίση μας πρόδηλο ότι στη νομολογιακή αυτή εξέλιξη στις υποθέσεις των τροχαίων ατυχημάτων συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό και προφανώς αδικαιολόγητα η ύπαρξη της υποχρεωτικής ασφάλισης και δη η υποχρεωτική παρουσία του ασφαλιστή ή του Επικουρικού Κεφαλαίου. Εκτιμούμε ότι έχει εσφαλμένα διαμορφωθεί η εντύπωση ότι τις αποζημιώσεις πληρώνει η απρόσωπη ασφαλιστική εταιρία, ενώ στην ουσία παροράται το γεγονός ότι το κόστος των αποζημιώσεων επιβαρύνει εν τέλει το σύνολο της κοινωνίας των ασφαλισμένων.

Έτσι, παρά τη θεωρητικά παρεπόμενη και ως εκ τούτου αμιγώς εγγυητικής φύσεως ευθύνη του ασφαλιστή, έχει καταστεί πλέον νομολογιακός κανόνας στην περίπτωση των τροχαίων ατυχημάτων να εξαντλούνται υπέρ παθόντος ή λοιπών δικαιούχων, λόγω ψυχικής οδύνης, τα εκάστοτε προβλεπόμενα στην ασφαλιστική σύμβαση ασφαλιστικά ποσά. Η δε οικονομική θέση των άμεσα εμπλεκομένων μερών στην πράξη υποσκελίζεται, εστιάζοντας ο δικαστής στην οικονομικά ισχυρότερη θέση του ασφαλιστή. 

2.                     Οι επιπτώσεις

Οι επιπτώσεις από την προαναφερθείσα κατάσταση (ανομοιομορφία ως προς το ύψος των επιδικαζόμενων ποσών, συνεχής διόγκωση αυτών και ευρύς κύκλος αποζημιούμενων) είναι, όπως εξ αρχής επισημάνθηκε, πολλές και ιδιαίτερα δυσμενείς. Προκειμένου να αναδείξουμε τη διάσταση του προβλήματος, κατωτέρω αναφερόμαστε ειδικά στις σημαντικότερες των επιπτώσεων που αφορούν στους ίδιους τους καταναλωτές και στο Επικουρικό Κεφάλαιο. Ειδικότερα:

2α. Για τους καταναλωτές:

§                     Μεγάλος αριθμός των διαφορών από τροχαίο ατύχημα με σωματικές βλάβες ή θάνατο οδηγείται στα Δικαστήρια με την ελπίδα της ευνοϊκής μεταχείρισης από το Δικαστή. Καθίσταται συνεπώς δυσχερής έως αδύνατος ο γρήγορος και εξώδικος διακανονισμός των απαιτήσεων προς βλάβη των ίδιων των δικαιούχων, οι οποίοι εισπράττουν τις αποζημιώσεις τους με μεγάλη καθυστέρηση. Σε πολλές δε περιπτώσεις, οι δικαιούχοι εισπράττουν ποσό ίσο ή και μικρότερο από αυτό που τους είχε προσφερθεί εξωδίκως, καθώς σημαντικό μέρος της επιδικασθείσας από τα δικαστήρια αποζημίωσης εισπράττεται από τρίτα πρόσωπα, όπως π.χ. δικηγόρους, πραγματογνώμονες κ.α..

§                     Προκαλείται σε κάθε περίπτωση αύξηση του πραγματικού κόστους των αποζημιώσεων, οι οποίες και μόνο λόγω των μακροχρόνιων δικαστικών διενέξεων επιβαρύνονται με υπέρογκους τόκους υπερημερίας, δικαστικά έξοδα κ.α.. Άμεση συνέπεια της διόγκωσης του ύψους των αποζημιώσεων είναι η επιβάρυνση του συνόλου εν τέλει της κοινωνίας των ασφαλισμένων, οι οποίοι καλούνται να αυξήσουν τις εισφορές τους (ασφάλιστρο) προκειμένου να είναι εφικτή η κάλυψη των υποχρεώσεων του συνεχώς διογκούμενου κινδύνου.

§                     Η ανομοιόμορφη σε πολλές περιπτώσεις αντιμετώπιση όμοιων καταστάσεων συνιστά άνιση μεταχείριση μεταξύ των πολιτών, γεγονός το οποίο είναι σε κάθε περίπτωση κοινωνικά απαράδεκτο.

2β. Για το Επικουρικό Κεφάλαιο:

§                     Η διαρκής αύξηση του κόστους των καταβαλλόμενων αποζημιώσεων προκαλεί σοβαρά ζητήματα οικονομικής ρευστότητας και αδυναμίας ανταπόκρισης του Επικουρικού Κεφαλαίου στις υποχρεώσεις του. Και τούτο, διότι, όπως είναι ευνόητο, η συνεχής και ανεξέλεγκτη αύξηση των υποχρεώσεων του Επικουρικού Κεφαλαίου δεν συνάδει με τον επικουρικό χαρακτήρα της λειτουργίας του και τους εξ αυτού του λόγου συγκεκριμένους και περιορισμένους οικονομικούς πόρους του[2].

§                     Το πρόβλημα τούτο μεγεθύνεται σε ανησυχητικό βαθμό, εάν λάβει κανείς υπόψη του την επίσης παρατηρούμενη, τα τελευταία δύο (2) χρόνια, διόγκωση των περιπτώσεων που εμπλέκεται και καταβάλλει αποζημιώσεις το Επικουρικό Κεφάλαιο, κυρίως λόγω της ανάκλησης της άδειας λειτουργίας έξι ασφαλιστικών επιχειρήσεων και της αύξησης περαιτέρω του αριθμού των ανασφάλιστων οχημάτων. Σημειωτέον εκτιμούμε ότι και τα δύο ανωτέρω γεγονότα συνδέονται σε μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον έμμεσα, είτε με το υψηλό κόστος των καταβαλλόμενων αποζημιώσεων είτε με την προκαλούμενη εξ αυτού του λόγου σημαντική αύξηση των ασφαλίστρων.

 

Β.         ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΛΥΣΗ

1.                     Η Ευρωπαϊκή Εμπειρία

Ο προβληματισμός για τον υπολογισμό των χρηματικών ικανοποιήσεων και η ανάγκη καθιέρωσης σε εθνικό επίπεδο συστήματος που επιτρέπει τον αντικειμενικό προσδιορισμό των οφειλομένων αποζημιώσεων λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα.

Το ζήτημα αυτό έχει ήδη απασχολήσει πολλά άλλα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας, τα οποία βρίσκουν σήμερα λύσεις στην υιοθέτηση διαφόρων μεθόδων αντικειμενικού προσδιορισμού των μη οικονομικής φύσεως ζημιών, όπως είναι ο αυστηρός καθορισμός κλιμάκων, πινάκων ή ποσών αποζημίωσης που εφαρμόζονται υποχρεωτικά εκ του νόμου, ή η διαμόρφωση / δημοσίευση κριτηρίων κοινά αποδεκτών και συστηματικά εφαρμοζομένων, ως κατευθυντήριες οδηγίες, από τους εθνικούς δικαστές.

Κατωτέρω αναφέρουμε ενδεικτικά, για την πληρέστερη ενημέρωσή σας, ορισμένες από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Ισπανία:

Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Ισπανίας, η οποία έχει διαμορφώσει και υιοθετήσει με νόμο ένα πλήρες σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού των αποζημιώσεων για σωματικές βλάβες και θάνατο σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος, μέσω του οποίου καθορίζονται τόσο τα  πρόσωπα που δικαιούνται αποζημίωσης, όσο και τα ποσά που δίδονται ως αποζημιώσεις σωρευτικά τόσο για τις οικονομικής φύσεως ζημίες (όπως είναι π.χ. η απώλεια εισοδήματος και η διατροφή), όσο και για τις μη οικονομικής φύσεως ζημίες (όπως είναι η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης).

Πρόκειται για νομικό σύστημα με καθολική δεσμευτική ισχύ, το οποίο περιελήφθη υπό μορφή παραρτήματος στο βασικό νομοθετικό κορμό περί ασφαλίσεως αυτοκινήτου και επικυρώθηκε με νόμο το 1995, εφαρμόζεται δε εφεξής υποχρεωτικά από τα Ισπανικά Δικαστήρια.

Εν περιλήψει, στο ισχύον παράρτημα περιλαμβάνεται πίνακας με όλες τις δυνατές περιπτώσεις μόνιμων σωματικών κακώσεων, οι οποίες έχουν περαιτέρω διαβαθμιστεί και αντιστοιχούν σε συγκεκριμένους πόντους. Το άθροισμα των πόντων μετατρέπεται σε ποσό σε ευρώ, το οποίο τελεί σε συνάρτηση με την ηλικία του παθόντος και συνιστά τη συνολική αποζημίωση που δικαιούται ο παθών για όλα τα είδη ζημιών που υπέστη (ήτοι για τις οικονομικής και μη οικονομικής φύσεως ζημίες).

Στις περιπτώσεις πρόσκαιρης ανικανότητας του θύματος, προβλέπεται ως αποζημίωση (στην οποία συμπεριλαμβάνεται πάντα και η χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη) η καταβολή ενός ημερησίου επιδόματος, το οποίο διακρίνεται σε νοσοκομειακό και μη νοσοκομειακό.

Όσον αφορά τέλος στις περιπτώσεις θανάτου προβλέπεται επίσης πίνακας, ο οποίος προσδιορίζει τον κύκλο των δικαιούχων αποζημίωσης προσώπων και αποκωδικοποιεί σε χρηματική αξία την αποζημίωση που τα πρόσωπα αυτά δικαιούνται (η υπολογιζόμενη αποζημίωση αφορά σωρευτικά τις οικονομικής και μη οικονομικής φύσεως ζημίες), λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των δικαιούχων, τη σχέση τους με το θύμα και την ηλικία του θύματος κατά το χρόνο που έλαβε χώρα το ατύχημα.

Δέον να επισημανθεί ότι σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις αποζημιώσεων, η Ισπανική Νομοθεσία (ισχύον παράρτημα) προβλέπει δυνατότητα αυξομειώσεων του ποσού αποζημίωσης που υπολογίζεται βάσει των ανωτέρω πινάκων με την εφαρμογή προκαθορισμένων, κατά περίπτωση, διορθωτικών συντελεστών, που σχετίζονται με εξατομικευμένα χαρακτηριστικά στοιχεία του παθόντος, όπως είναι π.χ. το ετήσιο εισόδημά του.

Σημειώνεται επίσης ότι για τις ανάγκες εφαρμογής του συστήματος έχει συσταθεί ειδικό διοικητικό όργανο αποτελούμενο από ιατρούς πραγματογνώμονες, οι οποίοι συνδράμουν στην ορθή αποτύπωση της σωματικής βλάβης σε πόντους.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι εκτός ρυθμιστικού πεδίου του συστήματος βρίσκονται τα ιατρονοσοκομειακά έξοδα, καθώς και τα έξοδα κηδείας, τα οποία αποζημιώνονται επιπροσθέτως και σε εύλογα πλαίσια.

Γαλλία:

Στη Γαλλία δικαίωμα χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης έχουν μόνο, όπως έχει νομολογιακά διαπλασθεί, ο σύζυγος και οι συγγενείς πρώτου βαθμού του θανατωθέντος, δηλαδή οι γονείς και τα τέκνα και όχι άλλα πρόσωπα. Το επιδικαζόμενο κάθε φορά ποσό καθορίζεται κατά την κρίση του δικαστηρίου για κάθε δικαιούχο αναλόγως με την ένταση του δεσμού που διατηρούσε με τον θανατωθέντα.

Όσον αφορά στον υπολογισμό της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, το Γαλλικό Δίκαιο προβλέπει την κατηγοριοποίηση των σωματικών βλαβών σε 7 βαθμίδες - κλίμακες, ανάλογα με τη σοβαρότητά τους και στη συνέχεια υπαγάγει την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση σωματικής βλάβης στην αντίστοιχη βαθμίδα, η οποία με βάση «πόντους» και πολλαπλασιαστή καταλήγει σε συγκεκριμένο ποσό χρηματικής ικανοποίησης. Έτσι, ως προς την απαίτηση αυτή προβλέπεται συγκεκριμένο σύστημα αντικειμενικοποίησης.

Δέον να σημειωθεί ότι αποφασιστικό ρόλο στην εκτίμηση της σοβαρότητας ή μη, και του βαθμού της σωματικής βλάβης, και κατ’ επέκταση στον υπολογισμό του ποσού της χρηματικής ικανοποίησης διαδραματίζει ο εξειδικευμένος ιατρός (ιατρικός σύμβουλος – πραγματογνώμονας), ο οποίος αποφαίνεται συνολικά για τις συνέπειες που επέρχονται στο θύμα και με βάση την έκθεσή του γίνεται η υπαγωγή του περιστατικού σε μία από τις ανωτέρω 7 βαθμίδες – κλίμακες.

 

Γερμανία:

Σε περίπτωση θανάτου από τροχαίο ατύχημα, η Γερμανική νομοθεσία δεν αναγνωρίζει δικαίωμα χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης στους συγγενείς ή στην οικογένεια του θανόντος. Κατ’ εξαίρεση μόνον αναγνωρίζεται τέτοιο δικαίωμα και δύναται να επιδικασθεί μικρή χρηματική ικανοποίηση (περίπου 2.500 ευρώ) σε στενό συγγενή του θανόντος, ο οποίος αποδεδειγμένα υπέστη έντονο ψυχικό κλονισμό με την είδηση του θανάτου που απαιτεί ειδική φαρμακευτική αγωγή ή νοσηλεία σε νοσοκομείο.

Αντιθέτως, σε περίπτωση σωματικών βλαβών, το Γερμανικό Δίκαιο προβλέπει δικαίωμα χρηματικής ικανοποίησης του παθόντος λόγω ηθικής βλάβης. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθετική ρύθμιση, δύναται να αξιωθεί και να επιδικασθεί υπέρ του παθόντος εύλογη αποζημίωση, το ποσό της οποίας καθορίζεται κατά την κρίση του δικαστηρίου ή και εξωδίκως μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ του τρίτου ζημιωθέντος και του ασφαλιστή του ζημιογόνου οχήματος. Στην πράξη ωστόσο (και όχι μέσω ρητής νομικής πρόβλεψης) έχει εδραιωθεί ένα σύστημα αντικειμενικόποιησης των ποσών που επιδικάζονται λόγω ηθικής βλάβης, το οποίο βασίζεται στη χρησιμοποίηση από τα δικαστήρια αλλά και εξωδίκως αναλυτικών πινάκων που περιλαμβάνονται σε βιβλίο της ADAC (αναγνωρισμένη γερμανική λέσχη αυτοκινήτου), με τους οποίους επιχειρείται η συστηματοποιημένη καταγραφή της σχετικής νομολογίας στον χώρο των αποζημιώσεων ατυχημάτων αυτοκινήτου. Στο βιβλίο αυτό της ADAC περιέχονται πίνακες με όλα τα είδη των σωματικών κακώσεων και τα αντιστοιχούντα ποσά ηθικής βλάβης ανάλογα με την ηλικία, το επάγγελμα του παθόντος & τις ιδιαίτερες περιστάσεις του ατυχήματος.

Ολλανδία:

Το Ολλανδικό δίκαιο, όπως και το Γερμανικό, δεν προβλέπει χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης υπέρ της οικογενείας του αποβιώσαντος. Επισημαίνεται ότι τον Ιανουάριο του 2003 είχε υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία για την καθιέρωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης περιοριζόμενη στο ποσό των 10.000 ευρώ ανά δικαιούχο, χωρίς όμως η εν λόγω προωθούμενη μεταβολή να τεθεί εν τέλει σε ισχύ.

Προβλέπεται όμως νομοθετικά η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης του παθόντος, η οποία υπολογίζεται βάσει σταθερής νομολογίας, η οποία αποτυπώνεται κατά τρόπο συστηματικό. Η νομολογία αυτή συλλέγεται σε ένα ημιεπίσημο βιβλίο (“Smartengeld gids”), το οποίο αναθεωρείται κάθε τρία (3) χρόνια, ώστε να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η λειτουργία ενός προσαρμοσμένου στα εκάστοτε οικονομικά δεδομένα μηχανισμού αντικειμενικοποίησης των ποσών της ηθικής βλάβης, στο οποίο προσφεύγουν κατά κόρον όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, με αποτέλεσμα το 90% των περιπτώσεων σωματικών βλαβών να διακανονίζεται εξώδικα (στοιχεία Ολλανδικής ασφαλιστικής αγοράς).

Αγγλία:

Το Αγγλικό Δίκαιο αναγνωρίζει, σε περίπτωση θανάτου, δικαίωμα χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης μόνο στο σύζυγο και στους γονείς ανήλικου – άγαμου θανατωθέντος τέκνου. Το ποσό της αποζημίωσης καθορίζεται με νόμο και αναπροσαρμόζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το ανωτέρω καθοριζόμενο με νόμο ποσό αποζημίωσης διανέμεται μεταξύ των τυχόν περισσοτέρων δικαιούχων και μπορεί να μειώνεται αναλόγως προς το βαθμό συνυπαιτιότητας του θανατωθέντος.

Αντίθετα, το ποσό της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης δεν καθορίζεται με νόμο, αλλά εκδίδονται τακτικά οι λεγόμενοι Πίνακες Δικαστικών Μελετών (Judicial Studies Board) που αποτελούν μια ημιεπίσημη έκδοση της πάγιας νομολογίας, η οποία εφαρμόζεται στην πράξη, ως κατευθυντήριες οδηγίες, από όλους τους εμπλεκόμενους (Δικαστήρια, δικηγόροι, ασφαλιστές, παθόντες). Στους Πίνακες αυτούς περιλαμβάνονται όλες οι περιπτώσεις σωματικών κακώσεων με προσωρινή ή μόνιμη ανικανότητα, όλων των ηλικιών θυμάτων, με προσδιορισμό του ακριβούς αντικειμενικού ποσού που δίδεται ως ηθική βλάβη, το οποίο γίνεται, κατά κανόνα, αποδεκτό (ή σε μέγιστη προσέγγιση) από τα δύο μέρη.

2.                     Σύστημα αντικειμενικοποίησης προσαρμοσμένο στην ελληνική τάξη πραγμάτων – Εφαρμογή του νέου συστήματος στις υποθέσεις του Επικουρικού Κεφαλαίου.

2α.       Από την προεκτεθείσα ανάλυση προκύπτει σαφώς η ανάγκη υιοθέτησης, στο χώρο του τροχαίου ατυχήματος, ενός νέου καινοτόμου συστήματος αντικειμενικού υπολογισμού των «μη οικονομικής φύσεως» ζημιών, το οποίο θα λειτουργήσει διορθωτικά στα πολλαπλά νομικά και κοινωνικοοικονομικά προβλήματα του υφιστάμενου συστήματος, και δη θα διασφαλίζει την άμεση και προσήκουσα αποκατάσταση των ζημιωθέντων από τροχαία ατυχήματα, παράλληλα όμως θα στηρίζει το πολύτιμο οικοδόμημα του θεσμού της υποχρεωτικής ασφάλισης αστικής ευθύνης από την κυκλοφορία οχημάτων και ιδίως την αδιάλειπτη λειτουργία του Επικουρικού Κεφαλαίου. 

Η ευρωπαϊκή εμπειρία εξάλλου επαληθεύει επακριβώς την σκοπιμότητα χρήσης ενός ανάλογου συστήματος.

Για την καλύτερη αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού στην Ελλάδα και ιδίως την καταλληλότερη προσαρμογή του στα εθνικά δικαιϊκά δεδομένα και κυρίως στο αίσθημα δικαίου και ηθικής τάξεως της ελληνικής κοινωνίας ζητάμε τη συγκρότηση με πρωτοβουλία σας Ειδικής Ομάδας Εργασίας, η οποία με τη συνεργασία εκπροσώπων της διοίκησης, του νομικού κόσμου, των δικαστών, ασφαλιστών και καταναλωτών θα επεξεργασθεί και θα προτείνει τη βέλτιστη για τη χώρα μας νομοθετική ρύθμιση αντικειμενικοποίησης των «μη οικονομικής φύσεως» ζημιών στο πεδίο των αυτοκινητικών διαφορών, η οποία θα πρέπει να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατόν στις υποθέσεις του Επικουρικού Κεφαλαίου.

Ολοκληρώνοντας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι η ιδιαίτερη φύση του Επικουρικού Κεφαλαίου όχι μόνο δικαιολογεί αλλά επιβάλλει τη θέσπιση της ως άνω ειδικής νομοθετικής ρύθμισης για τις υποθέσεις που το αφορούν, καθώς είναι αναγκαία και προς όφελος όλων η στήριξη της αποτελεσματικής λειτουργίας του. Δέον να σημειωθεί ότι στη νομοθεσία μας υπάρχει ήδη προηγούμενο ειδικής νομοθετικής ρύθμισης για τις υποθέσεις του Επικουρικού Κεφαλαίου. Συγκεκριμένα, με διάταξη του ν. 2837/2000 θεσπίστηκε ειδική ρύθμιση, η οποία προστέθηκε στο ν. 489/1976 (άρθρο 19 παρ. 2) και προβλέπει ότι οι τόκοι που υποχρεούται να καταβάλει το Επικουρικό Κεφάλαιο υπολογίζονται σε κάθε περίπτωση με επιτόκιο 6% ετησίως, κατά παρέκκλιση του εκάστοτε ισχύοντος (πολύ υψηλότερου) τόκου υπερημερίας.  

                                                                                            

---

[1] Σύμφωνα με το ν. 489/1976 το Επικουρικό Κεφάλαιο έχει υποχρέωση να καταβάλει αποζημίωση σε ζημιωθέντες από τροχαίο ατύχημα σε περίπτωση που: i) ο υπαίτιος του ατυχήματος παραμένει άγνωστος, ii) το ατύχημα προήλθε από ανασφάλιστο όχημα, iii) ο υπαίτιος προκάλεσε το ατύχημα με πρόθεση και iv) η ασφαλιστική επιχείρηση του υπαιτίου πτώχευσε ή η σε βάρος της εκτέλεση απέβη άκαρπη ή ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας της. 

[2] Σύμφωνα με τo νόμο (άρθρο 20 του Π.Δ. 237/1986, το οποίο κωδικοποίησε το ν. 489/1976) η λειτουργία του Επικουρικού Κεφαλαίου χρηματοδοτείται από τις ασφαλιστικές εταιρίες που ασκούν τον κλάδο ασφάλισης αστικής ευθύνης από χερσαία οχήματα και τους ασφαλισμένους σ’ αυτές. Συγκεκριμένα, η καταβαλλόμενη υπέρ του Επικουρικού Κεφαλαίου εισφορά υπολογίζεται σήμερα σε ποσοστό 5% επί των καθαρών ασφαλίστρων του κλάδου αστικής ευθύνης από χερσαία αυτοκίνητα οχήματα. Η εισφορά δε αυτή βαρύνει κατά 70% τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και κατά 30% τους ασφαλισμένους.

==========================

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Το ανωτέρω σημείωμα  μας το απέστειλε ο κ. Δημήτριος Ζορμπάς, Πρόεδρος της Επιτροπής ατυχημάτων της Ε.Α.Ε.Ε. και   Πρόεδρος του Επικουρικού Κεφαλαίου (το οποίο και ευχαριστούμε) και το  έχουν επεξεργαστεί η Επιτροπή Ατυχημάτων της Ε.Α.Ε.Ε. και το Επικουρικό Κεφάλαιο, ενώ ήταν συνοδευτικό επιστολής προς όλους τους διατελέσαντες Υπουργούς Δικαιοσύνης από το 2011 έως σήμερα.