Σημείωμα, συμπληρωματικό του άρθρου του Αντεισαγγελέα Εφετών κ. Παναγιωτόπουλου για την υπόθεση Λαμπράκη.

Άρθρο του Κώστα Λογοθέτη

Δικηγόρου, πρώην Εισαγγελέα

Με αφορμή το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Αντεισαγγελέα Εφετών κ. Παναγιωτόπουλου σχετικά με τον Εισαγγελέα Στυλιανό Μπούτη και την υπόθεση Λαμπράκη ας μου επιτραπεί να προσθέσω, συμπληρωματικά, τα εξής:

Ιστορικού ενδιαφέροντος είναι οι διάλογοι μεταξύ του Κόλλια και των λοιπών παραγόντων της ανάκρισης όπως αυτοί καταγράφηκαν στην έκθεση του Αρειοπαγίτη – Επιθεωρητή της Δ’ Δικαστικής Περιφέρειας Αντωνίου Φλώρου, το κρίσιμο εδάφιο της οποίας έχει ως εξής: «Την 30ην Ιουλίου 1963 ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης κ. Δ. Παπαντωνίου, ευρισκόμενος εν Αθήναις επ’ ολιγοημέρω αδεία, επεσκέφθη τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Κόλλιαν. Ο κ. Κόλλιας εξέφρασε την έκπληξίν του προς τον κ. Παπαντωνίου δια την γενομένην προ ολίγων ημερών ως άνω αναφερομένην προφυλάκισιν του υπομοιράρχου Καπελλώνη. Εις εξήγησιν του Εισαγγελέως κ. Παπαντωνίου ότι εκ της δικογραφίας υφίστανται στοιχεία δικαιολογούντα την προφυλάκισιν, ο κ. Κόλλιας απήντησεν «Εύχομαι, διότι αν αθωωθή εις το ακροατήριον θα σας ζητηθή λόγος δια την σύμπραξίν σας εις την προφυλάκισίν του». Είπε δε εις τον κ. Παπαντωνίου να διαβιβάση ταύτα εις τον Ανακριτήν κ. Σαρτζετάκην. Υπέμνησε τότε ο Εισαγγελεύς Πρωτοδικών κ. Παπαντωνίου εις τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ότι η ανακοίνωσις των απόψεών του τούτων εις τον Ανακριτήν, δυνατόν να επηρεάση την κρίσιν τούτου επί της ευθύνης κληθησομένων εις την ανάκρισιν λίαν προσεχώς κατηγορουμένων Αξιωματικών της Χωροφυλακής δια την εν λόγω υπόθεσιν. Αλλ’ ο κ. Κόλλιας απήντησεν ότι όσα είπε «περί λογοδοσίας» ισχύουν δια πάσαν περίπτωσιν. Την επομένην, 31 Ιουλίου, επηκολούθησε ως ανωτέρω εξετέθη, η τηλεφωνική συνδιάλεξις Εισαγγελέως Αρείου Πάγου και του Ανακριτού. Τα ανωτέρω ανεκοίνωσεν ο κ. Παπαντωνίου εις τον τότε υπουργόν της Δικαιοσύνης κ. Β. Σακελλαρίου. Αφιχθείς δε εις Θεσσαλονίκην ο κ. Παπαντωνίου την 1ην Αυγούστου, ενημέρωσε περί των ανωτέρω απόψεων του κ. Κόλλια τον Εισαγγελέα Εφετών Θεσσαλονίκης κ. Μανδραπήλιαν, ανεκοίνωσε δε και εις τον Ανακριτήν κ. Σαρτζετάκην τα υπό του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου παραγγελθέντα ως άνω, οπότε ο κ. Σαρτζετάκης είπεν εις τον κ. Παπαντωνίου ότι έλαβε γνώσιν τούτων εκ «δραματικής» τηλεφωνικής επικοινωνίας του μετά του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου (δηλαδή της προτεραίας). Ο κ. Παπαντωνίου ενημέρωσεν επίσης τον την ιδίαν ημέραν (1ην Αυγούστου) αφιχθέντα Προïστάμενον της Εισαγγελίας Πρωτοδικών κ. Σ. Μπούτην. Αλλ’ ο κ. Μπούτης είχεν εκ προσωπικής επικοινωνίας μετά του κ. Κόλλια γνώσιν των απόψεων τούτου. Διότι διερχόμενος ο κ. Μπούτης εξ Αθηνών ίνα μεταβή εις Θεσσαλονίκην και αναλάβη τα καθήκοντα της νέας θέσεώς του, επεσκέφθη την 31ην Ιουλίου τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Κόλλιαν, όστις μεταξύ άλλων είπεν προς αυτόν «θα λογοδοτήσουν σε μένα οι Σαρτζετάκηδες, Παπαντωνίηδες και Μανδραπήληδες, πήγαινε και να προστεθής και εσύ σ’ αυτούς». Και ο κ. Μπούτης ενημέρωσεν επίσης περί των ανωτέρω τον Εισαγγελέα Εφετών κ. Μανδραπήλιαν…».

Τελικώς αυτός που λογοδότησε ήταν ο Κόλλιας, όχι μόνον ενώπιον του αρμοδίου πειθαρχικού οργάνου αλλά και ενώπιον της Ιστορίας.

Όσο για το γενικότερο κλίμα μέσα στο οποίο διεξήχθη η ανάκριση, δύο τρία περιστατικά είναι χαρακτηριστικά:

α) Από 28/3/1964 κατάθεση του Πρωτοδίκη – Ανακριτή Χρ. Σαρτζετάκη κατά τις ανακρίσεις για τις ευθύνες του Κ. Κόλλια:

«Την 29ην Μαΐου 1963 και περί ώραν 11ην πρωινήν έλαβον, ευρισκόμενος εις το γραφείον μου, τηλεφώνημα του ενταύθα ευρισκομένου τότε Αρχηγού Χωροφυλακής Γεωργίου Βαρδουλάκη όστις εις επιτακτικόν ύφος, λέγων ‘’Πάρε μολύβι και χαρτί’’, επεχείρησε να υπαγορεύση εις εμέ κατάλογον των εξατασθησομένων επί της υποθέσεως αξιωματικών και οπλιτών της Χωροφυλακής».

β) Από 14/4/1964 κατάθεση του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Βασ. Σακελλαρίου στην ίδια έρευνα:

«Ιδίως ο Ανακριτής μου εξέθηκε, δια λιτών αλλά λίαν παραστατικών φράσεων, πόσοι μάρτυρες ιδιώται, καλούμενοι προς εξέτασιν, διετέλουν υπό το κράτος ζωηράς φοβίας εμπνεομένης εις αυτούς υπό διαφόρων αστυνομικών οργάνων, τα οποία έθετον αυτούς υπό παρακολούθησιν και προσεπάθουν παντοιοτρόπως να τους καταφοβίσουν, ώστε να μη καταθέσουν πάντα όσα είχον υποπέσει εις την αντίληψίν των».

Τελικά, η ευψυχία των συγκεκριμένων δικαστικών λειτουργών απεκάλυψε σε όλη της την έκταση την αλληλουχία των φοβερών εκείνων γεγονότων. Ο σεβασμός όμως στην ιστορική αλήθεια, επιβάλλει να προσθέσουμε ότι και πολλοί μάρτυρες, γιατροί, πραγματογνώμονες και ένας από τους κατηγορουμένους (ο υπομοίραρχος Καπελώνης) δεν καταφοβήθηκαν και καταλυτικά συνετέλεσαν στην πλήρη διαλεύκανση της νεοελληνικής αυτής τραγωδίας η οποία, όπως άλλωστε και κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, είχε και τα (μάλλον άγνωστα) κωμικά της στοιχεία:

Οι πρώτοι πρώτοι που φυλακίσθηκαν στη δίκη αυτή δεν ήταν ούτε οι αστυνομικοί ούτε οι ιδιώτες κατηγορούμενοι. Ήταν οι ίδιοι οι ένορκοι: Με την έναρξη της διαδικασίας διαπιστώθηκε πως κανένας ένορκος δεν τόλμησε να εμφανισθεί και να εκτελέσει τα δικαστικά του καθήκοντα, συγκρουόμενος με το κράτος και το παρακράτος. Έτσι το Δικαστήριο εξέδωσε εντάλματα βιαίας προσαγωγής τα οποία εκτελέσθηκαν από την Γενική Ασφάλεια Θεσσαλονίκης και οι σταδιακά εντοπιζόμενοι και «συλλαμβανόμενοι» ένορκοι κρατούνταν στην Ασφάλεια από όπου την 6/10/1966, οδηγήθηκαν στο Δικαστήριο όπου ανέλαβαν τα καθήκοντά τους.

Αμέσως μετά την προφυλάκιση των κατηγορουμένων αξιωματικών της Χωροφυλακής και δη του Υποστρατήγου Μήτσου, από δεκάδες ακροδεξιών σωματείων απεστάλησαν προς την Εισαγγελία Θεσσαλονίκης τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας για την προφυλάκιση ενός «ήρωα». Το χαρακτηριστικότερο όμως όλων ήταν εκείνο του «Εθνικού Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών», ο οποίος, με την προφυλάκιση αυτή διεπίστωσε πως «Ο Σλαβοκομμουνισμός χτυπάει ανελέητα την χώρα. Χτυπάει την πατρίδα. Χτυπάει την αιωνία Ελλάδα. Θα τους αφήσουμε να ξερριζώσουν χιλιετιών παράδοση; Θα φορτώσουμε στης μοίρας την πλάτη την βαρύτιμη κληρονομικά μας; Να ασελγήσουν επάνω στους τάφους και την χριστιανική μας πίστη οι καννίβαλοι της Στέππας; Να επαναλάβουν τις σφαγές και το παιδομάζωμα; Να ξεκληρίσουν τον ελληνισμό; Να σβήσουν το γένος; Να αφανίσουν το έθνος; Ελληνικέ Λαέ, οι πεμπτοφαλαγγίτες κομμουνισταί με τον φανερό και τον παράνομο μηχανισμό τους υποσκάπτουν συνθέμελα τον εθνικό μας βίο και την Δημοκρατία, για να μας παραδώσουν στα νύχια των αιωνίων εχθρών της φυλής…».

Σε κάθε περίπτωση βέβαια, αυτά και άλλα παρόμοια ευτράπελα περιστατικά καθόλου δεν απομειώνουν το τεράστιο πολιτικό, νομικό και ηθικό βάρος της συγκεκριμένης υπόθεσης της οποίας τα άγνωστα και ξεχασμένα στοιχεία θα ήταν κρίμα να αγνοούνται από τους νεότερους και να λησμονούνται από τους παλαιότερους.

Κώστας Λογοθέτης

Δικηγόρος

Πρώην Εισαγγελέας