Η «κατοικία» του Δικαστικού Λειτουργού.

Δημητρίου Ζιγκόλη

Αντεισαγγελέα Πρωτοδικών Ροδόπης

Ανεξάρτητου Υποψηφίου για το Διοικητικό Συμβούλιο

της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

Κομοτηνή, 30-4-2014

    Όταν ανακοίνωσα την υποψηφιότητά μου, ως πρώτο στόχο, προέκρινα την εξομοίωση των δικαστών με τους Βουλευτές. Τούτο δεν έγινε άσκοπα.

   Είναι γνωστό σε όλους μας, ότι ο υπηρεσιακός μας βίος, αναλίσκεται σε τοποθετήσεις, σε μεταθέσεις και σε τοποθετήσεις εν όψει προαγωγής. Εν όψει και των κωλυμάτων εντοπιότητας, (έχω γράψει την άποψή μου εδώ σε «ανύποπτο» χρόνο»), η κατοικία του δικαστικού λειτουργού διαρκώς μεταβάλλεται. Εν όψει και του γεγονότος, ότι πολλοί δικαστικοί λειτουργοί αποκτούν κατά την διάρκεια της σταδιοδρομίας τους οικογένεια και αναλαμβάνουν αυξημένες υποχρεώσεις, οι «προνομιακές» τους αποδοχές σχεδόν εξανεμίζονται σε «υπηρεσιακές μετακινήσεις».

  Κατά το άρθρο 40 παρ. 3 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων,  ο δικαστικός λειτουργός οφείλει να διαμένει στην πόλη, όπου είναι  η  έδρα  του δικαστηρίου στο οποίο υπηρετεί ή σε προάστιό της. Η Αθήνα και ο Πειραιάς με τα προάστιά τους θεωρούνται από την  άποψη  αυτή  ως  μια πόλη.» Κατά την παράγραφο 4 της ίδιας διατάξεως: «επιτρέπεται απομάκρυνση του δικαστικού λειτουργού από την έδρα του  κατά  τις  ημέρες  της αργίας, εφ` όσον δεν υπάρχει υπηρεσιακή ανάγκη,  ύστερα  από  συναίνεση  του  προϊσταμένου  του   δικαστηρίου   ή   της  εισαγγελίας στην οποία υπηρετεί.».

Η διάταξη είναι αμφίβολης συνταγματικότητας δεδομένου ότι θεσμοθετήθηκε το έτος 1988 και τέθηκε και πολύ πριν θεσμοθετηθεί σε επίπεδο συντάγματος, η αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 Σ, μετά την αναθεώρηση του 2001).  

Η παραπάνω – αναχρονιστική- διάταξη  θα μπορούσε να είναι κατανοητή, όταν λ.χ. μετατίθεται ένας δικαστής ή εισαγγελέας σε μια πόλη με δική του αίτηση. Τι γίνεται όμως, όταν μετακινείται από την μία άκρη της Ελλάδος στην άλλη λόγω προαγωγής και τοποθέτησης;

    Ως γνωστόν οι προαγωγές και τοποθετήσεις των δικαστικών λειτουργών γίνονται με απόφαση του ανωτάτου δικαστικού συμβουλίου (άρθρο 90 παρ. 1 Σ). Το ΑΔΣ, αποφαίνεται  κατ’ αποτέλεσμα και για την κατοικία του δικαστικού λειτουργού και δυστυχώς δεν λαμβάνει υπόψη του τις οικογενειακές ατομικές και άλλες περιστάσεις του δικαστικού λειτουργού, παρά μόνον τις «υπηρεσιακές ανάγκες».

   Έτσι, Πρωτοδίκης Ξάνθης, Καβάλας, Ηρακλείου κ.ο.κ. που προάγεται στον βαθμό του Προέδρου Πρωτοδικών, συνήθως τοποθετείται λόγω υπηρεσιακών αναγκών στο Πρωτοδικείο της Αθήνας. Ανάλογες πρακτικές ακολουθούνται και σε όσους συναδέλφους Αντεισαγγελείς Πρωτοδικών, προάγονται στον βαθμό του Εισαγγελέα Πρωτοδικών.

   Στις περιπτώσεις αυτές, η πλειοψηφία των συναδέλφων έχει ήδη διανύσει ένα υπηρεσιακό βίο 10 έως 15 ετών. Έχει ήδη αποκτήσει έναν αυξημένο δεσμό με έναν τόπο κατοικίας, έχει ήδη ανειλημμένες οικογενειακές και άλλες υποχρεώσεις. Έχοντας αποκτήσει οικογένεια, έχει επιφορτισθεί και με την ανατροφή των τέκνων του, τα οποία βρίσκονται συνήθως σε κρίσιμη ηλικία.

    Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση όταν πρόκειται να προαχθεί δικαστικός λειτουργός από τον πρώτο στον δεύτερο βαθμό. Κάπως έτσι αρχίζει για πολλούς συναδέλφους μια δεύτερη «Οδύσσεια», η οποία διαρκεί έως και δύο ή τρία χρόνια. Σε αυτήν έρχονται να προστεθούν και πάλι τα κωλύματα εντοπιότητας. Έτσι υποβάλλεται ο δικαστικός λειτουργός σε άσκοπες ταλαιπωρίες.     

   Μπροστά στις υπηρεσιακές ανάγκες, η οικογένεια του δικαστικού λειτουργού περνά σε δεύτερη μοίρα. Και τούτο παρά την ρητή επιταγή του άρθρου 21 παρ. 1 του Συντάγματος κατά το οποίο: «Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Εθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους.». Παρά τις επιταγές του Συντάγματος, π α ρ α β ι ά ζ ο ν τ α ι  κατάφωρα, θεμελιώδη δικαιώματα των δικαστικών λειτουργών και των οικογενειών τους οι οποίες περνούν αναγκαστικά σε δεύτερη μοίρα. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να εξανεμίζονται και οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργών «οι οποίες είναι ανάλογες με το αξίωμά τους».

   Αντιθέτως, όσον αφορά τους βουλευτές, η πολιτεία έχει λάβει την μέριμνα ώστε όταν μετακινούνται από την επαρχία στην Αθήνα, να καλύπτονται τα πάσης φύσεως έξοδα μετάβασης (αεροπορικά εισιτήρια, ξενοδοχεία, ενοικίαση κατοικίας). Αυτό δεν συμβαίνει και με τους δικαστικούς λειτουργούς, παρά το γεγονός ότι εκπροσωπούν και ασκούν την δικαστική εξουσία.

  Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι αυτές οι μετακινήσεις και ταλαιπωρίες αντισταθμίζονται από το επίδομα «ειδικών συνθηκών»; Η απάντηση είναι όχι. Το επίδομα ειδικών συνθηκών, το λέει και η λέξη είναι «ειδικών συνθηκών» και όχι εξαιρετικών συνθηκών. Εξάλλου, με τις αλλεπάλληλες περικοπές τις οποίες έχει υποστεί το επίδομα αυτό, είναι πολύ αμφίβολο αν μπορεί να καλύψει τις αυξημένες υποχρεώσεις μετακίνησης των δικαστικών λειτουργών.

   Φρονώ λοιπόν ότι θα πρέπει να τεθεί το ζήτημα από το νέο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης, όποιο και αν είναι αυτό. Θα πρέπει η διάταξη του άρθρου 40 παρ. 3 και 4 του Οργανισμού Δικαστηρίων,  να επαναδιατυπωθεί σε σχέση πάντα με την αρχή της αναλογικότητας και το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος. Η επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση προσφέρει το απαραίτητο πεδίο και αποτελεί ευκαιρία πρώτης τάξεως. Έτσι θα μπορούσε να προβλεφθεί στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, ότι για την τοποθέτηση νεοδιοριζόμενων ή νεοπροαχθέντων δικαστικών λειτουργών, θα λαμβάνονται υπόψη οι ατομικές και άλλες περιστάσεις. Επίσης θα μπορούσε να προβλεφθεί νομοθετικά η κάλυψη των σχετικών εξόδων μετακίνησης και διαμονής στον τόπο υπηρεσίας. Σε κάθε περίπτωση, η Πολιτεία και η Ηγεσία της Δικαιοσύνης θα πρέπει να δείξουν την μέριμνα και την στοργή τους προς τους Δικαστικούς και Εισαγγελικούς Λειτουργούς. Αναλγησία και Δικαιοσύνη είναι έννοιες ασυμβίβαστες.