Γιατί υπάρχει –τελικά- η Δικαιοσύνη;

                    Δημητρίου Ζιγκόλη

Αντεισαγγελέα Πρωτοδικών Ροδόπης

Κομοτηνή, 17-6-2014

   Σε τοπική εφημερίδα δημοσιεύθηκε άρθρο εισαγγελικού λειτουργού, με τίτλο «Η ευθύνη κράτους και νομικού κόσμου για την αναποτελεσματικότητα τωνδικαστηρίων»

στο οποίο πραγματεύονται ζητήματα που απασχολούν την δικαιοσύνη και ειδικότερα την ταχύτητα της απονομής της και την απόδοση ή όχι των δικαστικών λειτουργών και προτείνονται λύσεις για το ζήτημα της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης, συνδέοντας την αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης με την οικονομική ανάπτυξη. Στο συγκεκριμένο άρθρο επιρρίπτεται ακέραια η ευθύνη στους δικαστικούς λειτουργούς και στους δικηγόρους, απαλλάσσοντας έμμεσα την νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία από κάθε ευθύνη. Σε εφημερίδα πανελλήνιας κυκλοφορίας, είχε γίνει λόγος για «Κλαζομένιους της Δικαιοσύνης».

  Στο άρθρο γίνεται η άστοχη «προτροπή» προς τους δικαστικούς λειτουργούς να «δουλέψουν περισσότερο και αποτελεσματικότερα κατά την εκδίκαση των υποθέσεων». Από ότι γνωρίζω, η συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων μου στα μεγάλα Πρωτοδικεία και Εφετεία, άλλα και σε αυτά της επαρχίας, εργάζονται ήδη σε εξαντλητικούς ρυθμούς και κάτω από άθλιες και τριτοκοσμικές συνθήκες εργασίας. Πόσο περισσότερο θα πρέπει να εργασθούν οι δικαστές; Πρέπει να υποχρεωθούν πλέον οι δικαστικοί λειτουργοί και στα αδύνατα; Μήπως θα έπρεπε η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία να αναλάβουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί;

   Επίσης εκφράζεται η άποψη, ότι θα πρέπει όταν οι δικαστές δεν δικάζουν «γρήγορα και αποτελεσματικά», να επιλαμβάνονται τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα, οι αποφάσεις των οποίων θα πρέπει να είναι και αυτές «γρήγορες και αποτελεσματικές». Δηλαδή τα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια δεν εκδικάζουν «γρήγορα και αποτελεσματικά» τις πειθαρχικές αγωγές και οι πειθαρχικές ποινές δεν είναι δεόντως αυστηρές;

   Όσον αφορά τις ποινικές υποθέσεις, είναι γνωστό τοις πάσι ότι όσον αφορά τις δικασίμους των ποινικών δικαστηρίων, ο προσδιορισμός είναι αρμοδιότητα του εισαγγελέα του εκάστοτε δικαστηρίου. Μήπως θα πρέπει, ο προσδιορισμός των ποινικών υποθέσεων να ανατεθεί στον Πρόεδρο του Δικαστηρίου, όπως γίνεται στη Γερμανία;

   Παρόλα αυτά γνωρίζω ότι τα ποινικά δικαστήρια συνεχίζουν να δικάζουν μέχρις εξαντλήσεως του πινακίου, όχι για τρίτη συνεδρίαση, όπως αναφέρεται στο άρθρο, αλλά και για τέταρτη, πέμπτη και έκτη συνεδρίαση.

  Στο εν λόγω άρθρο, προτείνεται ως λύση, η δημιουργία νέων αιθουσών (ερώτηση: με τι λεφτά; ) και η υπερωριακή απασχόληση των δικαστικών γραμματέων, με καταβολή της ανάλογης αμοιβής για την απασχόληση των γραμματέων πέραν του ωραρίου (ερώτηση: με τι λεφτά;). Και στο σημείο αυτό, προκρίνει ο κ. συνάδελφος αυτή την λύση, αναφέροντας (sic) ότι οι αποφάσεις του «Μισθοδικείου» βάλλονται δικαίως πανταχόθεν. Για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας ούτε λόγος.  

   Είτε μας αρέσει είτε όχι, υπάρχει το άρθρο 88 παρ. 2 του Συντάγματος η διάταξη του οποίου είναι σαφής. Σε όλες τις χώρες της πολιτισμένης Ευρώπης αλλά και στην Τουρκία, γίνεται δεκτό ότι Δικαστής που δεν έχει τις ανάλογες αποδοχές και ζει στα όρια της ένδειας δεν παρέχει κανένα εχέγγυο για την ανεξαρτησία του την απροσωπόληπτη κρίση του και την ανεξαρτησία του.

   Η Γερμανία η οποία δεν έχει στο Σύνταγμά της διάταξη ανάλογη αυτής του άρθρου 88 παρ. 2 του δικού μας Συντάγματος, έχει θεσπίσει στον Κανονισμό της Βουλής, διάταξη σύμφωνα με την οποία η βουλευτική αποζημίωση παρακολουθεί τις αποδοχές των Ανώτατων Δικαστών (άρθρο 11 παρ. 1).

  Εκτιμώ ότι οι αποφάσεις των δικαστηρίων θα πρέπει να γίνονται σεβαστές, κυρίως από τους ίδιους τους δικαστές και εισαγγελείς. Το «Μισθοδικείο» δεν το δημιούργησαν οι δικαστές. Το δημιούργησε ο συντακτικός νομοθέτης το έτος 2001. Κατά την γνώμη μου, καλύτερα θα ήταν να μην υπήρχε «Μισθοδικείο», ούτως ώστε να έχουμε την δυνατότητα να προσφεύγουμε –κυρίως αποτελεσματικότερα- απευθείας στο ΣτΕ.

   Στο άρθρο γίνεται αναφορά, σε «ανέξοδες ρητορείες «περί προστασίας του κοσμάκη που εμποδίζεται να προσφύγει στα δικαστήρια». Και η διάταξη του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος; η περίφημη ΕΣΔΑ; Θα γίνουν κενό γράμμα; Και τι μας λέει η ΕΣΔΑ και το ΕΔΔΑ: Έκαστος έχει το δικαίωμα τα προσφεύγει ενώπιον των δικαστηρίων προκειμένου να διαφυλάξει τα έννομα συμφέροντά του. Ο δε κατηγορούμενος και ο διοικούμενος έχει δικαιώματα. Το άρθρο 20 παρ. 1 Σ, αλλά και η ΕΣΔΑ, δεν κάνουν καμία διάκριση σε έχοντες (οι οποίοι θα μπορούν να διαιωνίζουν διαφορές) και σε μη έχοντες οι οποίοι εκ των πραγμάτων δεν θα έχουν πρόσβαση στα δικαστήρια.

   Κατά την άποψή μου, την λύση στα προβλήματα της δικαιοσύνης δεν θα τη δώσουν συγγράμματα και μελέτες προσώπων παντελώς άσχετων με τη λειτουργία της Δικαιοσύνης. Η δικαστική εξουσία υπάρχει χάριν των πολιτών, οι οποίοι όλως τυχαίως έχουν δικαιώματα. Η δικαιοσύνη είναι πρωτίστως λειτουργία του Κράτους και μόνο αντανακλαστικά μπορεί να αποτελέσει «εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης». Αντίθετη παραδοχή, θα οδηγούσε σε επικίνδυνες ατραπούς. Και δεν πρέπει να μας διαφεύγει, ότι οι «μεγάλοι επενδυτές» προσφεύγουν είτε σε διεθνή διαιτητικά δικαστήρια, είτε σε δικαστήρια άλλων χωρών. Το ζητούμενο είναι πάντα ένα ευνομούμενο κράτος δικαίου. Η λύση στα προβλήματα της δικαιοσύνης μπορεί να δοθεί μόνο με την γνώση των προβλημάτων της δικαιοσύνης σε συνδυασμό με την συνεχή επαφή με την πραγματικότητα.