Είναι οι αποφάσεις των δικαστηρίων, «απειλή»;

Δημητρίου Ζιγκόλη

Αντεισαγγελέα Πρωτοδικών Ροδόπης

Μέλους της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

Ι. Εισαγωγικά

    Στο πρόσφατο χρονικό διάστημα, ειδικότερα μετά την δημοσίευση των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας που αφορούν τις περικοπές των αποδοχών των «ενστόλων», αλλά και την ψήφιση της σχετικής τροπολογίας από τη Βουλή με την οποία επαναφέρονται οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργών στο ύψος που ίσχυε πριν την 1-8-2012, δημιουργήθηκε ένας θόρυβος σε βάρος της Δικαστικής Λειτουργίας γενικά.

   Έτσι οι σχετικές δικαστικές αποφάσεις κρίνονται με σχόλια του τύπου «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει» και άλλα πολλά. Έως εδώ θα έλεγε κάποιος καλόπιστος, ότι έχουμε ελευθερία του τύπου και του λόγου, και ότι οι αποφάσεις των Δικαστηρίων υπόκεινται σε κριτική.

   Όμως τις τελευταίες ημέρες, το φαινόμενο έχει πάρει διαστάσεις οι οποίες δικαιολογούν κάποιους προβληματισμούς. Έτσι, σε άρθρο έγκριτης εφημερίδας, γίνεται λόγος για παρέμβαση της δικαιοσύνης στην ασκούμενη οικονομική πολιτική. Αναφέρεται μάλιστα επί λέξει ότι «…Η στάση αυτή της Δικαιοσύνης αποτελεί άλλη μία απόδειξη ότι η χρεοκοπία της χώρας δεν οφείλεται τόσο στην κακή οικονομική διαχείριση εκ μέρους των κυβερνώντων τις τελευταίες δεκαετίες όσο στην κρίση αξιών και δομών που μαστίζει την Ελλάδα .Και είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε μία νέα συζήτηση για αναθεώρηση του Συντάγματος και για τον επαναπροσδιορισμό των δικαστικών εξουσιών. (Βλ. εδώ: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=611149&wordsinarticle=%CE%95%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AC%3b%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%B1).

   Αλλού φιλοξενείται άρθρο ξένης έγκριτης εφημερίδας, σύμφωνα με την οποία «είναι απειλή για τη βοήθεια στην Ελλάδα οι αποφάσεις των δικαστηρίων…». Στο ίδιο άρθρο φιλοξενείται δήλωση πρώην Ευρωπαίας Επιτρόπου στην οποία αναφέρεται επί λέξει: «Είναι τρελό τα δικαστήρια να δίνουν εντολές στην κυβέρνηση… Είναι τελείως απίστευτο…»  (βλ. εδώ: http://www.protothema.gr//economy/article/393295/guardian-apeili-gia-ti-voitheia-stin-ellada-oi-apofaseis-ton-dikastirion/).

   Με την επικείμενη (;) αναθεώρηση του Συντάγματος, ήδη κάποιοι κάνουν γνωστές τις προθέσεις τους, ώστε κατά την διαδικασία αυτή, να τεθούν σε νέα βάση οι αρμοδιότητες των δικαστηρίων, αλλά και η εν γένει κατάσταση των δικαστικών λειτουργών. Έχουν ήδη «εφευρεθεί» και σε χρόνο καθόλου «ανύποπτο», ακόμη και θεωρίες περί του «πρωτείου» της νομοθετικής εξουσίας έναντι της δικαστικής. Φρονώ ότι η θεωρία αυτή, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την διάταξη του άρθρου 1 παρ. 2 του Συντάγματος κατά την οποία «Θεμέλιο του Πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία». Συνεπώς τα πρωτεία έχει ο Λαός, εν ονόματι του οποίου, ασκούμε την δικαιοδοσία μας. Εξάλλου, το άρθρο 110 του Συντάγματος το οποίο προβλέπει αυστηρότατες προϋποθέσεις για την διαδικασία της αναθεωρήσεως, προβλέπει σαφώς ότι υπόκεινται σε αναθεώρηση, μόνον οι μη θεμελιώδεις διατάξεις αυτού.

ΙΙ.  Το ισχύον συνταγματικό πλαίσιο

   Έχει ειπωθεί πολλές φορές, ότι κατά το άρθρο 88 παρ. 2 εδ. α’ του Συντάγματος, «οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργών είναι ανάλογες με το αξίωμά τους». Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η διάταξη αυτή δεν είναι νέα. Προϋπήρχε με την ίδια ακριβώς διατύπωση και στο άρθρο 87 παρ. 2 του «αυταρχικού» και «συντηρητικού» Συντάγματος της 1^ης Ιανουαρίου 1952. Μόνον στο «Σύνταγμα» του 1968, το οποίο καταρτίσθηκε επί δικτατορίας, στο άρθρο 96 παρ. 2 ορίσθηκε ότι «ειδικοί νόμοι ορίζουν τα προσόντα, τα της βαθμολογικής, μισθολογικής και της εν γένει καταστάσεως των κατά την προηγουμένην παράγραφον λειτουργών»  (στην παράγραφο 1 έκανε λόγο για «Δικαστές»).  

   Πάντως με το Σύνταγμα του 1975 επανήλθε η διάταξη του άρθρου 88 παρ. 2 του Συντάγματος στην προηγούμενη διατύπωσή του. Με την αναθεώρηση του 2001, προστέθηκαν στο άρθρο 88 παρ. 2 και οι διατάξεις που αφορούν το λεγόμενο «Μισθοδικείο». Πριν το έτος 2001, οι σχετικές μισθολογικές διαφορές που αφορούσαν τους δικαστικούς λειτουργούς, υπαγόταν στην αρμοδιότητα του ΣΤΕ.

ΙΙΙ. Τι ισχύει στην Γερμανία.

   Παίρνω ως παράδειγμα τη Γερμανία, όπου έχω σπουδάσει, έχω δικηγορήσει αλλά και επειδή η χώρα αυτή είναι «τρόπον τινά» η ηγεμονεύουσα δύναμη στην Ευρώπη, η χώρα που καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τα τεκταινόμενα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

   Όσον αφορά τις αποδοχές των δικαστών, στο Γερμανικό Σύνταγμα δεν υπάρχει διάταξη ανάλογη με αυτήν του ελληνικού συντάγματος. Όμως το Συνταγματικό Δικαστήριο, από τις πρώτες αποφάσεις του έχει κρίνει ότι: 1) οι αξιοπρεπείς αποδοχές των δικαστών, αποτελούν εγγύηση για την λειτουργικότητα της δικαστικής εξουσίας. 2) εφόσον το Σύνταγμα, αναφέρει ότι η εκτελεστική, δικαστική και νομοθετική εξουσία ασκούνται με ειδικά συντεταγμένα όργανα (Κυβέρνηση, Βουλή, Δικαστήρια), τότε η κατάσταση των οργάνων αυτών ορίζεται με ειδικούς νόμους οι οποίοι και πρέπει να επιφυλάσσουν και την ανάλογη μισθολογική μεταχείριση. 3) Η ειδική μισθολογική μεταχείριση των δικαστών, αποτελεί όρο εκ των ουκ άνευ για την διασφάλιση της δικαστικής ανεξαρτησίας.

  Και όλα αυτά, χωρίς να υπάρχει διάταξη στο γερμανικό σύνταγμα ανάλογη με αυτήν του άρθρου 88 παρ. 2 ελληνικού συντάγματος. Εκεί μερικά πράγματα εννοούνται και δεν χρήζουν συνταγματικής κατοχυρώσεως. Ούτε υπάρχει «μισθοδικείο». Όταν υπάρχουν μισθολογικές διαφορές, οι δικαστές προσφεύγουν στα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια. Η απόφαση όμως ισχύει μόνο για τον προσφεύγοντα.  

   Πάντως για την ιστορία και μόνο, στον Κανονισμό της Γερμανικής Βουλής (Abgeordnetengesetz), στο άρθρο 11 παρ. 1 αναφέρεται ρητά ότι: «η αποζημίωση των Βουλευτών καθορίζεται σύμφωνα με τις αποδοχές των Ομοσπονδιακών Δικαστών». Και υπάρχουν τα Ομοσπονδιακά Δικαστήρια είναι επτά: Συνταγματικό, Ακυρωτικό, Διοικητικό, Εργατικό, Κοινωνικό, Ελεγκτικό Συνέδριο, και Ευρεσιτεχνιών).

   Όσο για το αν η Κυβέρνηση της Γερμανίας δέχεται «εντολές» από τα δικαστήρια, η απάντηση είναι: Ναι και υποχρεούται να δέχεται! Παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της 12-9-2012 για τον ESM, τον μόνιμο μηχανισμό σταθερότητας. Το ίδιο Δικαστήριο με την υπ’ αριθμ. Az. 2 PBvU 1/11 αποφάσισε ότι ο Στρατός, μπορεί να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις, σε εξαιρετικές περιστάσεις και για αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών  όπως θεομηνίες, πλημμύρες κλπ. και υπό αυστηρότατες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση τρομοκρατικών ενεργειών. Το ίδιο Δικαστήριο έδωσε το «πράσινο φώς» για τον Νόμο περί Ασφάλειας της Εναέριας Κυκλοφορίας, την συνθήκη της Λισσαβώνας, την συμμετοχή της Χώρας σε νατοϊκές επιχειρήσεις κ.α.   

   Βλέπουμε λοιπόν, ότι στην αλλοδαπή, και δη στην Γερμανία, τα δικαστήρια «δίνουν» (τρόπον τινά) και «εντολές» στην εκτελεστική εξουσία και μάλιστα σε καίρια ζητήματα που άπτονται ακόμη και της εξωτερικής πολιτικής, της εθνικής άμυνας, της εθνικής ασφάλειας και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Παρόμοια είναι η κατάσταση στις ΗΠΑ, όπου το Ανώτατο Δικαστήριο της Χώρας, δίνει παρόμοιες «εντολές» στην Κυβέρνηση των ΗΠΑ.

   Όταν ο γράφων –φοιτητής όντας- σε παράδοση συνταγματικού δικαίου, ερώτησε τον διδάσκοντα σχετικά με τον αν τέτοιες αποφάσεις ξεπερνούν τον θεσμικό ρόλο των δικαστηρίων, έλαβε την απάντηση: «σε ένα κράτος δικαίου, δεν μπορούν ποτέ η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία να λειτουργούν χωρίς δικαστικό έλεγχο».     

    Συνεπώς, οι αποφάσεις των Δικαστηρίων δεν μπορούν να συνιστούν ποτέ απειλή. Και για κανέναν. Ας φανταστούμε μόνο τι θα μπορούσε να γίνει, αν οι αποφάσεις της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας ήταν δικαστικά ανέλεγκτες.