Πίνακας αποτελεσμάτων 2015 για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ: βοήθεια στα κράτη μέλη για να βελτιώσουν τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης

Βρυξέλλες, 09 Μάρτιος 2015

Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον πίνακα αποτελεσμάτων 2015 για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ, ο οποίος δίνει μια γενική εικόνα της ποιότητας, της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης στα κράτη μέλη.

Ο πίνακας αποτελεσμάτων για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ είναι ένα εργαλείο ενημέρωσης που σκοπό έχει να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν αποτελεσματικότερη δικαιοσύνη παρέχοντας αντικειμενικά, αξιόπιστα και συγκρίσιμα δεδομένα σχετικά με την απονομή της δικαιοσύνης σε αστικές, εμπορικές και διοικητικές υποθέσεις.

«Ένα αποτελεσματικό σύστημα απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί βασικό πυλώνα κάθε δημοκρατίας. Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ενίσχυση των κοινών αξιών της Ένωσης, καθώς και στη δημιουργία ενός φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος που είναι απαραίτητο για μια βιώσιμη ανάπτυξη», δήλωσε η Βιέρα Γιούροβα, επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των φύλων. «Η Επιτροπή χαιρετίζει και στηρίζει τις προσπάθειες που κατέβαλαν τα περισσότερα κράτη μέλη το 2014 για τη μεταρρύθμιση των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης. Η αύξηση της αποτελεσματικότητας των εν λόγω συστημάτων θα συμβάλει στην ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών. Παρότι γνωρίζουμε ότι οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης απαιτούν χρόνο για να δώσουν αποτελέσματα, στον νέο πίνακα αποτελεσμάτων παρατηρούμε κάποιες ενθαρρυντικές ενδείξεις. Είμαι πεπεισμένη ότι τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις με αποφασιστικότητα και υπευθυνότητα».

Οι πληροφορίες του πίνακα τροφοδοτούν το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, δηλαδή την ετήσια διαδικασία συντονισμού της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ. Από κοινού με τις αξιολογήσεις για κάθε χώρα, ο πίνακας αποτελεσμάτων για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ συμβάλλει στον εντοπισμό ενδεχόμενων αδυναμιών και στην παρότρυνση των κρατών μελών να προβαίνουν, εφόσον απαιτείται, σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης.

Βασικά πορίσματα του πίνακα αποτελεσμάτων 2015 για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ

• Παρατηρείται βελτίωση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης στα κράτη μέλη. Ωστόσο, η κατάσταση ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών και ανάλογα με τον εκάστοτε δείκτη. Η αξιοποίηση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσύνης απαιτεί χρόνο.
• Συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για μεγαλύτερη χρήση των εργαλείων της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στα συστήματα απονομής της δικαιοσύνης. Ωστόσο, οι δείκτες καταδεικνύουν ελλείψεις σε ορισμένα κράτη μέλη, όσον αφορά τόσο τα εργαλεία ΤΠΕ που διατίθενται για τη διοίκηση και τη διαχείριση των δικαστηρίων, όσο και την ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ των δικαστηρίων και των διαδίκων.
• Στα περισσότερα κράτη μέλη, πάνω από το 20% των δικαστών συμμετείχαν σε δράσεις συνεχιζόμενης κατάρτισης σχετικά με το ενωσιακό δίκαιο ή το δίκαιο άλλων κρατών μελών. Το ποσοστό αυτό υπερβαίνει σημαντικά το 5% που έχει τεθεί ως ετήσιος στόχος για την κατάρτιση των επαγγελματιών του νομικού κλάδου προκειμένου να επιτευχθεί, έως το 2020, ο στόχος του 50%.
• Τα περισσότερα κράτη μέλη παρέχουν στο ευρύ κοινό δωρεάν διαδικτυακή πρόσβαση σε δικαστικές αποφάσεις σχετικά με αστικές και εμπορικές υποθέσεις.
• Όσο υψηλότερη είναι η βαθμίδα του δικαστηρίου, τόσο χαμηλότερο είναι το ποσοστό συμμετοχής γυναικών δικαστών. Παρόλο που το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών επαγγελματιών δικαστών στα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια παρουσιάζει θετική τάση, τα περισσότερα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους όσον αφορά την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα ανώτατα δικαστήρια ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 40-60%.

Αυτή η τρίτη έκδοση του πίνακα αποτελεσμάτων για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ (για τις προηγούμενες εκδόσεις, βλ. IP/13/285 και IP/14/273) στοχεύει στον εντοπισμό πιθανών τάσεων σε τρεις βασικούς τομείς: αποτελεσματικότητα, ποιότητα και ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Ο πίνακας περιέχει νέους δείκτες και πιο εξειδικευμένα δεδομένα με βάση νέες πηγές πληροφοριών, όπως η αποτελεσματικότητα των δικαστηρίων στους τομείς των δημόσιων συμβάσεων και των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.

Περιλαμβάνονται νέες παράμετροι, όπως η χρήση και η προώθηση εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών, μεταξύ άλλων στις καταναλωτικές διαφορές, η ποιότητα των διαδικτυακών διαδικασιών για τις μικροδιαφορές, οι επικοινωνιακές πολιτικές των δικαστηρίων και το ποσοστό των γυναικών επαγγελματιών δικαστών. Ο πίνακας αποτελεσμάτων λαμβάνει επίσης υπόψη τους παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης.

Επόμενα βήματα

Τα στοιχεία του πίνακα αποτελεσμάτων θα ληφθούν υπόψη στις εν εξελίξει αναλύσεις ανά χώρα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2015 (βλ. τις τελευταίες εκθέσεις για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο του 2015, IP/15/4504 και MEMO/15/4511).

Επίσης, τα στοιχεία του πίνακα αποτελεσμάτων θα ληφθούν υπόψη κατά τον καθορισμό των προτεραιοτήτων χρηματοδότησης στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης. Έχουν καταρτιστεί ειδικοί δείκτες για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της στήριξης των ΕΔΕΤ.

Ιστορικό

Ο πίνακας αποτελεσμάτων 2015 για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ συγκεντρώνει δεδομένα από διάφορες πηγές, ειδικότερα από την επιτροπή αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEPEJ), η οποία συλλέγει στοιχεία από τα κράτη μέλη. Χρησιμοποιεί, επίσης, πληροφορίες που προέρχονται από άλλες πηγές, για παράδειγμα στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δικαστικών Συμβουλίων (ENCJ).

Ο πίνακας αποτελεσμάτων του 2015 εξετάζει τους ίδιους δείκτες όπως και το 2014, αξιοποιώντας παράλληλα ορισμένες συμπληρωματικές πηγές πληροφοριών:

• Αποτελεσματικότητα των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης: δείκτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, όπως διάρκεια των διαδικασιών, ποσοστό διεκπεραίωσης και αριθμός εκκρεμών υποθέσεων.
• Δείκτες ποιότητας: επιμόρφωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δικαστικών δραστηριοτήτων, έρευνες ικανοποίησης των χρηστών, προϋπολογισμός και ανθρώπινοι πόροι.
• Ανεξαρτησία: ο πίνακας αποτελεσμάτων παρουσιάζει δεδομένα σχετικά με την αντίληψη περί ανεξαρτησίας του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης, τα οποία παρασχέθηκαν από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) στην ετήσια έκθεσή του για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα. Ο πίνακας αποτελεσμάτων του 2015 παρέχει επίσης επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις νομικές διασφαλίσεις που παρουσιάστηκαν πέρυσι και επεκτείνει τη συγκριτική επισκόπηση σχετικά με τη διαρθρωτική ανεξαρτησία.

Ο πίνακας αποτελεσμάτων για τη δικαιοσύνη στην ΕΕ συμβάλλει στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου με τον εντοπισμό ζητημάτων σχετικών με τη δικαιοσύνη τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Εκτός από την αξιολόγηση της κατάστασης που επικρατεί στα κράτη μέλη, ο πίνακας αποτελεσμάτων του 2014 για τον τομέα της δικαιοσύνης στην ΕΕ συνέβαλε στην αντιμετώπιση ζητημάτων του τομέα της δικαιοσύνης που περιέχονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις για δώδεκα κράτη μέλη (BG, ES, HR, IE, IT, LV, MT, PL, PT, RO, SK, SI). Με τον τρόπο αυτό, ο πίνακας αποτελεσμάτων βοηθά τόσο την ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη στην επίτευξη αποτελεσματικότερων συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και, κατά συνέπεια, στηρίζει τις αναπτυξιακές στρατηγικές των επιμέρους χωρών και της ΕΕ συνολικά.

Μολονότι ο πίνακας αποτελεσμάτων δεν παρουσιάζει μια συνολική ενιαία κατάταξη, παρέχει μια εικόνα της λειτουργίας όλων των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης με βάση διάφορους δείκτες κοινού ενδιαφέροντος για όλα τα κράτη μέλη. Ο πίνακας αποτελεσμάτων δεν προωθεί έναν συγκεκριμένο τύπο συστήματος απονομής της δικαιοσύνης και αντιμετωπίζει ισότιμα όλα τα κράτη μέλη. Ανεξάρτητα από το μοντέλο του εθνικού συστήματος απονομής της δικαιοσύνης ή τη νομική παράδοση επί της οποίας αυτό θεμελιώνεται, η έγκαιρη διεκπεραίωση των υποθέσεων, η ανεξαρτησία, ο οικονομικά προσιτός χαρακτήρας και η εύκολη πρόσβαση είναι μερικές από τις ουσιώδεις παραμέτρους που συνθέτουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος.

Full document available : 2015 EU Justice Scoreboard

Summary of the Justice scoreboard: Factsheet

Annotated graphs with the full figures

Questions and answers on the 2015 EU Justice Scoreboard

European Semester: http://ec.europa.eu/europe2020/making-it-happen/index_en.htm 

Webpage of Věra Jourová, EU Commissioner for Justice: http://ec.europa.eu/commission/2014-2019/jourova_en

Follow the Commissioner on Twitter: @VeraJourova

Follow EU Justice on Twitter: @EU_Justice

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4575_el.htm

http://ec.europa.eu/justice/effective-justice/files/justice_scoreboard_2015_en.pdf