Ο ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΜΑΧΗΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΩΣ ΠΟΤΕ ΟΜΩΣ;

Με  αφορμή την 3944/2015 Απόφαση του ΣτΕ 

*** του κ. ΑΝΤΩΝΗ Π.ΑΡΓΥΡΟΥ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΑΠ

ΟΙ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ;

            Ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε μια συνέντευξη που παραχώρησε το 1919, έλεγε: «Κατ' επανάληψιν διηρωτήθην εάν θα έπρεπε να είμαι δικηγόρος κατ' επάγγελμα και επαναστάτης κατά διαλείμματα ή και αντιστρόφως. Αφ' ης όμως οι συμπολίται μου συνάντησαν αντίστασιν εις τας προσπάθειας των δια την ένωσιν της Κρήτης με την μητέρα Ελλάδα, φυσικά έγινα πλέον επαναστάτης κατ' επάγγελμα»

            Έχω την εντύπωση πως ο Εθνάρχης έδωσε το παράδειγμα του ιδανικού δικηγόρου και κατά τον Εισαγγελέα του ΑΠ Ε.Κρουσταλλακη[1]: «ο ιδανικός δικηγόρος - και κατά προέκταση ο άξιος της αποστολής του Δικηγορικός Σύλλογος –πρέπει να συγκροτείται  από επαναστάτες κατά διαλείμματα, που από την αποστολή τους είναι, οφείλουν να μετατρέπονται σε επαναστάτες κατ' επάγγελμα, κάθε φορά που διαπιστώνουν τη φαλκίδευση των αρχών του κράτους δικαίου ή την παραβίαση των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών, κάθε φορά που βλέπουν την απονομή της Δικαιοσύνης να χωλαίνει και την εφαρμογή των κανόνων του ουσιαστικού δικαίου να μη ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες.»

1.1.- EΙΣΑΓΩΓΗ:

Με  αίτηση Ακυρώσεως του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, το ΣτΕ  με την 3944/2015 Απόφαση του ακύρωσε  την κοινή υπουργική απόφαση 1038460/2439/Β0010/15.4.2009 των υφυπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών, περί απευθείας παραχώρησης έναντι ανταλλάγματος του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών στους ΟΤΑ α' βαθμού.

Για μια ακόμα φορά ο Δ.Σ.Α βρέθηκε πρωτοπόρος στην υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Ο ρόλος αυτός του δικηγόρου και των δικηγορικών

 συλλόγων, σαν  μαχητή και υπερασπιστή των ατομικών 

και κοινωνικών δικαιωμάτων πρέπει είναι κυρίαρχος και 

να  συμπληρώνει την  βασική ιδιότητα του   δικηγόρου ως 

 «συλλειτουργού της δικαιοσύνης»[2].Οι δικηγορικοί 

Σύλλογοι αλλά και μεμονωμένοι δικηγόροι έδωσαν και 

δίνουν σε όλη την διάρκεια του Εθνικού μας βίου  στους 

Εθνικούς Αγώνες και πολλαπλές μάχες  για την 

υπεράσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων

 σε όλες τις εποχές. Μέσα στα πλαίσια αυτά ο ΔΣΑ ,

με μαχητικές παρεμβάσεις αλλά και με την άσκηση

 νομίμων ενδίκων μέσων παρεμβαίνει για την προστασία 

των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των Πολιτών. 

Οι παρεμβάσεις αυτές ασκούνται νόμιμα σύμφωνα με το 

άρθρο 199 του παλιού Κώδικα περί δικηγόρων ΝΔ 3026/1954:

     “ Εις τους Δικηγορικούς Συλλόγους και τα Διοικητικά Συμβούλια αυτών  ανήκουσι:  α)  Η  μέριμνα περί της εν γένει αξιοπρέπειας των Δικηγόρων  και της απονομής παρά πάσης αρχής του προς αυτούς οφειλομένου σεβασμού  κατά την ενάσκησιν του λειτουργήματος αυτών, β)  η  υποβολή  προτάσεων  και γνώμων αφορωσών εις την βελτίωσιν της νομοθεσίας εις την ερμηνείαν  και  την  εφαρμογήν αυτής. γ) η διατύπωσις παρατηρήσεων και κρίσεων ως  προς την απονομήν της δικαιοσύνης και δ) η συζήτησις  και  η  απόφασις  περί  παντός ζητήματος ενδιαφέροντος το Δικηγορικόν Σώμα ή τα μέλη του  Συλλόγου  ως  τοιαύτα  ή  ως  επαγγελματικήν  τάξιν  και  επί   παντός  γενικωτέρου ζητήματος Εθνικού ή Κοινωνικού περιεχομένου. “

Σύμφωνα με το άρθρο 90  του νέου Κώδικα περι δικηγόρων Ν 4194/2013[3] ορίζεται μεταξύ άλλων : «… ζ) Η άσκηση παρεμβάσεων ενώπιον δικαστηρίων και κάθε αρχής (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι ανεξάρτητες αρχές) για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού, οικονομικού ενδιαφέροντος και περιεχομένου που ενδιαφέρει τα μέλη του συλλόγου ή το δικηγορικό σώμα γενικότερα, καθώς και για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος. Για την υλοποίηση και επίτευξη αυτού του σκοπού οι Δικηγορικοί Σύλλογοι μπορούν να υποβάλλουν αγωγή, κυρία ή πρόσθετη παρέμβαση, αναφορά, μήνυση, δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής, αίτηση ακύρωσης, ουσιαστική προσφυγή και γενικά οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα και μέσο οποιασδήποτε φύσης κατηγορίας ενώπιον κάθε δικαστηρίου ποινικού, πολιτικού, διοικητικού ουσίας ή ακυρωτικού ή Ελεγκτικού οποιουδήποτε βαθμού δικαιοδοσίας στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς και σε οποιονδήποτε διεθνές δικαστήριο. Επίσης για τα πιο πάνω ζητήματα μπορούν να παρεμβαίνουν, με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο, σε κάθε αρμόδια αρχή στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς και σε οποιανδήποτε άλλη υπηρεσία ή αρχή του διεθνούς δικαίου.»

 Πολλές παρεμβάσεις του ΔΣΑ είχαν ευτυχή κατάληξη ,όπως στην περίπτωση  3944/2015 Απόφαση του ΣτΕ ,άλλες όχι .Πάντως οι παρεμβάσεις αυτές έδωσαν φωνή στη Κοινωνία, που αδυνατούσε η ιδία να  ασκήσει ένδικα μέσα για λόγους προφανείς και απέδωσαν την πραγματική διάσταση του μαχητή δικηγόρου. Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται για «ACTIO POPULARIS[4] »όπως επιχείρησε μέρος της νομολογίας να αποδώσει πρόκειται  περί δυνατότητος που νομοθέτης προσέδωσε στου Δικηγορικούς Συλλόγους αναγνωρίζοντας τον θεσμικό τους ρόλο και μάλιστα με την διάταξη του άρθρου 90 περ στ του ν4194/2013 με την οποία η άσκηση οποιουδήποτε ενδίκου βοηθήματος από τους δικηγορικούς συλλόγους  επιτρέπεται α) «για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού, οικονομικού ενδιαφέροντος και περιεχομένου που ενδιαφέρει τα μέλη του συλλόγου ή το δικηγορικό σώμα γενικότερα» β) «και για κάθε ζήτημα εθνικού, κοινωνικού, πολιτισμικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος..»

Σε κάθε όμως περίπτωση εμφανίζεται από πολλές πλευρές η τάση  περιορισμού, ακόμα και κατάργησης των παραπάνω ρυθμίσεων.

Στο παρελθόν σκληρή κριτική έγινε από ορισμένους κύκλους στην άσκηση αυτής της αρμοδιότητος των Δικηγορικών Συλλόγων. 

Βασική επιδίωξη του  δικηγορικού Σώματος, υπήρξε  πάντοτε η προάσπιση και υποστήριξη της δικαιοσύνης στο έργο Της.

Αρκετοί δικηγόροι προσέφεραν και την ζωή τους ακόμα στο δέντρο της Ελληνικής  Ελευθερίας και αυτό δεν πρέπει να το λησμονούν όσοι επιτίθενται στο Δικηγορικό Σώμα.

1.2.- Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ :

Ο πρώην Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ευάγγελος Κρουσταλάκης[5],   ένας άξιος δικαστής που τίμησε το λειτούργημά του και έμεινε πιστός στον όρκο του σε κρίσιμες για τη χώρα και τη Δικαιοσύνη στιγμές, κατά το χαιρετισμό που απηύθυνε - υπό την ιδιότητά του ως Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου - στη συνεδρίαση της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, που έλαβε χώρα στο Ηράκλειο στις 2 Νοεμβρίου 2002, οριοθέτησε το ρόλο του Δικηγόρου ως συλλειτουργού στην απονομή της Δικαιοσύνης και αναφέρθηκε στην υψηλή αποστολή του θεσμικού του ρόλου, σημειώνοντας τα ακόλουθα:

 «Σε μια  δημοκρατική  κοινωνία ο  Δικηγόρος έχει να  επιτελέσει το ύψιστο λειτούργημα. Λειτούργημα που συνδέεται με την ανακάλυψη της αλήθειας και με την εφαρμογή των κανόνων του δικαίου. Και έχει να υλοποιήσει ένα έργο που στοχεύει στην υπεράσπιση των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών. Μπροστά στην πραγματικότητα της πολύπλοκης νομοθεσίας, η ισότητα των ανύποπτων πολιτών θα ήταν κενό γράμμα αν δεν υπήρχε η βοήθεια του νομικού συμπαραστάτη, του Δικηγόρου, ο οποίος επιτυγχάνει να εξισώσει τους εκ των πραγμάτων άνισους μεταξύ τους πολίτες, που είναι ακόμη πιο άνισοι και αισθάνονται ανίσχυροι έναντι της ποικιλόμορφης εξουσίας.

Μεγάλος ο ρόλος των Δικηγόρων στο χώρο της Δικαιοσύνης. Υψηλή η αποστολή των Δικηγορικών συλλόγων στη σύγχρονη κοινωνία. Αντίστοιχες και οι μεγάλες ευθύνες σας. Είσαστε οι φυσικοί υπερασπιστές της δικαστικής ανεξαρτησίας και οι κυματοθραύστες απέναντι στα κύματα αμφισβήτησης του κύρους της Δικαιοσύνης. Η Δικαιοσύνη δεν είναι υπόθεση μόνο των δικαστικών λειτουργών (των Δικαστών και των Εισαγγελέων). Είναι και δική σας ευθύνη και μέριμνα. Είμαστε μαζί αναγκαίοι συμμέτοχοι στην ικανοποίηση του αιτήματος ορθής απονομής της Δικαιοσύνης. Δεν μπορεί παρά να είμαστε και αναγκαίοι ομόδικοι στην αξίωση για δίκαιες δίκες. Δεν έχει κανένας μας το δικαίωμα να μονοπωλεί την αγάπη για τη Δικαιοσύνη.

Ο Ελληνικός λαός στο όνομα του οποίου απονέμεται η Δικαιοσύνη, μας την έχει εμπιστευθεί και απαιτεί να μη γίνεται μάρτυρας «σκηνών ζηλοτυπίας», οι οποίες μπορεί κάποτε να σημαίνουν υπερβολική αγάπη προς την κοινή μας «αγαπημένη» τη Δικαιοσύνη, δεν παύουν όμως να είναι πάντοτε εκδηλώσεις παθολογικές .

Ο  συνήγορος  του  Λουδοβίκου 16ου, πρόεδρος του σώματος των Δικηγόρων του Παρισιού, που ορίστηκε από αυτούς να τον υπερασπισθεί στη Συνέλευση του λαού, άρχισε την αγόρευση του ενώπιον της – εχθρικά προκατειλημμένης – για τον κατηγορούμενο Συνέλευσης με τη φράση: «υποβάλλω στη Συνέλευση την αλήθεια και το κεφάλι μου. Μπορείτε να διαθέσετε το κεφάλι μου, αφού όμως ακούσετε την αλήθεια». Πρόκειται για μια υπέροχη εικόνα της αποστολής του Δικηγόρου. Επικαλείται και προσάγει την αλήθεια και γι’ αυτή θυσιάζει και το κεφάλι του. Ό,τι πολυτιμότερο δηλαδή διαθέτει σ΄ αυτή τη ζωή.

Με τέτοιο πάθος και με τέτοιο πνεύμα αυτοθυσίας ας πορευτούμε στον κοινό δρόμο της Δικαιοσύνης. Μπορεί να είναι - και είναι αναμφίβολα - ανηφορικός και δυσβάστακτος. Μπορεί κάποτε να μας εκτρέπει από την ευθεία είτε εμάς, είτε εσάς. Μπορεί μερικές φορές να μας ποτίζει με πικρίες ή απογοητεύσεις. Όλα αυτά είναι ανθρώπινα και αναμενόμενα. Κατά πως έλεγε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος: «η ανθρώπινη δικαιοσύνη δεν είναι θεία, γι’ αυτό δικαιούται να σφάλλει». Εκείνο που κανένας μας δεν δικαιούται να κάνει είναι να εγκαταλείψει τον αγώνα για την αλήθεια και τη Δικαιοσύνη.».

1.3.- «Ο δικηγόρος είναι συλλειτουργός της δικαιοσύνης. Η θέση του είναι θεμελιώδης, ισότιμη ανεξάρτητη και αναγκαία για την απονομή της.»[6]

 Η άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος ανάγεται στην οργάνωση της απονομής της δικαιοσύνης και στην εμπέδωση της έννομης τάξεως, με παράλληλη διασφάλιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου[7]. Για τον λόγο αυτό, η μεν είσοδος στο δικηγορικό σώμα ακολουθεί το πρότυπο της εισόδου σε δημόσια υπηρεσία (διαγωνισμός, ορκωμοσία, προαγωγή), η δε άσκηση της δικηγορίας διέπεται από ειδικούς κανόνες (ασυμβίβαστα, πειθαρχική ευθύνη, εκπτώσεις, αμοιβές)[8].

Ο χαρακτήρας δημοσίου λειτουργήματος[9], που αναγνωρίζεται στο δικηγορικό επάγγελμα, απορρέει από την απευθείας σύνδεσή του με το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, δηλαδή μιας από τις τρεις θεμελιώδεις, κατά το άρθρο 26 του Συντάγματος, κρατικές λειτουργίες.

Ο Κώδικας περί Δικηγόρων καθιδρύει αυστηρά ασυμβίβαστες με το δικηγορικό λειτούργημα δραστηριότητες, όπως οι εμπορικές, επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεως, πειθαρχικές κυρώσεις και αναστολή του λειτουργήματος για όλη τη διάρκεια της ασκήσεως δραστηριότητας ασυμβίβαστης με το δικηγορικό λειτούργημα και, εν γένει, ρυθμίζει την επαγγελματική λειτουργία του Δικηγόρου με έμφαση στον χαρακτήρα των καθηκόντων του ως συλλειτουργού της δικαιοσύνης μάλλον παρά στον χαρακτήρα της δικηγορικής δραστηριότητας ως καθαρώς βιοποριστικής/οικονομικής δραστηριότητας. Κατά συνέπεια, ο νομοθέτης θέλησε τον Δικηγόρο συμπράττοντα λειτουργό της Δικαιοσύνης[10] και απέκλεισε τον δικηγόρο έμπορο ή επιχειρηματία, με ρητές και σαφείς σχετικές νομοθετικές, αλλά και συνταγματικές αναφορές.[11]

1.4.-Το ΕΔΔΑ στη υπόθεση EZELIN c. FRANCE (Requête no11800/85)  έκρινε ότι ο δικηγόρος είναι "Συλλειτουργός της δικαιοσύνης" .

1.5.- Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, Δικηγόρος ήταν  ο πρώτος Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, συνέδεσε το όνομά του τόσο με την ίδρυση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών όσο και με την εν γένει λειτουργία του από τις πλέον υπεύθυνες θέσεις του αντιπροέδρου (1909) αλλά και επί τρία συναπτά έτη (1910,1911,1912) του Προέδρου του. Το 1912 διαδέχεται τον μέγα νομομαθή Ν. Δημητρακόπουλο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (έως το 1913), Το 1928 η ο Κ. Ρακτιβάν διορίζεται , από τον Ελ. Βενιζέλο, ως πρώτος Πρόεδρος του ΣτΕ.

1.5.2. ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ:

Στην ένδοξη ιστορία του ο δικηγορικός κόσμος έδωσε πολλούς ήρωες και μάρτυρες στους Εθνικούς και Κοινωνικούς Αγώνες   :

1.5.2.1.- Εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς[12] : Ιωάννης Χαραλ. Κατεβατής, (+ 7-1-1943), Αλέξανδρος Mix. Κάίρης, (+ 2-11-1943), Ανδρέας Διον. Καλύβας (+ 2-9-1944), Αλέξανδρος Νικολ. Ιωαννίδης, (+ 8-9-1944) και Κωνσταντίνος Χρ. Σύρρος (+ 30-3-1944).

1.5.2.2.-Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης: Μεταξύ πολλών δικηγόρων αντιστασιακών,  οι αείμνηστοι Πρόεδροι του ΔΣΑ Ευάγγελος Μαχαίρας και Ευάγγελος Γιαννόπουλος .

2.6.-Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΝΙΟΤΕ ΑΝΤΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ[13] :

 2.6.1.-Έχει κριθεί ότι το άρθρο 199 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.δ/τος 3026/1954 Κώδικα περί Δικηγόρων (Α΄ 235) ορίζει ότι: «Εις τους Δικηγορικούς Συλλόγους και τα Διοικητικά Συμβούλια αυτών ανήκουσιν: α) Η μέριμνα περί της εν γένει αξιοπρεπείας των Δικηγόρων και της απονομής παρά πάσης αρχής του προς αυτούς οφειλομένου σεβασμού κατά την ενάσκησιν του λειτουργήματος αυτών, β) η υποβολή προτάσεων και γνωμών αφορωσών εις την βελτίωσιν της νομοθεσίας, εις την ερμηνείαν και την εφαρμογήν αυτής, γ) η διατύπωσις παρατηρήσεων και κρίσεων ως προς την απονομήν της δικαιοσύνης και δ) η συζήτησις και η απόφασις περί παντός ζητήματος ενδιαφέροντος το Δικηγορικόν Σώμα ή τα μέλη του Συλλόγου ως τοιαύτα ή ως επαγγελματικήν τάξιν και επί παντός γενικωτέρου ζητήματος Εθνικού ή Κοινωνικού περιεχομένου». Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, που κατοχυρώνεται και στο Σύνταγμα (βλ. κατωτέρω), περιλαμβάνεται μεταξύ των ζητημάτων για τα οποία αναγνωρίζεται στους δικηγορικούς συλλόγους το δικαίωμα ασκήσεως ενδίκων βοηθημάτων. Συνεπώς, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης με έννομο συμφέρον ασκεί την κρινόμενη αίτηση, ισχυριζόμενος ότι με την προσβαλλόμενη πράξη θεσπίζονται ρυθμίσεις αντίθετες προς τη συνταγματική προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων (πρβλ. ΣΕ 4576/1977 Ολομ.).

2.6.2.- Με την Απόφαση:   2080/2015 ΣΤΕ κρίθηκε ότι : η Αίτηση ακύρωσης του π.δ. 28/2011 περί ίδρυσης Εφετείου Βορείου Αιγαίου με έδρα τη Μυτιλήνη, με έννομο συμφέρον από τον  ο δικηγορικό  σύλλογο  Σύρου. Η ίδρυση νέου δικαστηρίου πρέπει να σχετίζεται με την εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης και να προάγει την αποτελεσματικότητα της απονομής της.

2.6.3.-Με την Απόφαση:    2257/2014 ΣΤΕ κρίθηκε ότι  η αίτηση ακυρώσεως, ασκήθηκε από το Δικηγορικό Σύλλογο με έννομο συμφέρον και αφορά τα  δάση. Έννοια των όρων «δάσος» και «δασικό οικοσύστημα». Κριτήριο υπάρξεως του δασικού οικοσυστήματος είναι η οργανική ενότητα της επ’ αυτού βλαστήσεως.

2.6.4 Με την Απόφαση ΣΤΕ(Ολ) 3632/2015 κρίθηκε ότι: «Επειδή, κατά την έννοια του άρθρου 90 περ. ζ΄ του ισχύοντος Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013, ΦΕΚ Α΄ 208), η προστασία του περιβάλλοντος περιλαμβάνεται μεταξύ των ζητημάτων για τα οποία αναγνωρίζεται στους δικηγορικούς συλλόγους το δικαίωμα ασκήσεως ενδίκων βοηθημάτων (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 4576/1977, 2257/2014). Συνεπώς, με έννομο συμφέρον ασκείται η υπό κρίση αίτηση από τον πρώτο αιτούντα δικηγορικό σύλλογο.»

2.7.-Η νομολογία «προσπάθησε» να κόψει τα φτερά των δικηγορικών Συλλόγων (την δυνατότητα ασκήσεως ενδίκου μέσου ) και να ανακόψει έτσι   τη προσπάθεια υπερασπιστή των κοινωνικών και ατομικών  δικαιωμάτων των ελλήνων πολιτών, πέραν των συμφερόντων των μελών των δικηγορικών συλλόγων  :

2.7.1.-ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ[14] 1 : 668/2012[15] ΣΤΕ (ΟΛΟΜ)

Στην Απόφαση 668/2012[16] κρίθηκε: «, εν όψει της μέριμνας που, κατά την έννοια της διατάξεως του εδαφίου α` του ανωτέρω άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι πρέπει να επιδεικνύουν για την προστασία των συμφερόντων και του κύρους των μελών τους, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος με έννομο συμφέρον ζητεί την ακύρωση της εχούσης εκτελεστό χαρακτήρα προσβαλλομένης υπ` αριθ. Φ80000/14254/1097/6.7.2010 κοινής υπουργικής αποφάσεως. Και τούτο διότι από την περικοπή των συνταξιοδοτικών παροχών, στην οποία αφορά η εν λόγω απόφαση, θίγονται τα συμφέροντα των μελών του, τα οποία ήταν ασφαλισμένα στο Ταμείο Νομικών και ήδη είναι ασφαλισμένα στο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου «Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολούμενων», στο οποίο εντάχθηκε από 1.10.2008 το Ταμείο Νομικών (και ειδικότερα στον Τομέα Ασφάλισης Νομικών του κλάδου κύριας ασφάλισης του νέου Ταμείου, βλ. άρθρο 25 επ. του ν. 3655/2008, Α` 58), και πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν από το εν λόγω Ταμείο, το οποίο υπάγεται στις ρυθμίσεις του άρθρου τρίτου παρ. 10 και επ. του ν. 3845/2010 και, κατ` ακολουθία, και στις ρυθμίσεις της ανωτέρω αποφάσεως (πρβλ. Σ.τ.Ε. Ολομ. 1462/1995, με την οποία έγινε δεκτό ότι ο και ήδη αιτών Σύλλογος με έννομο συμφέρον άσκησε αίτηση ακυρώσεως κατά κανονιστικών πράξεων, που αφορούσαν την απόδοση στον Λογαριασμό Αλληλεγγύης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης κοινωνικών πόρων θεσπισθέντων υπέρ του Ταμείου Νομικών και του Ταμείου Προνοίας Δικηγόρων Αθηνών)»

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ Μνημονίου 1 έφτασε μέχρι το ΕΔΔΑ[17]( Προσφυγές αριθ. 57665/12 και 57657/12 Ιωάννα ΚΟΥΦΑΚΗ[18] κατά Ελλάδας και ΑΔΕΔΥ κατά Ελλάδας) [19]

2.7.2-ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΟΣ[20]:

Στην Απόφαση 2527/2013[21] κρίθηκε : «.. εν όψει της μέριμνας που, κατά την έννοια της διατάξεως του εδαφίου α` του ανωτέρω άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων, πρέπει να επιδεικνύουν οι Δικηγορικοί Σύλλογοι για την προστασία των επαγγελματικών συμφερόντων των μελών τους, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος με έννομο συμφέρον ζητεί την ακύρωση της εχούσης εκτελεστό χαρακτήρα προσβαλλομένης υπ` αριθ. ΠΟΛ.1167/2-8-2011 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, κατά το μέρος που αυτή αφορά την επιβολή τέλους επιτηδεύματος σε όλους τους δικηγόρους, δεδομένου ότι από την επιβολή του τέλους αυτού θίγονται τα συμφέροντα των μελών του (πρβλ. Σ.τ.Ε. Ολομ. 668/2012), τα δε προβαλλόμενα με το έγγραφο απόψεων της διοίκησης προς το δικαστήριο περί ελλείψεως εννόμου συμφέροντος εκ μέρους του αιτούντος Δικηγορικού Συλλόγου είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. …»

2.7.3.-ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΕΕΤΗΔΕ και αίτηση ακύρωσης της ΥΑ ΠΟΛ.1211/2011[22]

Στην Απόφαση 3343/13[23]και 3345/2013(βλ και υποσημείωση 4) κρίθηκε : «…ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος άνευ εννόμου συμφέροντος ζητεί την ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως και η κρινομένη αίτηση είναι απορριπτέα ως προς αυτόν ως απαράδεκτη..»

2.7.4.- ΔΙΚΗ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ 2[24]:

Στην Απόφαση1283/2012[25]  κρίθηκε «…ο αιτών δικηγορικός σύλλογος με έννομο συμφέρον ζητεί την ακύρωση της έχουσας εκτελεστό χαρακτήρα προσβαλλόμενης Φ80000/14254/ 1097/6.7.2010 κοινής υπουργικής απόφασης. Και τούτο, διότι από την περικοπή των συνταξιοδοτικών παροχών, την οποία αφορά η εν λόγω απόφαση, θίγονται τα συμφέροντα των μελών του…»

3.- Η ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ:

Συμπερασματικά η νομολογία προσπάθησε και εν μέρει το «επέτυχε» χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις του Δικηγορικού Σώματος, αλλά και των Δικαστικών Ενώσεων[26] και των διανοουμένων του Νομικού Κόσμου, να περιορίσει την  δυνατότητα προσφυγής των δικηγορικών Συλλόγων στα δικαστήρια αποκλειστικά και  μόνο στην προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους. Είμαι γνωστή άλλωστε η με επίκληση του άρθρου 199 του Δικηγορικού Κώδικα ,

Αυτό είναι μια ήττα, «ένα νέο «Ματζικερτ[27]» για την προστασία της Κοινωνίας. Όμως η νομολογία  «επέτυχε» προσωρινά πιστεύω, μια ακόμη εξαιρετικά δυσάρεστη απόφαση σε βάρος των δικηγόρων,ιδού μερικές σκέψεις της αποφάσεως με  αριθμό 3374/2015 της Ολομελείας του ΣτΕ:  Ο καθορισμός των αποδοχών των εμμίσθων δικηγόρων με μείωσης τους αποβλέπει στον δημόσιο σκοπό στα πλαίσια του προγράμματος της αντιμετωπίσεως της δημοσιονομικής κρίσεως(!!).

Την ιδία στιγμή η νομολογία  σκέφθηκε διαφορετικά, αλλά  ορθά νομίζω και τάχθηκε αντίθετη στην μείωση των αποδοχών άλλων κλάδων όπως :

1) Το Μισθοδικείο στην 88/2013 Απόφαση  έκρινε ότι οι προβλεπόμενες στο ν. 4093/2012 μειώσεις στις αποδοχές των δικαστικών λειτουργών ήταν αντίθετες στο Σύνταγμα.

 2)  Στις αποφάσεις της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας με πιο χαρακτηριστικές την απόφαση 2192/2014 για την αντισυνταγματικότητα των  περικοπών στους μισθούς και τις συντάξεις των ένστολων και τις 2287-9/2015 για την αντισυνταγματικότητα των περικοπών των συντάξεων.  

Έτσι για τους δικηγόρους η νομολογία έκρινε ότι δεν προσήκει  η εφαρμογή στην περίπτωση ως όριο η  καθιερούμενη από το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη αναλόγως των δυνάμεων εκάστου, καθώς και την καθιερούμενη στο άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος αρχή του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας! Ομολογώ δεν μπορώ ν’ αντιληφθώ τις τάσεις αυτές της νομολογίας και ιδίως στους «συλλειτουργούς» της δικαιοσύνης.

4.-ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Είναι πραγματική μεγάλη χαρά να βλέπει κανείς, στις πιο κρίσιμες στιγμές που περνάμε δικαστικές αποφάσεις με ευαισθησία και κατανόηση, για το δημόσιο συμφέρον, όπως την 3944/2015 απόφαση που ακύρωσε  την κοινή υπουργική απόφαση 1038460/2439/β0010/15.4.2009 των Υφυπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών, περί απευθείας παραχώρησης έναντι ανταλλάγματος του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών στους ΟΤΑ α' βαθμού.

Δυστυχώς δεν διαθέτω μεγάλες ελπίδες για αλλαγή της στάσης της Πολιτείας απέναντι στο χειμαζόμενο από την ανεργία και την μιζέρια  δικηγορικό Σώμα. Χαρακτηριστική περίπτωση ο λεγόμενος νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας που θα επιβραδύνει μετά πλήρους βεβαιότητας της μονίμως βραδυπορούσα Ελληνική Δικαιοσύνη .

 «Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή δεν είναι η δικηγορία που ονειρεύτηκα, σπούδασα, δούλεψα κι αγάπησα[28]».

Όμως οι δικηγόροι,

«Πρέπει να χτυπούμε, να χτυπούμε τη μοίρα μας, ως ν' ανοίξουμε πόρτα, να γλιτώσουμε!»

(Ν.Καζαντζακη «Αναφορά στον Γκρέκο»)

18/11/2015

---

[1] Βλ Ε.Κρουσταλάκη:  «Οι Δικηγόροι,οι Δικηγορικοί Σύλλογοι και η απονομή της Δικαιοσύνης» σε Ελληνική Δικαιοσύνη τεύχος 6 /2005 σελ 1625-1630

[2] Βλ Κασίμη  Γεώργιου, Πρωτοδίκης Κορίνθου "Δικηγόροι ως συλλειτουργοί της δικαιοσύνης: Δικαιώματα ή και Υποχρεώσεις;" σε http://dikastis.blogspot.gr/2012/10/blog-post_3023.html

[3] Βλ  Χ. ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΗΣ»Ο ΝΕΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ» (ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 2014)

[4] Η Ολομέλεια του ΣτΕ στην 3343/2013 στη υπόθεση ΕΕΤΗΔΕ απόφαση της έκρινε: «Όμως η προσβαλλομένη υπουργική απόφαση ρυθμίζει την διαδικασία βεβαιώσεως και εισπράξεως μιάς οικονομικής επιβαρύνσεως επί της περιουσίας, η οποία, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 4021/2011, που την εθέσπισε, επιβάλλεται στον γενικό πληθυσμό, δίχως να συνδέεται με την άσκηση επαγγέλματος και μάλιστα του δικηγορικού, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι πλήττει τους δικηγόρους ως επαγγελματική τάξη. Ως εκ τούτου, η μέριμνα, την οποία, κατά την έννοια της διατάξεως του εδαφίου α` του άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων, πρέπει να επιδεικνύουν οι Δικηγορικοί Σύλλογοι για την προστασία των συμφερόντων και του κύρους των μελών τους, και η κατά το εδάφιο δ` του ιδίου άρθρου αρμοδιότητα για συζήτηση και απόφαση περί παντός ζητήματος που ενδιαφέρει το δικηγορικό σώμα ή τα μέλη του ως επαγγελματική τάξη δεν μπορούν να θεμελιώσουν έννομο συμφέρον του αιτούντος Δικηγορικού Συλλόγου προς άσκηση της κρινομένης αιτήσεως. Τέλος, ούτε η παρεχομένη από την τελευταία αυτή διάταξη του εδαφίου δ` του άρθρου 199 του Κώδικα περί Δικηγόρων ευρύτατη αρμοδιότητα των Δικηγορικών Συλλόγων προς συζήτηση και απόφαση επί ζητημάτων γενικωτέρου ενδιαφέροντος αρκεί για την νομιμοποίηση από απόψεως εννόμου συμφέροντος του αιτούντος Δικηγορικού Συλλόγου προς άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως προς ακύρωση πράξεως, η οποία δεν θίγει τα συμφέροντα των μελών του ως επαγγελματικής τάξεως, διότι, υπό την αντίθετη εκδοχή, η αίτηση ακυρώσεως θα μετέπιπτε σε καθαρώς λαϊκή αγωγή, η οποία δεν θεσμοθετείται από το Σύνταγμα και το νόμο (ΣτΕ 3608/1980 Ολομ., 2638/1980 Ολομ., 1051/1959 Ολομ.). Συνεπώς, ο αιτών Δικηγορικός Σύλλογος άνευ εννόμου συμφέροντος ζητεί την ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως και η κρινομένη αίτηση είναι απορριπτέα ως προς αυτόν ως απαράδεκτη.»

[5] Απόσπασμα από τις σελίδες 62,63 του βιβλίου του ΔΣΑ «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΑ ,ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΊ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ, αντιστεκόμαστε με την ιστορία μας» Αθήνα 2012

[6] Άρθρο 2 του ν 4194/2013  (ΦΕΚ Α΄ 208/27.09.2013 Κώδικας Δικηγόρων, επηρεασμένη απο τον  γερμανικό κώδικα («Bundesrechtsanwaltsordnung»), ο οποίος στο άρθρο 1 του με τον ίδιο τίτλο «Η θέση του δικηγόρου στην απονομή της Δικαιοσύνης» ορίζει πως «ο Δικηγόρος είναι ένα ανεξάρτητο όργανο στην απονομή της δικαιοσύνης»

[7] Από τις διατάξεις των άρθρων 1, 38, 39, 46, 63 παρ. 3-5, 91, 92 παρ. 1-2 και 170 του Ν.Δ. 3026/1954 "περί του Κώδικος των Δικηγόρων", σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 648 επ. και 713 επ. Α.Κ., προκύπτει ότι ο δικηγόρος είναι άμισθος δημόσιος λειτουργός, ενεργεί ελεύθερο έναντι του εντολές κατά την επιστημονική του πεποίθηση και η έννομη σχέση μεταξύ αυτών είναι εκείνη της αμειβόμενης εντολής. Σε καμιά περίπτωση δεν υπάρχει εξαρτημένη εργασία και όταν ακόμη παρέχει τις υπηρεσίες του με πάγια αμοιβή κατά το άρθρο 63 παρ. 4 του ανωτέρω Κώδικα. (Βλ ΑΠ 476/2007)

[8] Στο άρθρο 1 του Κώδικα περί Δικηγόρων (ν.δ. 3026/1954 - ΕτΚ, τ. Α’,φ. 235) ορίζεται

ότι: «Ο Δικηγόρος είναι άμισθος Δημόσιος υπάλληλος,…Προ πάσης ασκήσεως των καθηκόντων του ο Δικηγόρος υποχρεούται να δώση τον όρκον της υπηρεσίας του ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου και να εγγραφή εις το μητρώον του Δικηγορικού Συλλόγου, μεθ’ην εγγραφήν τελειούται ο διορισμός»

[9] ΒΛ ΣΤΕ 1443/1993

[10] ο Κώδικας περί Δικηγόρων αναφέρει ότι ο δικηγόρος "Οφείλει ιδία να μην υπερασπίζει παρανόμους και προφανώς αδίκους υποθέσεις, να απέχει παντός μη ευθέος τρόπου υπερασπίσεως…"

[11] Βλ  ΣτΕ1472/2009

[12] Βιβλιογραφία: α) Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, Χαϊδάρι 8 Σεπτεμβρίου 1944. Η αόρατη στρατιά στο απόσπασμα, 2003. β) Ιωάννα Τσάτσου, Εκτελεσθέντες επί Κατοχής, 1976. γ) Η Αθήνα της Κατοχής-

[13]

TAG01 ΕΙΔΟΣ-ΕΤΟΣ : προτάσεις 0263/2008 (62008CC0263)TAG24 :    Προτάσεις της γενικης εισαγγελέα Sharpston της 2ας Ιουλίου 2009.      Djurg?rden-Lilla V?rtans Milj?skyddsf?rening κατά Stockholms kommun genom dess markn?mnd.      Αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως: H?gsta domstolen - Σουηδία.      Οδηγία 85/337/ΕΟΚ - Συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων σχετικών με το περιβάλλον - Δικαίωμα ασκήσεως προσφυγής κατά των αποφάσεων περί χορηγήσεως αδείας για σχέδια έργων που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.      Υπόθεση C-263/08.

[14] Βλ: «ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ» ,ΕΚΔΟΣΗ ΔΣΑ ,2013  και σε ΝοΒ  60(2012) 2641-2872

[15]  Ο «Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών», παρέστη με τους: α) δικηγόρο Δημ. Παξινό (Α.Μ. 6398), β) δικηγόρο Αλέξ. Λεοντόπουλο-Βαμβέτσο (A.M. 20252) και γ) δικηγόρο

Κωνσταντίνο Σαμαρτζή (A.M. 10895)

[16]  ΒΛ :ΝΟΒ 2012/384, ΑΡΜ 2012/624 , ΕΔΚΑ 2012/516

[17] Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), κρίνοντας επί υποθέσεως ελληνικού ενδιαφέροντος, απεφάνθη ότι δε συνιστά παραβίαση του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και του δικαιώματος στην περιουσία η περικοπή αποδοχών κι επιδομάτων βάσει των ν. 3833/2010, 3845/2010 και 3847/2010, για την προστασία της εθνικής οικονομίας και την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης.

[18] Εκπροσωπείται ενώπιον του ΕΔΔΑ από τους κ.I. Αδαμόπουλο, Β. Χειρδάρη και Α. Αργυρό, δικηγόρους Αθήνας

[19] Την ιδία τυχη είχε στο ΕΔΔΑ το Μνημόνιο Πορτογαλίας, Απόφαση  62235/12 και 57725/12

[20] Βλ:  σε ΛΟΓΙΣΤΗΣ 2013/1193, ΠΕΙΡΝΟΜ 2013/218, ΑΡΜ 2013/1938, ΔΕΕ 2013/869)

[21] Ο  Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, παρέστη με τους δικηγόρους: α) Ιωάννη Αδαμόπουλο (A.M. 12000), β) Αντώνιο Αργυρό (A.M. 7372) και γ) Ευστάθιο Μπακάλη (A.M. 27173

[22]  Ο  Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, παρέστη με τους δικηγόρους : α) Αντώνιο Αργυρό (Α.Μ. 7372), β) Ευστάθιο Μπακάλη (Α.Μ. 27173) και γ) Θεόδωρο Σχινά (Α.Μ. 9026) και με το δικηγόρο Προκόπη Παυλόπουλο (Α.Μ. 7107),

[23] Αίτηση  του Δικηγορικού Συλλόγου Καλαμάτας που  εκπροσωπήθηκε από τους δικηγόρους: α) Κωνσταντίνο Μαργέλη (Α.Μ. 350 Δ.Σ. Καλαμάτας), β) Αντώνιο Αργυρό (Α.Μ. 7372), γ) Δέσποινα Στειροπούλου (Α.Μ. 17614), δ) Ευστάθιο Μπακάλη (Α.Μ. 27173

[24] ΝΟΒ 2012/2060

[25] Ο Δικηγορικός Σύλλογος Καλαμάτας», παρέστη με τους: α) δικηγόρο Κωνσταντίνο Μαργέλη, Πρόεδρο Δικηγορικού Συλλόγου Καλαμάτας (Α.Μ. 350 ), και β) δικηγόρο Δέσποινα Στειροπούλου (Α.Μ. 17614),

[26] Θυμάμαι ως  παλιό μέλος του Μισθοδικείου την συνεχή και έντονη παρουσία των δικαστικών Ενώσεων κατά την εκδίκαση των υποθέσεων των μισθολογικών ζητημάτων των δικαστών

[27] Μία από τις πιο σημαντικές μάχες της χιλιόχρονης ιστορίας του Βυζαντίου είναι η περίφημη Μάχη στο Ματζικέρτ που έγινε στις 26 Αυγούστου 1071. Αντίπαλες δυνάμεις σ΄αυτή τη μάχη ήταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία της οποίας ηγείτο ο στρατιωτικός ηγεμόνας Ρωμανός και οι Σελτζούκοι Τούρκοι, με αρχηγό τον Αλπ Αρσλάν..Η ήττα αυτή ήταν η Αρχή του τέλους του Βυζαντίου.

[28] Αφιέρωση από βιβλίο που μου χάρισε ο αδικοχαμένος συνάδελφος Ανδρέας Αγγελακόπουλος ,από το Σπάθαρι Αρκαδίας.