ΔΕΕ Ονοματεπώνυμο περιέχον πλείονα στοιχεία δηλωτικά τίτλου ευγενείας, που επέλεξε ελεύθερα Γερμανός σε άλλο κράτος μέλος του οποίου έχει επίσης την ιθαγένεια, δεν πρέπει κατ' ανάγκη να αναγνωρίζεται στη Γερμανία

Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ ΤΥΠΟΥ αριθ.56/16

Λουξεμβούργο, 2 Ιουνίου 2016

Απόφαση στην υπόθεση C-438/14 Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff κατά Standesamt der Stadt Karlsruhe, Zentraler Juristischer Dienst der Stadt Karlsruhe

Ονοματεπώνυμο περιέχον πλείονα στοιχεία δηλωτικά τίτλου ευγενείας, που επέλεξε ελεύθερα Γερμανός σε άλλο κράτος μέλος του οποίου έχει επίσης την ιθαγένεια, δεν πρέπει κατ' ανάγκη να αναγνωρίζεται στη Γερμανία

Η αίτηση αναγνωρίσεως μπορεί να απορριφθεί εφόσον η άρνηση αυτή είναι κατάλληλη και αναγκαία για να διασφαλισθεί η ισότητα όλων των Γερμανών πολιτών ενώπιον του νόμου

Ο Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff^[1], γεννηθείς στη Γερμανία το 1963^[2], απέκτησε, κατά τη διαμονή του στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2001 έως το 2005^[3], πλέον της γερμανικής ιθαγένειάς του, τη βρετανική ιθαγένεια και άλλαξε^[4] τα ονόματα και το επώνυμό του σε Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff^[5] («Graf» και «Freiherr» σημαίνουν στα γερμανικά «κόμης» και «βαρόνος», αντιστοίχως). Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία, ζήτησε από το ληξιαρχείο του Δήμου Καρλσρούης (Γερμανία) την αναγνώριση της μεταβολής αυτής και την καταχώριση στο μητρώο γεννήσεων του νέου ονοματεπωνύμου που απέκτησε βάσει του βρετανικού δικαίου. Δεδομένου ότι η υπηρεσία αυτή αρνήθηκε να δεχθεί το αίτημά του, ο N. P. Bogendorff von Wolffersdorff προσέφυγε ενώπιον του Amtsgericht Karlsruhe (πρωτοδικείου Καρλσρούης), το οποίο ερωτά το Δικαστήριο αν η άρνηση αυτή αναγνωρίσεως αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης.

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η άρνηση των αρχών κράτους μέλους να αναγνωρίσουν τα ονόματα και το επώνυμο ημεδαπού, όπως αυτά καθορίσθηκαν και καταχωρίσθηκαν σε έτερο κράτος μέλους, του οποίου την ιθαγένεια έχει επίσης το πρόσωπο αυτό, αποτελεί περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της Ένωσης.

Εν προκειμένω, ο N. P. Bogendorff von Wolffersdorff διατρέχει τον κίνδυνο να υποχρεωθεί, εξαιτίας της διαφοράς μεταξύ ονομάτων, να άρει τις αμφιβολίες ως προς την ταυτότητά του. Πράγματι, ενώ σύμφωνα με το γερμανικό ληξιαρχείο και τα γερμανικά έγγραφα ταυτότητας ονομάζεται «Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff», στο βρετανικό διαβατήριο και στη βρετανική άδειά του οδηγήσεως αναγράφεται το ονοματεπώνυμο «Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff». Επιπλέον, ο N. P. Bogendorff von Wolffersdorff διατρέχει τον κίνδυνο να αντιμετωπίσει δυσχέρειες προκειμένου να αποδείξει τους οικογενειακούς δεσμούς με την ανήλικη κόρη του, η οποία, τόσο στο βρετανικό όσο και στο γερμανικό διαβατήριό της^[6], φέρει το ονοματεπώνυμο Larissa Xenia Grafin von Wolffersdorff Freiin von Bogendorff.

Εντούτοις, δεδομένου ότι, βάσει του Συντάγματος της Βαϊμάρης του 1919 καταργήθηκαν^[7] στη Γερμανία τα προνόμια και οι τίτλοι ευγενείας και απαγορεύθηκε η δημιουργία τίτλων που δημιουργούν την εντύπωση αριστοκρατικής καταγωγής, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα ενώπιον του νόμου όλων των Γερμανών πολιτών, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι ένας τέτοιος περιορισμός μπορεί να δικαιολογείται για λόγους δημοσίας τάξεως.

Το Δικαστήριο επισημαίνει συναφώς ότι οι τίτλοι ευγενείας που υφίσταντο προ της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μολονότι καταργήθηκαν ως τέτοιοι, εξακολούθησαν να χρησιμοποιούνται ως στοιχεία του ονόματος, οπότε υπάρχουν πάντα Γερμανοί πολίτες των οποίων τα ονόματα περιλαμβάνουν στοιχεία που αντιστοιχούν σε πρώην τίτλους ευγενείας. Ωστόσο, θα αντέβαινε στην πρόθεση του Γερμανού νομοθέτη το ενδεχόμενο Γερμανοί υπήκοοι, κάνοντας χρήση του δικαίου άλλου κράτους μέλους, να υιοθετούν εκ νέου τους καταργηθέντες τίτλους ευγενείας. Τυχόν συστηματική αναγνώριση, όμως, των αλλαγών ονοματεπωνύμου, όπως αυτής της υπό κρίση υποθέσεως, μπορεί να έχει το αποτέλεσμα αυτό.

Το Δικαστήριο δίνει, επομένως, στο Amtsgericht Karlsruhe την απάντηση ότι οι αρχές κράτους μέλους δεν υποχρεούνται να αναγνωρίσουν το ονοματεπώνυμο υπηκόου αυτού του κράτους μέλους σε περίπτωση κατά την οποία το πρόσωπο αυτό έχει και την ιθαγένεια άλλου κράτους μέλους όπου απέκτησε αυτό το ονοματεπώνυμο το οποίο επέλεξε ελεύθερα ο ίδιος και το οποίο περιέχει πλείονα στοιχεία δηλωτικά τίτλου ευγενείας που δεν γίνονται δεκτά κατά το δίκαιο του πρώτου κράτους μέλους, εφόσον αποδεικνύεται -στοιχείο του οποίου η διακρίβωση απόκειται στο Amtsgerich- ότι η άρνηση αυτή αναγνωρίσεως δικαιολογείται, εντός του συγκεκριμένου πλαισίου, βάσει λόγων απτομένων της δημοσίας τάξεως, καθόσον είναι κατάλληλη και αναγκαία για τη διασφάλιση της τηρήσεως της αρχής της ισότητας ενώπιον του νόμου όλων των πολιτών του εν λόγω κράτους μέλους^[8].

Κατά τη στάθμιση αυτή των διαφόρων θεμιτών συμφερόντων, το Amtsgericht πρέπει να λάβει υπόψη ότι (i) ο N. P. Bogendorff von Wolffersdorff άσκησε το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας και έχει διπλή, γερμανική και βρετανική, ιθαγένεια, (ii) ότι τα κτηθέντα στο Ηνωμένο Βασίλειο στοιχεία του ονοματεπωνύμου που, κατά τις γερμανικές αρχές, θίγουν τη γερμανική δημόσια τάξη, δεν αποτελούν τυπικώς τίτλους ευγενείας ούτε στη Γερμανία ούτε στο Ηνωμένο Βασίλειο και (iii) ότι το Oberlandesgericht Dresden δεν έκρινε ότι η καταχώριση του ονοματεπωνύμου της κόρης του N. P. Bogendorff von Wolffersdorff αντέβαινε στη δημόσια τάξη.

Αφετέρου, το Amtsgericht πρέπει επίσης να λάβει υπόψη (i) ότι η υπό κρίση μεταβολή ονοματεπωνύμου στηρίζεται σε επιλογή που αποσκοπεί αμιγώς στην προσωπική εξυπηρέτηση του N. P. Bogendorff von Wolffersdorff, (ii) ότι η συνακόλουθη διαφορά μεταξύ ονοματεπωνύμων δεν οφείλεται ούτε στις συνθήκες γεννήσεως^[9] του N. P. Bogendorff von Wolffersdorff ούτε σε υιοθεσία^[10] ή σε κτήση της βρετανικής ιθαγένειας και (iii) ότι το ονοματεπώνυμο που επελέγη στο Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνει στοιχεία τα οποία, χωρίς να αποτελούν τυπικώς τίτλους ευγενείας στη Γερμανία ή στο Ηνωμένο Βασίλειο, του προσδίδουν την εντύπωση ονόματος δηλωτικού αριστοκρατικής καταγωγής.

Το Δικαστήριο επισημάνει επίσης ότι, εν πάση περιπτώσει, η δημόσια τάξη και η αρχή της ισότητας των Γερμανών πολιτών ενώπιον του νόμου δεν δύνανται να δικαιολογήσουν την άρνηση αναγνωρίσεως της αλλαγής των (μικρών) ονομάτων του N. P. Bogendorff von Wolffersdorff.

---

^[1] «Nabiel Peter» είναι τα ονόματα, ενώ «Bogendorff von Wolffersdorff» είναι το επώνυμο.

^[2] Κατά τη γέννησή του, έλαβε το όνομα «Nabiel» και το επώνυμο «Bagadi». Κατόπιν διοικητικής διαδικασίας αλλαγής ονόματος, έφερε το ονοματεπώνυμο Nabiel Peter Bogendorff. Εν συνεχεία, κατόπιν υιοθεσίας, το ονοματεπώνυμο του μεταβλήθηκε σε Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff.

Κατά τη διάρκεια της διαμονής αυτής, εργάσθηκε στο Λονδίνο ως σύμβουλος επί θεμάτων πτωχεύσεως.

^[4]  Η μεταβολή αυτή πραγματοποιήθηκε, σύμφωνα με το βρετανικό δίκαιο, με δήλωση («deed poll») ενώπιον των υπηρεσιών του Supreme Court of England and Wales (ανωτάτου δικαστηρίου της Αγγλίας και της Ουαλίας, Ηνωμένο Βασίλειο), και δημοσιεύθηκε ακολούθως στη The London Gazette.

^[5] «Peter Mark Emanuel» είναι τα ονόματα, ενώ «Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff» είναι το επώνυμο.

^[6] Η κόρη του N. P. Bogendorff von Wolffersdorff γεννήθηκε στη Γερμανία και έχει επίσης αμφότερες τις ιθαγένειες. Το 2011, το Oberlandesgericht Dresden (εφετείο της περιφέρειας Δρέσδης, Γερμανία) υποχρέωσε το ληξιαρχείο του Δήμου Χέμνιτς να καταχωρίσει ληξιαρχικώς το όνομα όπως αναγράφεται στη ληξιαρχική πράξη γεννήσεως που χορήγησε το βρετανικό προξενείο στο Ντύσσελντορφ.

^[7]  Βάσει του Θεμελιώδους Νόμου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, του 1949, η επίμαχη διάταξη εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισχύ, κατέχοντας στην ιεραρχία των κανόνων δικαίου θέση ομοσπονδιακού νόμου απλής τυπικής ισχύος.

^[8] Αντιθέτως, κατά το Δικαστήριο, ούτε οι αρχές της σταθερότητας και της συνέχειας του ονοματεπωνύμου ούτε το ότι το ονοματεπώνυμο μεταβλήθηκε με πρωτοβουλία του N. P. Bogendorff von Wolffersdorff, ούτε, τέλος, ο σκοπός της αποφυγής δυσανάλογα μακροσκελών ή υπέρμετρα σύνθετων ονοματεπωνύμων δύνανται να δικαιολογήσουν την άρνηση αναγνωρίσεως.

^[9] Όσον αφορά την περίπτωση γεννήσεως και διαμονής σε άλλο κράτος μέλος, βλ. την απόφαση του Δικαστηρίου της 14ης Οκτωβρίου 2008, Grunkin και Paul (C-353/06, βλ. ανακοινωθέν τύπου αριθ. 71/08).

^[10] Μια τέτοια υπόθεση αποτέλεσε το αντικείμενο της αποφάσεως του Δικαστηρίου της 22ας Δεκεμβρίου 2010, Sayn- Wittgenstein (C-208/09, βλ. ανακοινωθέν τύπου αριθ. 125/10). Η υπόθεση εκείνη αφορούσε, πάντως, την αυστριακή έννομη τάξη η οποία, αντιθέτως προς τη γερμανική έννομη τάξη, περιλαμβάνει αυστηρή απαγόρευση όσον αφορά την εξακολούθηση της χρήσεως τίτλων ευγενείας.