ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

                         

              Παρέμβαση του Δημητρίου Μητρούλια, Αντεισαγγελέα Εφετών, στο συνέδριο της Ένωσης Εισαγγελέων που έγινε στο Γύθειο, τον μήνα Ιούνιο του έτους 2015.

       

         Το σύστημα της επιλογής της δικαστικής ηγεσίας από την εκτελεστική εξουσία δεν συνιστά πρωτοτυπία της χώρας μας. Ισχύει με διάφορες παραλλαγές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Δικαιολογείται από την απαίτηση συνδέσεως της λειτουργίας της Δικαιοσύνης με τις άλλες εξουσίες που πηγάζουν από τον λαό. Παρόλο που το Σύνταγμα διάκειται ευνοϊκά υπέρ της διαφάνειας των πολιτειακών διαδικασιών και ειδικότερα της διαδικασίας έκδοσης δικαστικής απόφασης (αιτιολόγηση απόφασης, υποχρεωτική δημοσίευση μειοψηφούσας γνώμης), δεν τηρεί την ίδια στάση απέναντι στην επιλογή της δικαστικής ηγεσίας. Για την ατελή κατοχύρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας, που είναι απόρροια του ισχύοντος συστήματος επιλογής, ευθύνονται όσοι είχαν την πρωτοβουλία των εκάστοτε συνταγματικών αναθεωρήσεων. Όμως το σύστημα αυτό έχει έντονα επικριθεί. Υπήρξαν στο παρελθόν κάποιες περιπτώσεις-«βουτιά» στην επετηρίδα που θεωρήθηκαν ως μεθοδεύσεις για να επιλεγεί ο εκλεκτός της κυβερνήσεως και δίδεται η εντύπωση εξάρτησης των ηγεσιών των ανωτάτων δικαστηρίων από την εκτελεστική εξουσία.

        Σήμερα η κοινωνία πιστεύει, ότι το σημερινό σύστημα επιλογής της Ηγεσίας της Δικαιοσύνης, δηλαδή η επιλογή από το Υπουργικό Συμβούλιο, με την παρεμβολή της διαδικασίας της Βουλής είναι διαβλητό ,υπάρχει δε όχι για να διασφαλίζει την Δικαστική Ανεξαρτησία, αλλά για να εξυπηρετεί  εκάστοτε άλλες προθέσεις της πολιτικής. Όλοι  πλέον εισηγούνται  τροποποίηση της διαδικασίας επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης του άρθρου 90 Σ.

       Το ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου έχει υπενθυμίσει σε αρκετές περιπτώσεις ότι για να θεμελιωθεί ο ανεξάρτητος χαρακτήρας ενός δικαστηρίου σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ, πρέπει να ληφθούν υπόψη ο τρόπος επιλογής και η διάρκεια θητείας των μελών του δικαστηρίου, ο βαθμός προστασίας απέναντι στις εξωγενείς πιέσεις και το γεγονός εάν διαφαίνεται ξεκάθαρα η υφιστάμενη κατάσταση ανεξαρτησίας. Προκύπτει συνεπώς η ανάγκη διασφάλισης της δικαστικής ανεξαρτησίας απέναντι σε οποιαδήποτε πολιτική και κοινωνική πίεση ή κομματικό καταναγκασμό που ενδέχεται να επηρεάσουν την άσκηση των δικαιοδοτικών καθηκόντων των δικαστικών λειτουργών.

        Για να επιτευχθεί η πλήρης δικαστική ανεξαρτησία και τυπικά και ουσιαστικά, πρέπει κατά την γνώμη μου

       1) Να καταργηθεί η νομοθετική ρύθμιση του Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών, που προβλέπει στο πλαίσιο επιλογής της δικαστικής ηγεσίας, την συμμετοχή της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής των Ελλήνων, καθόσον με την διαδικασία αυτή, παραβιάζεται η συνταγματική αρχή της διάκρισης των εξουσιών και δεν αντιμετωπίζονται οι υποψήφιοι για την ηγεσία δικαστικοί λειτουργοί, ως άμεσα όργανα του κράτους που αντλούν τις αρμοδιότητές τους απευθείας από το συνταγματικό κείμενο και είναι ισότιμα σε κύρος με τους λειτουργούς των άλλων δυο εξουσιών. Αντικείμενο της κρίσης αυτής τι είναι ; η νομική κατάρτιση, οι διοικητικές ικανότητες και πως αυτές διαγνώσκονται από βουλευτές, ίσως και μη νομικούς; Πιστεύω ότι η Διάσκεψη των Προέδρων  χρησιμεύει ως πρόσχημα για τη νομιμοποίηση της προσπάθειας παρέμβασης της εκτελεστικής εξουσίας στο πεδίο της δικαιοδοτικής λειτουργίας.

      2) Το σύστημα  επιλογής του Πρόεδρου και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που αποτελεί την ενδεδειγμένη κατά την γνώμη μου λύση, η οποία δεν αντιβαίνει στην συνταγματική αρχή της διάκρισης των εξουσιών και εμπεριέχει και το στοιχείο της δημοκρατικής νομιμοποίησης που επικαλούνται οι υπέρμαχοι του ισχύοντος συστήματος, είναι να επιλεγεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μεταξύ τριών  αντιπροέδρων η αντίστοιχα  τριών  αντεισαγγελέων που θα υποδεικνύονται από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου.

       3)  Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, επιβάλλεται να προέρχεται από τον εισαγγελικό κλάδο, αφ ενός μεν διότι είναι γνώστης των λειτουργικών καθηκόντων των εισαγγελικών λειτουργών, αφ ετέρου δε διότι η θέση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, πρέπει να αποτελεί θεμιτή φιλοδοξία και φυσική κατάληξη των εισαγγελικών λειτουργών.