ΑΠ ποιν. 1188/2016: αιτιολογια θανατηφόρου αυτοκινητού ατυχήματος όταν ο θάνατος επήλθε μετά πό αρκετό χρονικό διάστημα συνεπεία επιπλοκών

ΑΡΙΘΜΟΣ 1188/2016

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

ΣΤ’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

        Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Χρυσούλα Παρασκευά, Προεδρεύουσα Αρεοπαγίτη, ως αρχαιότερο μέλος της συνθέσεως (κωλυομένου του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Γεωργίου Γεωργέλλη), Μαρία Χυτήρογλου, Αρτεμισία Παναγιώτου, Χρήστο Βρυνιώτη και Ιωάννη Μαγγίνα-Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
        Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 17 Μαΐου 2016, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημητρίου Δασούλα (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και του Γραμματέως Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντα - κατηγορουμένου Γ. Μ. του Ν., κατοίκου ... που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Μιχαήλ Μοσχονά, περί αναιρέσεως της υπ’ αριθ.593-594/2015 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Πατρών και με πολιτικώς ενάγοντες τους: 1) Γ. Β. του Α., 2) Δ. Β. του Α. και 3) Μ. Β. του Α., κατοίκους ΗΠΑ, που δεν εμφανίστηκαν στο ακροατήριο.
        Το Τριμελές Εφετείο Πατρών, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 11 Νοεμβρίου 2015 αίτησή του, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1328/2015.

Αφού άκουσε

Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντα, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης,

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

        Ι] Η κρινόμενη από 11-11-2015 (αρ. 1/2015) αίτηση του Γ. Μ. του Ν. για αναίρεση της καταχωρηθείσας την 2-11-2015 στο οικείο ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 παρ. 3 ΚΠοινΔ υπ’ αριθμό 593-594/2015 απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Πατρών, με την οποία αυτός καταδικάσθηκε για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια σε ποινή φυλάκισης δύο (2) ετών, που μετατράπηκε σε χρηματική προς δέκα (10) ευρώ για κάθε ημέρα φυλάκισης, ασκήθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα ενώπιον της Γραμματέα του Ειρηνοδικείου Αργοστολίου Κεφαλληνίας. Επομένως είναι παραδεκτή κατά τα άρθρα 473 παρ. 3 και 474 παρ. 1 και 2 ΚΠοινΔ και πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω, ως προς το παραδεκτό και βάσιμο του προβαλλόμενου σ’ αυτήν λόγου για έλλειψη από την απόφαση της ειδικής αιτιολογίας που επιβάλλει το Σύνταγμα (άρθρ. 93 παρ. 3 του Συντ. και 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ ΚΠοινΔ), χωρίς την παρουσία των πολιτικώς εναγόντων, οι οποίοι, αν και κλήθηκαν νομότυπα και εμπρόθεσμα, δεν εμφανίσθηκαν (βλ. τα από 8-1-2016, 11-1-2016 και 8-1-2016 αποδεικτικά του Χ. Μ., Επιμελητή Δικαστηρίων του πρωτοδικείου Κεφαλληνίας, για τους πολιτικώς ενάγοντες Γ. Β. και Μ. Β. και Α. Χ., Επιμελητή Δικαστηρίων της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πατρών, για τον πολιτικώς ενάγοντα Δ. Β.).

        ΙΙ] Κατά τη διάταξη του άρθρου 302 παρ. 1 του ΠΚ, "όποιος επιφέρει από αμέλεια το θάνατο άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών" και κατά τη διάταξη του άρθρου 28 του ΠΚ, "από αμέλεια πράττει όποιος, από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, είτε δεν πρόβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα, που προκάλεσε η πράξη του, είτε το πρόβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν". Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών, προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του προβλεπόμενου από αυτές εγκλήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια απαιτείται, αντικειμενικά μεν, πρόκληση θανάτωσης άλλου, υποκειμενικά δε, α) μη καταβολή από το δράστη της επιβαλλόμενης, κατ’ αντικειμενική κρίση, προσοχής, την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος οφείλει υπό τις ίδιες περιστάσεις να καταβάλει, βάσει των νομικών κανόνων, των συνηθειών που επικρατούν στις συναλλαγές και της κοινής πείρας και λογικής, β) δυνατότητα αυτού, βάσει των προσωπικών περιστάσεων, γνώσεων και ικανοτήτων, να προβλέψει και αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο από έλλειψη της προαναφερόμενης προσοχής, είτε δεν προέβλεψε (άνευ συνειδήσεως αμέλεια), είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστευε όμως ότι δεν θα επερχόταν (συνειδητή αμέλεια) και γ) να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της πράξης ή παράλειψης του δράστη και του επελθόντος αποτελέσματος. Κατά την έννοια δε του ως άνω άρθρου 28 ΠΚ, η αμέλεια διακρίνεται σε μη συνειδητή, κατά την οποία ο δράστης από έλλειψη της προσήκουσας προσοχής δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του και σε ενσυνείδητη, κατά την οποία προέβλεψε μεν ότι από τη συμπεριφορά του μπορεί να επέλθει το αποτέλεσμα αυτό, πίστευε όμως ότι θα το απέφευγε. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση στερείται της απαιτουμένης από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας και ιδρύεται εκ τούτου ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ του ΚΠοινΔ λόγος αναίρεσης, όταν δεν εκτίθενται σ’ αυτήν, με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών αυτών στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με τα διατακτικό, που αποτελούν ενιαίο σύνολο και σε σχέση με τα αποδεικτικά μέσα πρέπει να προκύπτει από την απόφαση με βεβαιότητα, ότι έχουν ληφθεί υπόψη και εκτιμηθεί όλα τα αποδεικτικά μέσα στο σύνολό τους και όχι μόνο ορισμένα από αυτά. Για τη βεβαιότητα δε αυτή, αρκεί να μνημονεύονται όλα έστω κατά το είδος τους (μάρτυρες, έγγραφα κ.τ.λ) χωρίς ανάγκη ειδικότερης αναφοράς τους και μνείας του τι προέκυψε χωριστά από καθένα από αυτά, ενώ το γεγονός ότι εξαίρονται ορισμένα μόνον αποδεικτικά μέσα από αυτά, δεν υποδηλώνει ότι δεν λήφθηκαν υπόψη τα άλλα. Δεν αποτελούν, όμως, λόγους αναίρεσης η εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων και ειδικότερα, η εσφαλμένη αξιολόγηση των καταθέσεων των μαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολόγησης κάθε αποδεικτικού μέσου χωριστά και η παράλειψη της αξιολογικής συσχέτισης των αποδεικτικών μέσων, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές, με την επίφαση της έλλειψης αιτιολογίας, πλήττεται η αναιρετικά ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του δικαστηρίου της ουσίας.

        Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη 593-594/2015 απόφασή του, το Τριμελές Εφετείο Πατρών, που δίκασε σε δεύτερο βαθμό, κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα οδηγό αυτοκινήτου για ανθρωποκτονία από αμέλεια της θανούσας πεζής Ι. Β. και τον καταδίκασε σε συνολική ποινή φυλάκισης δύο (2) ετών μετατραπείσα σε χρηματική προς δέκα (10) ευρώ για κάθε ημέρα φυλάκισης. Στο αιτιολογικό της ανωτέρω προσβαλλόμενης απόφασης το δικάσαν δευτεροβάθμιο Τριμελές Εφετείο Πατρών μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των μνημονευόμενων, κατά το είδος τους, αποδεικτικών μέσων, δέχθηκε ανελέγκτως, κατά πιστή μεταφορά, τα εξής πραγματικά περιστατικά: "Ο κατηγορούμενος στις 5 Οκτωβρίου 2008 και περί ώρα 12 μ.μ. στην θέση "..." επί της Ε.Ο Πόρου - Αργοστολίου ως οδηγός Ι.Χ.Ε αυτοκινήτου από αμέλεια του δηλαδή από έλλειψη της προσοχής την οποία όφειλε και μπορούσε να καταβάλει και την οποία θα κατέβαλε υπό ανάλογες περιστάσεις κάθε μέσος συνετός οδηγός, δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα της πράξεώς του και προκάλεσε τον θάνατο άλλου. Ειδικότερα οδηγώντας στην ανωτέρω οδό και θέση το υπ’ αριθμό κυκλοφορίας ... Ι.Χ.Ε αυτοκίνητο, ιδιοκτησίας Θ. Μ. του Ν., και κινούμενος με αυτό με κατεύθυνση από ... με ταχύτητα που υπερέβαινε τα 50 χιλιόμετρα ανά ώρα, που είναι το ανώτατο όριο ταχύτητας για την παραπάνω κατοικημένη περιοχή του "...", δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως την παρουσία επί της ως άνω οδού της ηλικιωμένης Ι. Β. του Σ., κατοίκου εν ζωή ..., η οποία κατά την ανωτέρω χρονική στιγμή είχε βγει από την εξώπορτα της οικίας της και βρισκόταν στο οδόστρωμα, η γραμμή οριοθετήσεως του οποίου απέχει 0,5 μέτρα από τον μανδρότοιχο της οικίας της, προτιθέμενη να διασχίσει κάθετα το οδόστρωμα, με αποτέλεσμα να επιπέσει με το εμπρόσθιο δεξιό μέρος του οχήματός του επί της πεζής και αυτή να πέσει στο οδόστρωμα και να υποστεί συντριπτικό κάταγμα λεκάνης. Αμέσως μετά το ατύχημα διακομίσθηκε με ασθενοφόρο στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του Γενικού Νοσοκομείου Κεφαλληνίας και νοσηλεύθηκε στην ορθοπεδική κλινική αυτού μέχρι την 6η Οκτωβρίου 2008 και τελικώς απεβίωσε στις 2 Δεκεμβρίου 2008, εξ αιτίας οξέος πνευμονικού οιδήματος, σακχαρώδους διαβήτη και πολλαπλών καταγμάτων λεκάνης προκληθέντων από το τροχαίο ατύχημα, μη χειρουργηθέντων (βλ. την από 5-9-2008 ιατροδικαστική έκθεση Γ.Ν.Ν Κεφαλληνίας, το ιατρικό πιστοποιητικό από 11-8-2008 και την ληξιαρχική πράξη θανάτου). Υπό τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά που αποδείχθηκαν ο κατηγορούμενος, ανεξαρτήτως του ποσοστού συνυπαιτιότητας της θανούσης στην πρόκληση του ατυχήματος, κρίνεται υπαίτιος αυτού διότι, από αμέλειά του, δεν οδηγούσε με σύνεση και με διαρκώς τεταμένη την προσοχή του, ούτε μείωσε την ταχύτητα του οχήματός του, αν και εκινείτο σε κατοικημένη περιοχή, με αποτέλεσμα να μην αντιληφθεί εγκαίρως την πεζή που βρισκόταν επί του οδοστρώματος και να την παρασύρει προκαλώντας της τελικά τον θάνατο μετά παρέλευση τριμήνου. Ενόψει των ανωτέρω πρέπει να κηρυχθεί ένοχος της αξιόποινης πράξεως που του αποδίδεται με το κλητήριο θέσπισμα.". Κατά το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, ο αναιρεσείων κατηγορούμενος κηρύχθηκε ένοχος για το ότι: "...την 5η του μηνός Οκτωβρίου του έτους 2008 στη θέση "..." επί της Ε.Ο. Πόρου -Αργοστολίου, περί ώρα 12.00 μ.μ. από αμέλεια του, δηλαδή από παράλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και την οποία θα επεδείκνυε οποιοσδήποτε άλλος μέσης συνέσεως οδηγός αυτοκινήτου κι αν ευρίσκετο στη θέση του, σύμφωνα με τους νομικούς κανόνες (Κ.Ο.Κ.), την κατάσταση της οδού και τις κυκλοφοριακές συνθήκες, αλλά και μπορούσε βάσει των προσωπικών του ιδιοτήτων και ικανοτήτων να καταβάλει, επέφερε με το όχημά του και κατά την οδήγηση αυτού τον θάνατο άλλου, χωρίς καθόλου να προβλέψει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο πραγματοποιήθηκε από την παρακάτω πράξη του. Και συγκεκριμένα οδηγώντας το υπ’ αριθμό κυκλοφορίας ... Ι.Χ.Ε. όχημα, ιδιοκτησίας Θ. Μ. του Ν., και βαίνοντας με αυτό στην άνω οδό με κατεύθυνση από ..., δεν μετρίασε την ταχύτητά του, που ήταν ιδιαίτερα αυξημένη, αν και πεζός βρισκόταν στην τροχιά του που καθυστερούσε να απομακρυνθεί και ειδικότερα βλέποντας από αρκετή απόσταση την υπερήλικα, γεννηθείσα το έτος 1929, Ι. Β. του Σ., κάτοικο εν ζωή ... Ν. Κεφαλληνίας, να διασχίζει κάθετα την οδό που αυτός έβαινε, ούτε ματαίωσε αρκετά την ταχύτητα του οχήματός του, ώστε να δώσει χρόνο στην πεζή να διασχίσει όλο το πλάτος του οδοστρώματος, ούτε έκαμε κανένα άλλο ελιγμό για να αποφύγει, αλλά επιπόλαια, συνέχισε την αρχική του πορεία με την ίδια ταχύτητα, με αποτέλεσμα να παρασύρει την πεζή την οποία έρριψε καταγής.".

        Με αυτά που δέχθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, δεν έχει την απαιτούμενη από το Σύνταγμα και την διάταξη του άρθρου 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, δεδομένου ότι έχει ασάφειες, αντιφάσεις και κενά, καθόσον εκτίθενται ελλιπώς και κατά τρόπο ασαφή τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, ώστε να αποκλείεται η διάγνωση του συντρέξαντος όρου που επέφερε τον θάνατο της παρασυρθείσας από το όχημα του αναιρεσείοντος πεζής. Ειδικότερα, η προσβαλλόμενη απόφαση δέχθηκε ότι ο τραυματισμός της τελικά αποβιώσασας πεζής έγινε στις 5-10-2008, ενώ ο θάνατός της επήλθε μετά πάροδο διμήνου περίπου χρονικού διαστήματος, στις 2-12-2008, "εξαιτίας οξέος πνευμονικού οιδήματος, σακχαρώδους διαβήτη και πολλαπλών καταγμάτων λεκάνης προκληθέντων από το τροχαίο ατύχημα, μη χειρουργηθέντων". Με την παραδοχή όμως αυτή, η εν λόγω απόφαση δεν απέκλεισε τη συμβολή, στο θάνατο της πεζής, όρου μη σχετιζόμενου προς τη δράση του αναιρεσείοντος, καθώς και την εξαιτίας της συνδρομής του όρου αυτού προκαλούμενη άρση του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ των προκληθεισών σωματικών βλαβών και του επελθόντος θανάτου της. Πιο συγκεκριμένα, δεν διευκρινίζεται, αν η κατάληξη της παρασυρθείσας πεζής οφείλεται στο πνευμονικό οίδημα ή στο σακχαρώδη διαβήτη, άλλως ότι ο θάνατος αυτής επήλθε από τα κατάγματα της λεκάνης, ενώ παράλληλα δεν αποσαφηνίζεται στις γενόμενες παραδοχές, αν υιοθετείται, ότι ο σακχαρώδης διαβήτης και κατ’ επέκταση το πνευμονικό οίδημα αποτέλεσαν επακόλουθα των πολλαπλών καταγμάτων, ελλείπουσας στην περίπτωση αποδοχής ύπαρξης τέτοιας παραδοχής, οποιασδήποτε αναφοράς του τρόπου με τον οποίο τα κατάγματα ενοχοποιούνται στην πρόκληση του πνευμονικού οιδήματος και του σακχαρώδη διαβήτη. Περαιτέρω, τελείως αντιφατικά, ενώ στο σκεπτικό παρατίθενται περισσότεροι του ενός όροι, οι οποίοι επέφεραν το θάνατο της πεζής, στο διατακτικό αναφέρεται μόνον ότι ο θάνατος αυτής προκλήθηκε από σωματική κάκωση, τουτέστιν από το συντριπτικό κάταγμα της λεκάνης, βοηθούντος βεβαίως και του γήρατος της τελευταίας. Τέλος, όλως ασαφώς και αντιφατικώς στο μεν σκεπτικό αναγράφεται, ότι ο αναιρεσείων "...δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως την παρουσία επί της ως άνω οδού της ηλικιωμένης Ι. Β. ..., ... η οποία ... είχε βγει από την εξώπορτα της οικίας της και βρισκόταν στο οδόστρωμα, ...", στο δε διατακτικό αναφέρεται, ότι "...ειδικότερα βλέποντας από αρκετή απόσταση την υπερήλικα ... Ι. Β. ..., να διασχίζει κάθετα την οδό που αυτός έβαινε ούτε ματαίωσε αρκετά την ταχύτητα του οχήματος του, ώστε να δώσει χρόνο στην πεζή να διασχίσει όλο το πλάτος του οδοστρώματος, ούτε έκαμε κανένα άλλο ελιγμό για να αποφύγει, αλλά επιπόλαια, συνέχισε την αρχική του πορεία με την ίδια ταχύτητα, με αποτέλεσμα να παρασύρει την πεζή την οποία έρριψε καταγής.", με συνέπεια να μην αποσαφηνίζεται, αν τελικώς ο αναιρεσείων δεν είχε αντιληφθεί την θανάσιμα τραυματισθείσα πεζή ή είδε αυτήν από αρκετή απόσταση και παρόλα αυτά συνέχισε χωρίς να ανακόψει ή να πραγματοποιήσει αποφευκτικό ελιγμό.

          Συνεπώς, ο μόνος λόγος της αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ ΚΠοινΔ για έλλειψη από την προσβαλλόμενη απόφαση της ειδικής αιτιολογίας που επιβάλλει το Σύνταγμα είναι βάσιμος στην ουσία και πρέπει να γίνει δεκτός, περαιτέρω δε να γίνει δεκτή η αίτηση της αναίρεσης, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, και να παραπεμφθεί η υπόθεση στο δικαστήριο που την εξέδωσε, του οποίου είναι δυνατή η συγκρότηση από άλλους δικαστές εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως (άρθρο 519 ΚΠοινΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

        Αναιρεί την υπ’ αριθμό 593-594/2015 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Πατρών, με την οποία κηρύχθηκε ο κατηγορούμενος Γ. Μ. του Ν. ένοχος του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια. Και-

        Παραπέμπει την υπόθεση, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.

        Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 24 Μαΐου 2016.
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 2 Ιουνίου 2016.

Η ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ                         Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ 

===========

Η απόφαση απεστάλη  από τον κ. 

Πέτρος Ν. Πανταζής
Δικηγόρος
ΜΔΕ Ποινικών Επιστημών
Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων
Μέλος του European Criminal Bar Association (ECBA)