ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΣΕΒΑΣΤΙΔΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ -13 ΜΑΪΟΥ 2017-

15 Μαΐου 2017/in Ανακοινώσεις /

 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΣΕΒΑΣΤΙΔΗ

ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ

-13 ΜΑΪΟΥ 2017-

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, φίλοι δικηγόροι, αγαπητοί προσκεκλημένοι μας, Σας ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας και βρίσκεστε σήμερα εδώ. Είναι η πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό που η μεγαλύτερη δικαστική ένωση μαζί με τον μεγαλύτερο δικηγορικό σύλλογο της Χώρας αποφάσισαν να συνδιοργανώσουν επιστημονική ημερίδα πάνω σε ένα θέμα που αποτελεί διαχρονικά πεδίο αντιπαράθεσης των κοινωνικών αντιπάλων και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια μοχλό άσκησης πίεσης διεθνών οργανισμών (Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ) προς τη χώρα μας.  

Ας δούμε κατ’ αρχήν σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα εργασιακά δικαιώματα σήμερα. Κι’ ακόμα περισσότερο ας προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε με την διερευνητική ματιά του επιστήμονα νομικού τους λόγους και τις αιτίες της οπισθοχώρησης από νομικές κατακτήσεις και κοινωνικά δικαιώματα δεκαετιών. Είναι γεγονός πασίδηλο ότι πολλές λέξεις σήμερα έχασαν το πραγματικό νόημά τους και χρησιμοποιούνται  για να δηλώσουν κάτι εντελώς διαφορετικό σε σημασιολογικό και πραγματολογικό επίπεδο. Πρόκειται για μια προσπάθεια συσκότισης της πραγματικότητας, της ανάστροφης πορείας στην οποία βαδίζει ο κόσμος της εργασίας. Οι λέξεις «ανάπτυξη», «μεταρρύθμιση», «βέλτιστες πρακτικές» στον εργασιακό στίβο δεν σημαίνουν παρά ανεργία, υποαπασχόληση, φτώχεια, κατάργηση ασφαλιστικών δικαιωμάτων, αύξηση της εκμετάλλευσης, του εργάσιμου βίου και του ημερήσιου χρόνου απασχόλησης, χωρίς κανένα συλλογικό εργατικό δικαίωμα όπως αυτό της απεργίας ή των σ.σ.ε.     

Η φωτογραφία που βλέπεται στο σημερινό πρόγραμμα της Ημερίδας δεν είναι προϊόν μοντάζ. Απεικονίζει εργάτες- Ιρλανδούς μετανάστες που κάνουν διάλειμμα σε ουρανοξύστη της Νέας Υόρκης, ιδιοκτησίας Ροκφέλερ, σε ύψος 256 μέτρων πάνω από το έδαφος χωρίς κανένα μέτρο ασφαλείας. Ήταν το 1932 λίγο μετά το οικονομικό κραχ του 1929. Και τότε ο στόχος ήταν η ανάπτυξη των επιχειρήσεων με όσο το δυνατό λιγότερα εργασιακά δικαιώματα. Βλέπετε οι φάσεις της ιστορίας επαναλαμβάνονται κάθε τόσο και έχουν πολλά κοινά σημεία.

Πως επιδιώκεται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο η επιχειρηματική ανάπτυξη; Με μείωση των φορολογικών συντελεστών στα κέρδη των επιχειρήσεων την στιγμή που αυξάνεται η φορολόγηση της μισθωτής εργασίας. Με μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών όταν καταρρέει το ασφαλιστικό σύστημα, μειώνονται οι συντάξεις και αυξάνεται ο εργάσιμος βίος. Στον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων που παρουσιάστηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή γίνεται λόγος «για την αρχή της παράτασης του επαγγελματικού βίου» και αναγνωρίζεται η ανάγκη προσαρμογής του εργασιακού περιβάλλοντος ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να έχουν βιώσιμη και μακρότερη επαγγελματική σταδιοδρομία. Εκεί αποσκοπεί και η λεγόμενη «ενεργός γήρανση». Ταυτόχρονα αναγνωρίζεται ότι η σύνταξη αποτελεί πλέον ατομική υπόθεση και ευθύνη του κάθε εργαζόμενου. Η ανάπτυξη φαίνεται επίσης ότι πατάει σε μισθούς που σύμφωνα με τον Ε.Π.Κ.Δ. πρέπει να διαμορφώνονται τόσο από τις ανάγκες των εργαζομένων, όσο και από τους κοινωνικούς παράγοντες, όπως το επίπεδο παραγωγικότητας. Θα πρέπει με άλλα λόγια να συνυπολογίζεται το μισθολογικό κόστος των άλλων ανταγωνιστικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση κρατών όπως η Κίνα και η Ινδία.   Γι’ αυτό το λόγο επινοήθηκε και ο λεγόμενος υπο-κατώτατος μισθός, που ισχύει ήδη με την ΠΥΣ 6/2012 για τους νέους κάτω των 25 ετών, ο οποίος προτείνεται να διατηρηθεί και από την Επιτροπή Σοφών για τα Εργασιακά, έχοντας δήθεν ως σκοπό να διευκολύνει τους νέους στην πρώτη είσοδό τους στην αγορά εργασίας, αλλά στην πραγματικότητα για να συμπιεστεί ακόμα περισσότερο το μισθολογικό κόστος στο 90% του κατώτερου μισθού, δηλαδή σε κάτι λιγότερο από 500 ευρώ μηνιαία.  Η ευελιξία στην αγορά εργασίας γενικεύεται σε όλη την Ευρώπη και παίρνει συνεχώς νέες μορφές. Η πλήρης απασχόληση γίνεται πια η εξαίρεση και οι άνεργοι μοιράζονται δύο θέσεις εργασίας λαμβάνοντας αντίστοιχο τμήμα του μισθού. Στην έκθεσή του πριν δύο χρόνια (2015) το Eurofound που ασχολείται με μελέτες των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας έκανε την διαπίστωση ότι «η μεγαλύτερη δυναμική των συμβάσεων ορισμένου χρόνου μπορεί να εξηγηθεί από την ευελιξία που παρέχουν στους εργοδότες. Οι προσωρινές συμβάσεις επιτρέπουν στους εργοδότες να επεκτείνουν το εργατικό δυναμικό τους πιο γρήγορα… και από την άλλη μπορούν να αρχίσουν τη μείωση του εργατικού δυναμικού με τη μη ανανέωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου, όταν υπάρχει αβεβαιότητα στο επιχειρηματικό περιβάλλον». Την περασμένη δεκαετία στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό των συμβάσεων μερικής απασχόλησης έφτασε το 50% των συνολικών προσλήψεων. Το σύστημα «Εργάνη» δείχνει για την Ελλάδα ότι μέσα σε μία τριετία (2013-2016) οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου στον ιδιωτικό τομέα έχουν υπερδιπλασιαστεί (από 47.442 έφτασαν τις 97.952). Δίπλα στην μερική απασχόληση προστέθηκαν οι συμβάσεις μηδενικών ωρών (zero hour contract) στις οποίες δεν προβλέπεται συγκεκριμένο ωράριο εργασίας αλλά αυτό καθορίζεται μονομερώς από τις ανάγκες του εργοδότη, τα λεγόμενα «mini jobs», η «εργασία μετά από κλήση», η ενοικιαζόμενη εργασία, η εργασία με το μπλοκάκι.  Ο εργαζόμενος αντικαταστάθηκε με τον απασχολήσιμο, που είναι πολύ φτηνός, απολύεται πολύ εύκολα, δεν συνδικαλίζεται και δεν διεκδικεί δικαιώματα. Είναι επίσης πολύ χρήσιμος για τον εργοδότη γιατί χρησιμοποιείται μόνο τις ώρες και τις ημέρες που η επιχείρηση τον χρειάζεται, δεν έχει ασφαλιστικά βάρη και είναι ιδιαίτερα παραγωγικός αποφεύγοντας λάθη και αβλεψίες αφού η απασχόλησή του περιορίζεται χρονικά σε μικρό τμήμα της ημέρας στο οποίο εργάζεται με μεγαλύτερη εντατικότητα. Η εντατικοποίηση της εργασίας επιχειρείται με πολλές μορφές και μία από αυτές είναι και η πρόσφατη απαίτηση σταδιακής κατάργησης της κυριακάτικης αργίας στον ιδιωτικό τομέα.

Οι «βέλτιστες πρακτικές» που εφαρμόζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στα εργασιακά δεν μπορούν να θεωρηθούν δυσμενές προνόμιο μόνο της Ελλάδας ή των άλλων οικονομικά καθυστερημένων κρατών μελών. Αντίθετα είναι διακηρυγμένος στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για όλα τα κράτη. Στη Γαλλία αναθεωρήθηκε πέρσι ο «Κώδικας Εργασίας» με τον γνωστό νόμο «Ελ Κομρί» που προκάλεσε γενικευμένες αντιδράσεις. Μειώθηκε η προσαύξηση του μισθού για τις υπερωρίες, υποχωρούν οι κλαδικές συμβάσεις έναντι των επιχειρησιακών, εισάγονται ελαστικότεροι όροι για τις απολύσεις, μειώνονται οι αποζημιώσεις απόλυσης. Οι συμβάσεις μαθητείας επιτρέπουν στους εργοδότες να απασχολούν νέους έως 25 ετών που αμείβονται με μισθό ίσο με το 25% έως και το 78% του κατώτατου. Στην ατμομηχανή της Ευρώπης, στη Γερμανία, ισχύει πλέον το κατώτατο ωρομίσθιο των 8,5 ευρώ από το οποίο εξαιρούνται οι νέοι, οι εκπαιδευόμενοι και οι μακροχρόνια άνεργοι και για τους οποίους δεν ισχύει ούτε αυτό. Οι νέες ελαστικές μορφές απασχόλησης αυξήθηκαν στο 43% από 17% που ήταν το 1997. Στη Μ. Βρετανία 8 εκατομμύρια άνθρωποι δουλεύουν με ελαστικές μορφές απασχόλησης, ενώ οι συμβάσεις μηδενικών ωρών τριπλασιάστηκαν τα τελευταία τρία χρόνια.

Στο πεδίο του συλλογικού εργατικού δικαίου στο στόχαστρο μπήκε εδώ και μερικά χρόνια ο συνδικαλιστικός νόμος και ιδίως το δικαίωμα στην απεργία καθώς και η νομιμοποίηση της ανταπεργίας (lock out). Ζητήματα που τυπικά έκλεισαν πριν από 35 χρόνια, δίνεται η ευκαιρία να τεθούν και πάλι με διαφορετικούς συσχετισμούς στο πεδίο της κοινωνικής αντιπαράθεσης αυτή τη φορά. Ο λόγος που δεν προχωρήσαμε σε σχετικές νομοθετικές αλλαγές στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις έχω την εδραιωμένη πεποίθηση ότι είναι η σχετική επάρκεια του οπλοστασίου για τις επιχειρήσεις. Με δεδομένο ότι οι υφιστάμενοι νομοθετικοί περιορισμοί στο κατά τα άλλα συνταγματικό δικαίωμα της απεργίας οδηγούν στην δικαστική κήρυξη του παράνομου χαρακτήρα αυτής σε ποσοστό 90% , αλλά και με την επίκληση του άρθρου 656 ΑΚ που αποδίδει ισοδύναμα αποτελέσματα με αυτά της ανταπεργίας, το ζήτημα επί του παρόντος φαίνεται να μην έχει προέχουσα σημασία. Σύντομα ωστόσο θα τεθεί και πάλι στο τραπέζι. Ο εργαζόμενος δεν φτάνει να απογυμνωθεί από τα εργασιακά του δικαιώματα, θα πρέπει να μην έχει και τα όπλα να διεκδικεί καλύτερους όρους. Η πρόταση που ακούστηκε από πολλές πλευρές για κήρυξη απεργίας μόνο με ποσοστό άνω του 50% των εργαζομένων θα βάλει την οριστική ταφόπλακα στο δικαίωμα της απεργίας. Άμεσες ωστόσο φαίνεται να είναι οι αλλαγές στο νόμο για τις ομαδικές απολύσεις με την κατάργηση της εγκριτικής υπουργικής απόφασης και επομένως με την διευκόλυνση των απολύσεων. Το ΔΕΕ είχε ανοίξει το δρόμο κρίνοντας εκτός ευρωπαϊκού κεκτημένου την διοικητική προέγκριση των ομαδικών απολύσεων, ενώ και η εισαγγελική πρόταση πολύ καθαρά επεσήμαινε ότι «είναι εξίσου σημαντικό να μειωθεί το σύνολο των παραγόντων που αποθαρρύνουν τις νέες επιχειρήσεις από το να πραγματοποιούν επενδύσεις».

Οι εξαιρετικοί εισηγητές της σημερινής ημερίδας είμαι βέβαιος ότι θα φωτίσουν ολόπλευρα τις πτυχές των εξελίξεων στα εργασιακά. Ο διάλογος και η συζήτηση που θα ακολουθήσουν θα αναδείξουν τους κοινούς προβληματισμούς των νομικών της πράξης και της θεωρίας. Κλείνω με την παρατήρηση ότι ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής ύφεσης η ανάπτυξη και η κερδοφορία των επιχειρήσεων δεν μπορούν να επιτευχθούν αλλιώς παρά μόνο μέσα από την κατεδάφιση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Τα ατομικά και συλλογικά εργατικά δικαιώματα –ακόμα και τα συνταγματικά κατοχυρωμένα- παραμερίζονται για χάρη αυτής της επιχειρηματικής ανάπτυξης και της προοπτικής επενδύσεων με όρους ανταγωνιστικούς με αυτούς που ισχύουν σε χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.  Είναι ουτοπικό και ανεδαφικό να περιμένει κανείς την επιχειρηματική ανάπτυξη ως αναγκαίο προστάδιο και προϋπόθεση της επαναφοράς των εργασιακών δικαιωμάτων. Οι άθλιες συνθήκες εργασίας για εκατομμύρια ανθρώπους σε χώρες ανταγωνιστικές της ΕΕ που έχουν ωστόσο πολύ υψηλό δείκτη ανάπτυξης και παραγωγής είναι μία προβολή της εικόνας της Ευρώπης στο μέλλον. Σας ευχαριστώ άλλη μια φορά για την σημερινή σας παρουσία και εύχομαι καλή επιτυχία στην σημερινή μας Ημερίδα.

Χριστόφορος Σεβαστίδης
Πρόεδρος Ε.Δ.Ε.