ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Ε.Δ.Ε. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΣΕΒΑΣΤΙΔΗ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ 28ης ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

 

30 Απριλίου 2018/in Ανακοινώσεις /

 

 

Εξοχότατε κ. Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,

Κ. Υπουργέ της Δικαιοσύνης,

Κκ Πρόεδροι των Ανωτάτων Δικαστηρίων της Χώρας,

Κύριοι Βουλευτές και εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων της Χώρας,
φίλοι δικηγόροι, αγαπητοί συνάδελφοι,

       Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων και η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της Χώρας σας καλωσορίζουν στη σημερινή εκδήλωση. Είναι η πρώτη φορά που διοργανώνεται διεθνής επιστημονική Ημερίδα με την σύμπραξη της μεγαλύτερης δικαστικής ένωσης και των πολυπληθέστερων επιστημονικών συλλόγων της Χώρας. Το γεγονός αυτό από μόνο του σηματοδοτεί τη νέα εποχή στην οποία μπαίνουν οι σχέσεις του νομικού κόσμου και την ανάγκη να σφυρηλατηθούν οι σχέσεις αυτές ακόμα περισσότερο με αμοιβαία εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια και σεβασμό στις αντίθετες εκτιμήσεις που είναι απόλυτα κατανοητό να υπάρχουν.  Τα βαριά ονόματα των ομιλητών προδικάζουν το εξαιρετικό ενδιαφέρον της αποψινής ημέρας. Θέλω να ευχαριστήσω θερμά όλους τους εισηγητές (δικαστές, δικηγόρους, πανεπιστημιακούς καθηγητές) που αποδέχτηκαν με πολύ προθυμία την πρόταση  συμμετοχής καθώς επίσης και τον ομ. Καθηγητή κ. Καλαβρό που βοήθησε αποφασιστικά στην διοργάνωση της Ημερίδας.

       Το θέμα της Ημερίδας, η Δικαστική Ανεξαρτησία ως επιταγή του Κράτους Δικαίου και σκληρός πυρήνας του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη, ακουμπάει τους σύγχρονους προβληματισμούς σε διεθνές επίπεδο για το μέλλον και την πορεία των δικαστικών συστημάτων. Αναφέρθηκα και στη Γενική Συνέλευση της Ένωσής μας τον περασμένο Δεκέμβρη στις ανησυχίες που διατυπώθηκαν από ορισμένες δικαστικές ενώσεις κατά την περσινή σύνοδο της Διεθνούς  Ένωσης Δικαστών και που έχουν να κάνουν με την κάμψη της αρχής της διάκρισης των λειτουργιών και τις απροκάλυπτες παρεμβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας στη λειτουργία της δικαστικής. Οι παρεμβάσεις αυτές δεν γίνονται πλέον εξωθεσμικά, παράτυπα, συγκαλυμμένα ή μεμονωμένα αλλά καλύπτονται από έναν νομοθετικό ή και συνταγματικό μανδύα. Δείχνουν επίσης ότι γίνονται συντονισμένα και κινούνται στην ίδια κατεύθυνση.

       Για να φτάσουμε στην εξήγηση αυτού του διεθνούς φαινομένου πρέπει να απαλλαγούμε αρχικά από τις ιδεαλιστικές αντιλήψεις για μια αιώνια Ιδέα του Δικαίου και της Δικαιοσύνης που τάχα μένει αναλλοίωτη στο χρόνο και είναι ίδια σε κάθε εποχή.  Η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών, βάση της σημερινής δικαστικής ανεξαρτησίας, ανάγεται στην πολιτική σκέψη του Μοντεσκιέ στα μέσα του 18^ου αιώνα ως πρότυπο πολιτειακής οργάνωσης. Υιοθετήθηκε με θέρμη από την ανερχόμενη τότε αστική τάξη και υλοποιήθηκε την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, όταν η νέα τάξη επιζητούσε την χειραφέτησή της από τα δεσμά της φεουδαρχίας. Με το πέρασμα του χρόνου και την εδραίωση της κυριαρχίας της αστικής τάξης η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών μετατρέπεται σταδιακά από μηχανισμός απολύτρωσης  σε βαρύ ιστορικό φορτίο. Σήμερα, δυόμιση αιώνες μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η δικαστική ανεξαρτησία μέσα στη σχετικότητά της, έχει γίνει τροχοπέδη στους οικονομικο-πολιτικούς σχεδιασμούς. Ενώ λοιπόν στην πρώιμη φάση του σημερινού τρόπου παραγωγής οι δικαστές προέρχονταν αποκλειστικά από την αστική τάξη και ελέγχονταν εύκολα από αυτήν, η σύγχρονη πραγματικότητα και η διόγκωση του κράτους επέφεραν μεγάλη αύξηση του αριθμού των δικαστών, οι οποίοι πλέον προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις και άρα κατά τούτο είναι ανεξέλεγκτοι. Ο μόνος ανοιχτός δρόμος που απέμεινε για τις κυβερνήσεις είναι η περιστολή των αρμοδιοτήτων των δικαστών, ο εκφοβισμός τους και η συρρίκνωση της δικαστικής λειτουργίας. Κι’ αυτή η στόχευση επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους. Με τη δημιουργία ελεγχόμενου Συνταγματικού Δικαστηρίου, με τον διορισμό και την ελεύθερη απόλυση των δικαστών από την Κυβέρνηση (περίπτωση της Πολωνίας),  με την τρομοκράτηση όσων εγγράφονται σε δικαστικές ενώσεις (περίπτωση της Βουλγαρίας), με την συκοφάντηση μέσω φιλικών ΜΜΕ όσων αντιστέκονται σε κρατικές αυθαιρεσίες και κάνουν έντιμα τη δουλειά τους, με την ενίσχυση των θεσμών άτυπης δικαιοσύνης νομιμοποιώντας έτσι, σύμφωνα με τον Μάνεση, «τις διάσπαρτες εστίες ιδιωτικής εξουσίας». Όλες αυτές οι επιβαρύνσεις της δικαστικής ανεξαρτησίας έρχονται να προστεθούν σε άλλες ήδη συνταγματικά θεσπισμένες σε πολλά κράτη, όπως το αποκλειστικό δικαίωμα των κυβερνήσεων να επιλέγει τους επικεφαλής των ανωτάτων δικαστηρίων. Στην Ελλάδα το καθολικό αίτημα του δικαστικού σώματος για αυτοπεριορισμό με την απαγόρευση ανάθεσης δημόσιων καθηκόντων σε συνταξιούχους ή παραιτηθέντες δικαστικούς λειτουργούς για ένα χρονικό διάστημα μετά την αποχώρησή τους, ώστε να μην δημιουργούνται υπόνοιες για αθέμιτη διασταύρωση των εξουσιών, παραμένει αδικαιολόγητα αναπάντητο από τα πολιτικά κόμματα. 

       Με τα παραπάνω προσπάθησα πολύ σύντομα να κάνω σαφές, πως η δικαστική ανεξαρτησία και η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών θα πρέπει να ιδωθούν όχι στατικά αλλά μέσα στην πορεία της ιστορικής τους εξέλιξης. Να γίνει κατανοητό ποιες ανάγκες ικανοποιούσαν τότε και για ποιο λόγο στέκονται τώρα εμπόδιο. Ποιοι βλάπτονται σήμερα από τη δικαστική ανεξαρτησία και γιατί. Μόνο έτσι θα κατανοήσουμε τις πραγματικές αιτίες των αλλαγών που συντελούνται στα δικαστικά συστήματα και θα δούμε καθαρά τι είδους Δικαιοσύνη σχεδιάζεται για το μέλλον.

       Άρρηκτα συνδεδεμένο ζήτημα αποτελεί ο χαρακτήρας του δικαίου που εφαρμόζεται, έτσι ώστε να μην έχει κανένα νόημα η δικαστική ανεξαρτησία, όταν οι θεσπισμένοι κανόνες δικαίου βρίσκονται μακριά από τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες. Τι μας λέει άραγε η μόνιμη απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που υιοθετείται εύκολα από ορισμένους και στην Ελλάδα για στενότερη προσαρμογή της Δικαιοσύνης στις επιχειρηματικές ανάγκες με το πρόσχημα πως η καθυστέρηση στην εκδίκαση οικονομικών διαφορών είναι σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας για τις ξένες επενδύσεις; Την ίδια στιγμή μάλιστα που ενθαρρύνονται νομοθετικές πρωτοβουλίες δραστικής περιστολής εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων και γίνεται ακόμα δυσκολότερη η πρόσβαση των οικονομικά ασθενέστερων στη Δικαιοσύνη.

       Η σημερινή εκδήλωση με τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και τη δική σας ενεργητική παρουσία και τις παρεμβάσεις σας, θα φωτίσει αρκετές πτυχές ενός σύνθετου προβλήματος. Σας ευχαριστώ για την σημερινή σας παρουσία. Καλή επιτυχία στην Ημερίδα μας.