ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΚΠΔ ΚΑΙ ΜΟΝΟΜΕΛΗ ΕΦΕΤΕΙΑ ΚΑΚΟΥΡΓΗΜΑΤΩΝ

    Της Βαρβάρας Πάπαρη,Εφέτη Λάρισας,μέλους του ΔΣ της ΕΔΕ

Με αφορμή την επιχειρούμενη, με το νέο σχέδιο του ΚΠΔ, κατάργηση- επί της ουσίας- του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων,θα ήθελα να επισημάνω,για μια ακόμα φορά (βλ.σχετική δημοσίευσή μου στα Δικαστικά Νέα 12/2016), τα ακόλουθα:Με τη διάταξη του άρθρου 29 παράγραφος 2 του νόμου 4055/2012,  ο κοινός νομοθέτης πρόσθεσε  στο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας το άρθρο 110 και προέβλεψε, το «Μονομελές» Εφετείο, το

οποίο άλλωστε  συμπεριλαμβάνεται στα δικάζοντα κακουργήματα δικαστήρια του άρθρου 8 του ιδίου Κώδικα, ως καθ’ ύλην αρμόδιο γιά την εκδίκαση των κακουργημάτων των αναφερομένων στη παράγραφο 1 του άρθρου 308Α  (ν.δ. 86/1969 (Α` 7),Ν.998/1979 (Α` 289)<δασικά>,Ν. 2168/1993 (Α`147) <όπλα>,Ν. 4174/2013 (Α`170) <φορολογικά>,Ν. 4251/2014 (Α` 80) <αλλοδαποί>,Ν.2960/2001 (Α` 265) <τελωνειακά>, και Ν.4139/2013 (Α` 74) <ναρκωτικά>, του εμπρησμού δασών και των άρθρων 374 <διακεκριμένη κλοπή> και 380 <ληστεία> του ΠΚ και Ν. 2523/1997 (Α` 179) <φορολογικά>, Ν.3386/2005 (Α` 212) <αλλοδαποί> και Ν.3459/2006 (Α` 103) <ναρκωτικά>, των κακουργημάτων της παραγράφου 1 του άρθρου 308Β (ποινική συνδιαλλαγή),ήτοι των άρθρων  375 <υπεξαίρεση>,386 <απάτη>,386Α <απάτη με υπολογιστή>,390 <απιστία> και 404 <τοκογλυφία> του ΠΚ,εφ’ όσον συνετάγη πρακτικό συνδιαλλαγής, των κακουργημάτων των άρθρων 114 του νόμου 1892/1990 <δασικά που καταργήθηκε>, 66 του νόμου 2121/1993 <πνευματική ιδιοκτησία> και 52 του νόμου 4002/2011 <παίγνια> και των κακουργημάτων των νόμων 2725/1999 <αθλητικά> και 3028/2002<αρχαιότητες>, «εκτός αν στο νόμο απειλείται κατά αυτών η ποινή τής ισόβιας κάθειρξης», ενώ με τη διάταξη του άρθρου 29 παράγραφος 3 του νόμου 4055/2012 ,αντικατέστησε τον τίτλο και τη πρώτη περίοδο του άρθρου 111 του ίδιου Κώδικα και εξαίρεσε από τη δικαιοδοσία του Τριμελούς Εφετείου τα παραπάνω κακουργήματα. Στην αιτιολογική έκθεση  του ως άνω νόμου 4055/2012 αναφέρεται: «Τοµή είναι η καθιέρωση Μονοµελών Εφετείων για την εκδίκαση σε πρώτο βαθµό συγκεκριµένης κατηγορίας κακουργηµάτων, όπως παραβάσεις του νόµου περί ναρκωτικών, κλοπές, ληστείες κ.λπ.. Οι υποθέσεις αυτές δεν έχουν αποδεικτικές δυσκολίες, ούτε πολύπλοκα νοµικά ζητήµατα. Και είναι προς το συµφέρον και της κοινωνίας αλλά και των ίδιων των εµπλεκόµενων προσώπων η όσο το δυνατόν πιο σύντοµη εκδίκαση των υποθέσεων αυτών. Άλλωστε αυτό αποτελεί πρόταση της Επιτροπής Αναθεώρησης του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας. Σε κάθε περίπτωση, οι συγκεκριµένες αυτές υποθέσεις θα εκδικάζονται σε δεύτερο βαθµό από τριµελή σύνθεση».Με την πρόβλεψη από τον νομοθέτη του «Μονομελούς» Εφετείου υπηρετείται ο σκοπός της ταχύτητας και της τονώσεως της ευθύνης του δικαστή στην εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων,ενώ  η  πρόβλεψη γιά την σε δεύτερο βαθμό εκδίκαση των εν λόγω υποθέσεων από πολυμελές Εφετείο (του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων) αντισταθμίζει τις όποιες «δικαστικές αυθαιρεσίες». Η καθιέρωση Μονομελών Εφετείων για την εκδίκαση σε πρώτο βαθμό συγκεκριμένης κατηγορίας κακουργημάτων, όπως πχ οι παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών, κλοπές, ληστείες, αθλητικά, παίγνια, πνευματική ιδιοκτησία,φορολογικά κλπ.,εκτός από τομή,είχαμε επισημάνει ότι συνιστούσε,στη σύγχρονη εποχή, εκτός των άλλων,  και μια αναγκαιότητα. Η μονομελής σύνθεση ενός τέτοιου δικαστηρίου, ασφαλώς έχει κάποια μειονεκτήματα, τα οποία δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, αλλά είναι  η καλύτερη λύση και από την θέσπισή του λειτουργεί ικανοποιητικά και με αποτελεσματικότητα και έχει επιφέρει την επιτάχυνση της ποινικής δίκης. Οι προεδρεύοντες δικαστές,ασκούν τα καθήκοντά τους με υψηλό αίσθημα ευθύνης και ανταποκρίνονται πλήρως στο ανατεθέν σ’ αυτούς δυσχερές καθήκον εκδικάσεως συγκεκριμένων κακουργημάτων, διαψεύδοντας στην πράξη αυτούς που διατύπωσαν επιφυλάξεις. Αποδείχθηκε ότι η εμπειρία, οι ικανότητες και η επιδειχθείσα αυξημένη ευθύνη των δικαζόντων Εφετών εξισορρόπησε τις όποιες ατέλειες, επομένως από την λειτουργία του Μονομελούς Εφετείου Κακ/των ούτε τα δικαιώματα των κατηγορουμένων παραβλάπτονται, ούτε υπάρχει έκπτωση στην ποιότητα ή την ορθότητα των εκδιδομένων αποφάσεων.Μάλιστα η προηγούμενη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του 2013- 2014,αναγνωρίζοντας την αποτελεσματική λειτουργία των  Μονομελών Εφετείων Κακ/των είχε προτείνει τη σημαντική αύξηση της ύλης τους (π.χ. όλα τα κακ/τα των ειδικών ποινικών νόμων, όπως ξέπλυμα χρήματος, αρχαιοκαπηλία, προσ. δεδομένα κλπ.),αλλά και την κατάργηση του πολυτελούς και δυσκίνητου Πενταμελούς Εφετείου. Ειδικότερα το σχέδιο νόμου της ως άνω επιτροπής, προέβλεπε την καθιέρωση του θεσμού του «ποινικού εισαγγελέα συνδιαλλαγής», ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα να συνδιαλέγεται με τον κατηγορούμενο και να συμφωνεί για το ύψος της ποινής, χωρίς η υπόθεση στο ακροατήριο,Η διαμεσολάβηση του εισαγγελέα αφορούσε τα κακουργήματα για τα οποία προβλέπονται ποινές μέχρι 10 χρόνια κάθειρξη, ενώ στους κανόνες της συνδιαλλαγής δεν μπορούσαν να υπαχθούν αδικήματα που τιμωρούνται με βάση το νόμο περί καταχραστών του δημοσίου. Ακόμη, προτείνονταν η κατάργηση των Πενταμελών Εφετείων Κακουργημάτων, και η εκδίκαση των περισσότερων κακουργημάτων να γίνεται από Μονομελή Εφετεία. Εξαιρούνται τα αδικήματα που χαρακτηρίζονται σύνθετα, καθώς και αδικήματα που καταλαμβάνονται από το νόμο περί καταχραστών του δημοσίου, τα οποία θα δικάζονται από Τριμελή Εφετεία (βλ. το σχέδιο νόμου https://www.tovima.gr/2014/02/15/society/olo-to-nomosxedio-gia-tin-poiniki-dikonomia ).

Με το νέο σχέδιο του ΚΠΔ η καθ’ύλη αρμοδιότητα του Μονομελούς Εφετείου,ορίζεται ως εξής: «Άρθρο 110: Μονομελές Εφετείο. Το  Mονομελές Εφετείο  δικάζει αποκλειστικά τα κακουργήματα  που  αναφέρονται  στα  άρθρα  301  και  303,  εφόσον  γι’  αυτά  έχει  συνταχθεί πρακτικό συνδιαλλαγής ή  διαπραγμάτευσης.Σύμφωνα δε με το νέο σχέδιο στο άρθρο 301:  Ποινική  συνδιαλλαγή  μέχρι  την  τυπική  περάτωση  της ανάκρισης. 1. Οι ρυθμίσεις του παρόντος άρθρου για  την ποινική συνδιαλλαγή εφαρμόζονται  στα  κακουργήματα  που  προβλέπονται  από  τις  διατάξεις:  α)  του ποινικού κώδικα, τα οποία χωρίς βία ή απειλή στρέφονται κατά της ιδιοκτησίας και  της περιουσίας (δηλαδή της κλοπής,υπεξαίρεσης,φθοράς ξένης ιδιοκτησίας,απάτης,απιστίας,τοκογλυφίας) και β) του ν. 2803/2000 (Κύρωση της Σύμβασης σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των συναφών με αυτήν Πρωτοκόλλων), γ) του ν. 2960/2001(Τελωνειακός Κώδικας), δ) του ν. 3691/2008 (Πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και Άλλες διατάξεις) και  ε)  του  ν.  4174/2013(Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας),  ανεξάρτητα  από  την  συνδρομή  ή  μη  επιβαρυντικών  περιστάσεων.Στο δε    άρθρο 303: Ποινική διαπραγμάτευση. 1. Στις περιπτώσεις των αυτεπαγγέλτως διωκομένων πλημμελημάτων και  των κακουργημάτων που τιμωρούνται με ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης, ο κατηγορούμενος δικαιούται μέχρι την τυπική περάτωση της κύριας ανάκρισης ή της προανάκρισης   να ζητήσει εγγράφως ο ίδιος ή δια του συνηγόρου  του  την  έναρξη  της  διαδικασίας  ποινικής  διαπραγμάτευσης, αντικείμενο της οποίας μπορεί να είναι μόνο η επιβλητέα κύρια  ή  παρεπόμενη ποινή». Επί της ουσίας δηλαδή,καλείται το Μονομελές Εφετείο να επικυρώσει τα πρακτικά συνδιαλλαγής ή  διαπραγμάτευσης!Αυτό,όμως, συνιστά πλήρη υποβάθμιση  του Μονομελούς Εφετείου Κακ/των.Αντί  να καταργηθεί το Πενταμελές Εφετείο Κακ/των, καταργείται -εν τοις πράγμασι- το Μονομελές Εφετείο Κακ/των.Και αναρωτιέται κανείς,τι άλλαξε από το 2014,όταν η τότε νομοπαρασκευαστική επιτροπή πρότεινε την σημαντική αύξηση της ύλης των Μονομελών Εφετείων Κακ/των, μέχρι σήμερα που προτείνεται η υποβάθμισή του.Μήπως υπάρχουν στοιχεία για τέτοιες αποκλίσεις ως προς την περί ενοχής και ποινής κρίση των δικαστών του  Μονομελούς Εφετείου , ώστε η απόθεση της δικαιοδοτικής κρίσης σε έναν λειτουργό να αποτελεί θέμα τύχης για την έκβαση της δίκης;Ή μήπως υπάρχουν στοιχεία για τάση καταδικαστικής κρίσης; Πιστεύω πως όχι.Αντίθετα,όπως προανέφερα,ο θεσμός του Μονομελούς Εφετείου Κακ/των είναι απολύτως επιτυχής και ειδικά στα μεγάλα  Εφετεία,δικάστηκαν χιλιάδες υποθέσεις, οι οποίες ακόμα θα ήταν αδίκαστες χωρίς την θέσπισή του.Βέβαια,όλοι οι δικαστές είμαστε υπέρ του εκσυγχρονισμού του ποινικού συστήματος με βάση τη λογική και τα σύγχρονα δεδομένα της ποινικής επιστήμης και των ατομικών δικαιωμάτων. Αλλαγές χρειάζονταν, όχι όμως σ’ έναν τόσο πετυχημένο θεσμό,όπως το Μονομελές Εφετείο Κακ/των.Πιστεύω ότι η ενίσχυση του Μονομελούς Εφετείου Κακ/των εξυπηρετεί το εκσυγχρονισμό που επιχειρείται με το νέο σχέδιο νόμου για τον ΚΠΔ και τον ΠΚ,διότι με αυτόν τον τρόπο,γίνεται μία μετάβαση στην απλοποίηση, χωρίς να παραβλάπτεται η ορθή , ουσιαστική και ταχεία απονομή της δικαιοσύνης.Εξάλλου,είναι αντιφατικό να αποδεχόμαστε το Μονομελές Πολιτικό Εφετείο,το οποίο εκδικάζει σε δεύτερο βαθμό και να υποβαθμίζουμε σε βαθμό καταργήσεως το πολύ πετυχημένο Μονομελές Εφετείο Κακ/των,το οποίο εκδικάζει σε πρώτο βαθμό.Η υποβάθμιση του Μονομελούς Εφετείου Κακ/των,σε συνδυασμό με  τη προβλεπόμενη στο νέο σχέδιο ΚΠΔ μεταφορά ήσσονος σημασίας πλημμελημάτων από τα Μονομελή στα Τριμελή Πλημμελειοδικεία, θα επιβαρύνει υπερβολικά τα Τριμελή Εφετεία, με δυσμενέστατα αποτελέσματα για την ταχύτητα και αποτελεσματικότητα της απονομής της ποινικής δικαιοσύνης. Έχω τη γνώμη,που είναι και η γνώμη, εξ όσων γνωρίζω, και της πλειοψηφίας των δικαστών του β΄βαθμού, ότι η συρρίκνωση της καθ’ύλην αρμοδιότητας του Μονομελούς Εφετείου Κακ/των που επιχειρείται με την ανωτέρω διάταξη του νέου σχεδίου νόμου για τον ΚΠΔ, είναι ατυχής και θα πρέπει να τροποποιηθεί προς την κατεύθυνση της σημαντικής αύξησης αυτής (ύλης).Για τις υπόλοιπες διατάξεις του νέου σχεδίου για τον ΠΚ και ΚΠΔ, επιφυλάσσομαι να διατυπώσω τις ενστάσεις μου στο ΔΣ της Ένωσής μας.

                                                   Βαρβάρα Πάπαρη,

                                             Εφέτης,μέλος του ΔΣ της ΕΔΕ