Παρατηρησεις επι των νεων σχεδιων ΠΚ και ΚΠΔ, Εφετειακης Επιτροπης Πατρων

10 Απριλίου 2019/in Άρθρα /

 

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ


ΕΦΕΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΦΕΤΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΝΟΜΩΝ ΠΚ ΚΑΙ ΚΠΔ (ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 1/02.04.2019).
(Εισήγηση Αντωνίου Αλαπάντα, Προέδρου Πρωτοδικών, με κάποιες τροποποιήσεις και προσθήκες)

Γενική παρατήρηση: οι αλλαγές στους κώδικες αυτούς έχουν μεγάλη σπουδαιότητα και κοινωνικό αντίκτυπο και δεν μπορούν να γίνουν βιαστικά, χωρίς ουσιαστική και μακρόχρονη διαβούλευση με την κοινωνία και τους σχετικούς φορείς (Δικαιοσύνη, Νομικές Σχολές, επιστημονικούς και επαγγελματικούς συλλόγους). Εξ άλλου, η ισχύς των νέων αυτών κωδίκων πρέπει να μετατεθεί τουλάχιστον ένα εξάμηνο μετά την ψήφιση τους για να μπορούν να αφομοιωθούν από τους εφαρμοστές οι σημαντικές αλλαγές σε αυτούς.

Α.- ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ –ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ  ΣΤΟ ΝΕΟ Π.Κ

1.- Λάθος η κατάργηση της μετατροπής της ποινής σε χρήμα στα πλημ/τα (άρθρο 82 ΠΚ), ορθή η εισαγωγή της κοινωφελούς εργασίας ως κύριας ποινής (νέο άρθρο 55 ΠΚ), με (αναγκαία) άμεση ενίσχυση όμως των υποδομών εφαρμογής της. Λάθος η υποχρεωτική πραγματική έκτιση (σε σωφρονιστικό κατάστημα) των ποινών στα «βαριά» πλημ/τα (από 3 έως 5 έτη Π.Φ, αρ. 99 νέου ΠΚ). Στα πλημ/τα αυτά πρέπει να υπάρχει (εκτός από τη δυνατότητα μετατροπής σε χρήμα της ποινής φυλάκισης  ή την παροχή κοινωφελούς εργασίας), η δυνατότητα, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, αναστολής της ποινής υπό όρους και επιτήρηση (ισχύον άρθρο 100 ΠΚ).

2.- Λάθος η μείωση του ανώτατου ορίου ποινής για τα κακουργήματα (με το νέο αρ. 52 ΠΚ) στα 15 έτη κάθειρξης (από 20 έτη), με δεδομένο ότι προβλέπεται (στο νέο άρθρο 105 Β ΠΚ) η υφ΄ όρον απόλυση με την έκτιση (και πλασματικά) των 3/5 της ποινής και πραγματικά (σε σωφρονιστικό κατάστημα) με την έκτιση (τουλάχιστον) των 2/5 αυτής (επομένως ανώτερο όριο έκτισης της ποινής 9 και 6 έτη αντίστοιχα). Δημιουργείται ζήτημα ως προς το σκοπό της ποινής (ειδική και γενική πρόληψη), ενώ παραμένει (και με το νέο ΠΚ) μεγάλη η διαφορά μεταξύ του ύψους των προβλεπόμενων (και επιβαλλόμενων από την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη) ποινών κάθειρξης και του χρόνου πραγματικής έκτισης τους. Ορθή πάντως η κατάργηση της ποινής της ισόβιας κάθειρξης για τα οικονομικά εγκλήματα (κατάργηση ν. 1608/1950).

3.- Η υφ΄ όρον απόλυση του καταδίκου (αρ. 110 ΠΚ), προς ελάφρυνση του έργου των συμβουλίων πλημ/κων, να γίνεται από τον εισαγγελέα ή από το συμβούλιο των φυλακών με σύμφωνη γνώμη του μετέχοντος εισαγγελέα, με πρόβλεψη προσφυγής κατά της διάταξης αυτής στο συμβούλιο πλημ/κων του τόπου έκτισης της ποινής.

4.- Λάθος η κατάργηση της διάκρισης σε άμεση και απλή συνέργεια (ισχύουσες διατάξεις αρ. 46 §1β και 47 ΠΚ) και η κατ΄ αρχήν εξομοίωση  τους (νέο αρ. 47 ΠΚ, κατ΄ εξαίρεση, δυνητικά και υπό προϋποθέσεις, η αυστηρότερη τιμωρία του άμεσου συνεργού), αφού ο άμεσος συνεργός πρέπει να τιμωρείται αυστηρότερα (η πράξη του ομοιάζει με αυτή του συναυτουργού).

5.-  Λάθος η κατάργηση των πταισμάτων  (και των πταισματοδικείων) και η μετατροπή τους σε διοικητικές παραβάσεις  (μεταφορά ύλης από τη «ζωντανή» ποινική δίκη με βασικό πρόσωπο τον κατ/νο και τις σχετικές θεμελιώδεις αρχές, στη διοικητική δίκη που έχει και μεγαλύτερους χρόνους εκδίκασης).

6.-Λάθος η κατάργηση του ανώτατου ορίου των 10 ετών Π.Φ επί αληθινής κατ΄ ιδέαν συρροής στην ανθρωποκτονία από αμέλεια (ισχύον αρ. 94 §2 ΠΚ) και η πρόβλεψη με το νέο αρ. 94§2 ΠΚ του ορίου των 5 ετών και στην περίπτωση αυτή. Επίσης λάθος η τροποποίηση του αρ. 94§1 ΠΚ, με μείωση των συνολικών ποινών επί πραγματικής συρροής από 25 έτη κάθειρξης σε 20 και από 10 έτη φυλάκισης σε 8, με βάση και τα αναφερόμενα ως άνω (με αρ.2), ενώ το ισχύον ανώτατο όριο στα ¾ της επαύξησης της συνολικής ποινής  από το άθροισμα των συντρεχουσών ποινών να μειωθεί στα 2/3 και όχι στο ½ κατά την ίδια νέα διάταξη.

7- Λάθος η κατάργηση του άρθρου 73 ΠΚ (απαγόρευση διαμονής σε ορισμένο τόπο, δυνητικά, πρόσκαιρα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ως μέτρο ασφαλείας), καθώς  και του άρθρου 74 ΠΚ (δικαστική απέλαση καταδίκων για κακούργημα αλλοδαπών μετά την έκτιση της ποινής, ως μέτρο ασφαλείας, όπως ισχύει μετά το ν. 4055/2012) που άλλωστε (ορθά) ισχύει δυνητικά, περιορισμένα και με αυστηρές προϋποθέσεις, με βάση την αρχή της αναλογικότητας και τις διεθνείς συμβάσεις (δεν εφαρμόζεται σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο).

8.- Λάθος η μετατροπή της κλοπής και της υπεξαίρεσης (στη βασική τους μορφή, αρ. 372 και 375 §1 νέου ΠΚ) ως κατ΄ έγκληση διωκόμενων εγκλημάτων (νέο άρθρο 381 §1 ΠΚ). Eπίσης, εσφαλμένη η μετατροπή (στο νέο ΠΚ) ως κατ΄ έγκληση διωκόμενων εγκλημάτων  της απιστίας (σε όλες τις μορφές και τις κακουργηματικές, αρ.390§1,2 ΠΚ), της απάτης (στα αρ. 386 §1 και 386 Α ΠΚ και στην κακουργηματική μορφή της κατά ιδιώτη, αυτεπαγγέλτως πλέον μόνο η κακουργηματική μορφή της απάτης εις βάρος του Δημοσίου στο αρ. 386 §2 ΠΚ) και της κλεπταποδοχής (αρ.394 ΠΚ),  με το νέο άρθρο 405 §1 ΠΚ. Να παραμείνει κακούργημα η κλοπή από πρόσωπο που διαπράττει κλοπές ή ληστείες κατ΄ επάγγελμα ή κατά συνήθεια (ισχύον άρθρο 374 περ. ε ΠΚ που καταργείται με το άρθρο 374§1 νέου ΠΚ).

9.- Λάθος η μείωση του πλαισίου της ποινής για τον διευθύνοντα την εγκληματική οργάνωση από 10-20 σε 5-10 έτη κάθειρξης με το νέο άρθρο 187 §1,2 ΠΚ. Δεν αρκεί η πρόβλεψη ότι η πράξη αυτή συνιστά επιβαρυντική περίπτωση.

10.- Λάθος η μετατροπή από κακούργημα σε πλημ/μα της δωροδοκίας επί παράνομων πράξεων (αρ. 236 §2 νέου ΠΚ), με τη μνεία ότι η αντίστοιχη διάταξη της δωροληψίας επί παράνομων πράξεων (αρ. 236 §2 νέου ΠΚ) παραμένει κακούργημα. Ορθός ο περιορισμός της έννοιας της υπαλλήλου στα υπηρεσιακά εγκλήματα στον στενό δημόσιο τομέα (κατάργηση ισχύοντος αρ. 263 Α ΠΚ, εφαρμογή αρ. 13 α ΠΚ).

11- Λάθος η διαζευκτική πρόβλεψη της ποινής πρόσκαιρης κάθειρξης τουλάχιστον 10 ετών στην ανθρωποκτονία εκ προθέσεως σε ήρεμη ψυχική κατάσταση (νέο αρ. 299 §1 ΠΚ). Δεν συμβαδίζει με τη σπουδαιότητα του εννόμου αγαθού της ζωής.

12.- Λάθος η συλλήβδην (γενική, χωρίς ειδικά κριτήρια)  αλλαγή των πλαισίων ποινών στους ειδικούς ποινικούς νόμους με το νέο άρθρο 463 ΠΚ (απαιτείται ειδική αντιμετώπιση για καθένα εξ αυτών).

Β.- ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ -ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΣΤΟ ΝΕΟ Κ.Π.Δ

1.- Λάθος η κατάργηση του παραβόλου για την υποβολή έγκλησης (στο νέο αρ. 51 ΚΠΔ) που αποτρέπει σε μεγάλο βαθμό την υποβολή προφανώς αβάσιμων εγκλήσεων. Να υπάρχει  δυνατότητα απαλλαγής από αυτό στους άπορους. Διευκρίνηση στο νόμο ότι επί μηνύσεως (αυτεπαγγέλτως διωκόμενου εγκλήματος) δεν απαιτείται παράβολο.

2- Λάθος η εισαγωγή του θεσμού της ποινικής διαπραγμάτευσης (άρθρο 303 νέου ΚΠΔ) που αλλοιώνει το χαρακτήρα του Ποινικού Δικαίου ως κλάδου του Δημοσίου Δικαίου, φαλκιδεύει το σκοπό της ποινής (γενική και ειδική πρόβλεψη) και περιορίζει το ρόλο του φυσικού δικαστή, ενώ προβληματική (κατά την ΕΣΔΑ) είναι η μη συμμετοχή (έστω η ακρόαση) στη διαδικασία αυτή του παθόντος από το έγκλημα. Η ποινική συνδιαλλαγή (αρ. 301, 302 νέου ΚΠΔ, βλ. και ισχύον αρ. 308 Β ΚΠΔ) πρέπει να ισχύει αποκλειστικά για τα κακουργήματα κατά της ιδιοκτησίας (αρ. 372 επ. ΠΚ), της περιουσίας (αρ. 386 επ. ΠΚ, όχι πάντως σε αυτά που τελούνται με βία ή απειλή, δηλ. όχι στα εγκλήματα των αρ. 380 και 385 ΠΚ) και του ν. 3691/2008, εφόσον αυτά δεν στρέφονται κατά του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ (δηλαδή μόνο μεταξύ ιδιωτών και όχι και με το Δημόσιο όπως προβλέπεται στο νέο ΚΠΔ).

3.- Λάθος η τροποποίηση της αρμοδιότητας των μονομελών και τριμελών πλημ/κείων και πλέον το βάρος θα έχουν τα τριμελή πλημ/κεία (άρθρα 112, 115 νέου ΚΠΔ), με αποτέλεσμα την επιβάρυνση αυτών (περισσότερες εργατοώρες χωρίς λόγο) και  των τριμελών εφετείων πλημ/των (πέραν του ότι απαιτείται εκ νέου σχετική τροποποίηση των κανονισμών των δικαστηρίων). Να μην τροποποιηθούν οι διατάξεις αυτές.

4.- Λάθος η κατάργηση των μονομελών εφετείων κακ/των (προβλέπονται μόνο για την ποινική συνδιαλλαγή και  διαπραγμάτευση, αρ. 110 νέου ΚΠΔ) που άλλωστε έχουν εξαιρετική αρμοδιότητα και στην πράξη απέδωσαν σημαντικά (κυρίως ποσοτικά, χωρίς ποιοτική υστέρηση).

5.- Αμφίβολης συνταγματικότητας (και συμβατότητας με την ΕΣΔΑ) και πρακτικής αξίας (ανεφάρμοστος στην πράξη, δεν θα οδηγήσει σε μείωση της ύλης) είναι ο νέος θεσμός της έκδοσης ποινικής διαταγής χωρίς ακροαματική διαδικασία επί πλημ/των του μονομελούς πλημ/κείου (άρθρα 409 επ. νέου ΚΠΔ). Δεν πρέπει να εισαχθεί.

6.-Ορθές οι νέες διατάξεις για την κύρια ανάκριση (αρ. 246 επ. νέου ΚΠΔ) και ιδίως η σύνταξη κατηγορητηρίου από τον εισαγγελέα που ασκεί την ποινική δίωξη. Ορθές και οι διατάξεις για την απολογία του κατ/νου (αρ. 270 επ νέου ΚΠΔ), με εξαίρεση την υποχρέωση απόρριψης με αιτιολογημένη διάταξη του ανακριτή επί αποδεικτικού αιτήματος του κατ/νου (αρ. 274 εδ. τελ νέου ΚΠΔ, σήμερα είναι χωρίς αιτιολογία) που προσθέτει έργο στην ανακριτική διαδικασία (που άλλωστε ισχύει η αρχή της σκοπιμότητας –αναγκαιότητας των ανακριτικών πράξεων) χωρίς λόγο, αφού ο κατ/νος σε περίπτωση άρνησης του ανακριτή μπορεί να προσφύγει στο συμβούλιο πλημ/κων (άρθρα 101 και 307 περ.α νέου ΚΠΔ).

7.- Ορθή η αποσύνδεση της αστικής αξίωσης από την υποστήριξη της κατηγορίας από τον παθόντα που δημιουργεί στην πράξη διαδικαστικά προβλήματα (νέες διατάξεις για αυτόν που υποστηρίζει την κατηγορία, άρθρα 63 επ και 82 επ νέου  ΚΠΔ, αντί του ισχύοντος όρου πολιτικώς ενάγων).

8.- Λάθος η εισαγωγή της ρύθμισης περί ορισμού εισηγητή δικαστή στην εκδίκαση κακουργημάτων (αρ.333 §1 νέου ΚΠΔ),αφού επιβαρύνει αναίτια το έργο των δικαστών

9.- Εσφαλμένα στο νέο άρθρο 142 ΚΠΔ δεν ορίζεται ποιες ποινικές αποφάσεις καθαρογράφονται και ποιες όχι (για τις οποίες αρκεί απόσπασμα). Εισαγωγή στο νέο άρθρο 142 ΚΠΔ ρύθμισης ανάλογης με αυτή του ισχύοντος αρ. 142 §3-5 ΚΠΔ, με αλλαγή όμως της σχετικής προθεσμίας (από 8 σε 30 ημέρες) και νέα ρύθμιση ότι η καθαρογραφή των αθωωτικών ποινικών αποφάσεων θα γίνεται μόνο επί ασκήσεως ένδικου μέσου κατά αυτών ή κατόπιν αιτήσεως διαδίκου, εισαγγελέα ή παθόντος.

Τέλος, να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για τη Δικαστική Αστυνομία που θα βοηθήσει σημαντικά τη Δικαιοσύνη, ιδίως στην ποινική προδικασία, με την παρατήρηση ότι η δημόσια διαβούλευση επ΄ αυτού έχει τελειώσει τον Ιούλιο του 2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Αν το κρίνετε απαραίτητο, το πλήρες κείμενο της απόφασης αυτής της ολομέλειας του Πρωτοδικείου Πατρών, θα σας αποσταλεί μετά τη σύνταξή του.                    

                                                                                        Πάτρα 03 Απριλίου 2019
                                                                                    Εκ της Εφετειακής Επιτροπής
                                                                                                Ο Πρόεδρος
                                                                                   Μιχαήλ Τσέφας Πρωτοδίκης