Γυναίκες σε ρόλο ευθύνης: «Ένας δρόμος μετ’ εμποδίων;»

  

 

    Γυναίκες σε ρόλο ευθύνης: «Ένας δρόμος μετ’ εμποδίων;»

ΟΜΙΛΙΑ της Προέδρου Εφετών Δωδεκανήσου Θωμαϊτσας Πατρώνα σε εκδήλωση για την ημέρα της γυναίκας στο Δικηγορικό Σύλλογο Ρόδου στις 19-3-2019,πάντα,όμως,επίκαιρη.

            Θα αναφερθώ στα του οίκου μας, δηλαδή στα της Δικαιοσύνης, που είτε μας αρέσει είτε όχι είναι γένους θηλυκού και η προσέγγιση του θέματος θα γίνει με κριτική διάθεση.

            Τη δεκαετία του 80, προήχθη στο βαθμό του Αρεοπαγίτου η πρώτη γυναίκα «Άννα Αθανασιάδη». Από το 2003 όμως και μετά άρχισε η αθρόα είσοδος γυναικών στο δικαστικό σώμα. Σήμερα οι γυναίκες έχουν εισβάλει δυναμικά στη Δικαιοσύνη και αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία στο σύνολο των δικαστών. Έχω την άποψη ότι στο χώρο της Δικαιοσύνης, οι γυναίκες δικαστές, από το βαθμό του Ειρηνοδίκη μέχρι και το βαθμό του Αρεοπαγίτη, κατέχουν όλες ανεξαίρετα θέση ευθύνης, διότι δεν διεκπεραιώνουν απλώς υποθέσεις αλλά επενεργούν καταλυτικά στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι, αφού οι υποθέσεις που χειρίζονται ασκούν, ανάλογα και με τη σπουδαιότητά τους, καταλυτικό ρόλο στις ζωές των πολιτών.

            Η αίσθηση αυτής της ευθύνης γεννά την υπευθυνότητα και η έμπρακτη μεταφορά της υπευθυνότητας στις νομικές πράξεις της γυναίκας δικαστή δημιουργεί υποχρεώσεις ηγέτη. Δημιουργεί όμως και απαιτήσεις προσωπικών θυσιών. Δεν είναι δυνατόν οι ζωές των ανθρώπων να εξαρτώνται από την κρίση μας και εμείς να προτάσσουμε την οικογένειά μας και το πώς θα κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη. Αυτή η νοοτροπία δεν αρμόζει σε γυναίκες που κατέχουν θέση ευθύνης. Γνωρίζουμε ότι το επάγγελμα που επιλέξαμε δεν είναι εύκολο. Υπάρχει φόρτος εργασίας, άγχος και ψυχική φθορά κυρίως από το χειρισμό δύσκολων υποθέσεων που πολλές φορές επηρεάζουν και την οικογενειακή μας ζωή.

            Αυτό όμως δεν μπορεί να λειτουργεί σε βάρος των πολιτών που φέρονται ενώπιον της Δικαιοσύνης ή καταφεύγουν σε αυτή ως έσχατο καταφύγιο. Εν γνώσει μας επιλέξαμε να γίνουμε δικαστές. Επιλέξαμε να ενταχθούμε στις τάξεις της Τρίτης Εξουσίας του Κράτους με όχι ευκαταφρόνητες για τις σημερινές οικονομικές συνθήκες, αποδοχές. Η επιλογή αυτή υπήρξε συνειδητή και δεν έχουμε δικαίωμα εκ των υστέρων να προβάλουμε τις δυσκολίες του λειτουργήματος, επικαλούμενες μάλιστα τις  γυναικείες ιδιαιτερότητες, ως δικαιολογία για την αδιαφορία ή και την πλημμέλεια στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών μας. Για να το πω με στρατιωτικούς όρους: Δεν μπορεί να επιλέγεις να υπηρετείς στις ειδικές δυνάμεις και, όταν σου ζητούν να κάνεις πτώση με αλεξίπτωτο, να αρνείσαι γιατί φοβάσαι.

             Αυτό που πρέπει να διακρίνει τη γυναίκα που κατέχει γενικότερα θέση ευθύνης, ειδικά όμως στη Δικαιοσύνη, είναι το ήθος, η ακεραιότητα του χαρακτήρα, η ανθρωπιά, η ψυχραιμία, η επιμέλεια και το θάρρος. Δεν είναι δυνατόν να κατέχουμε θέσεις ευθύνης και ως εκ της θέσεώς μας να μας διακατέχει μόνο έπαρση και κατά τα άλλα να ενεργούμε ως απλοί διεκπεραιωτές των υποθέσεων, απαξιώνοντας πολλές φορές οι ίδιοι το λειτούργημά μας. Η απονομή της Δικαιοσύνης είναι λειτούργημα και απαιτεί αφιέρωση και θυσίες. Θα ήταν ευχής έργον να είχε γίνει κατανοητό από όλες εμάς τις γυναίκες δικαστές..

            Όσες δε εξ ημών κατέχουν θέσεις μεγαλύτερης ακόμη ευθύνης, εννοώ προϊσταμένων, πρέπει να είναι μετριοπαθείς και με πνεύμα συνεργασίας. Αυστηρές όπου απαιτείται, όχι ισορροπίστριες και να διαθέτουν τη ψυχική δύναμη να συγκρουσθούν αν χρειαστεί. Κυρίως όμως μακράν από αυλές και περιβάλλοντα. Μόνο τότε μπορεί να είναι αντικειμενικές, αποτελεσματικές και χρήσιμες. Διαφορετικά θα συνεχίζεται η παθογένεια από την οποία χρόνια τώρα πάσχει ο χώρος της Δικαιοσύνης και κάθε χώρος εξουσίας.

            Αναφέροντας όλα τα παραπάνω, δεν θα παραβλέψω να τονίσω, εμφαντικά μάλιστα, ότι πρέπει να απαιτούμε βελτίωση των εργασιακών μας συνθηκών, τις οποίες θα χαρακτήριζα τριτοκοσμικές, κυρίως στα μεγάλα δικαστήρια της χώρας. Ούτε θα αποκρύψω ότι ουδέποτε υπήρξε  ουσιαστικό ενδιαφέρον από τους αρμόδιους των άλλων πολιτειακών λειτουργιών για τις συνθήκες εργασίας των δικαστών και ιδιαίτερα των γυναικών, και για την αναβάθμιση της εικόνας στην απονομή της Δικαιοσύνης. Εννοώ το κτιριακό, τα μέτρα προστασίας, την πλήρη γραμματειακή υποστήριξη, την πρόσληψη στελεχών με ειδικές γνώσεις που να συνεπικουρούν τους δικαστές όπου αυτές απαιτούνται ώστε οι υποθέσεις να ερευνώνται μέχρι την παραμικρή τους λεπτομέρεια. Γιατί το να απαιτούν, ο δικαστής να διαθέτει γνώσεις από λογιστική μέχρι και ανατομία, αγγίζει τα όρια του παραλόγου. Βολεύει όμως αν κάτι δεν πάει καλά να ρίχνεται το ανάθεμα στους δικαστές.

            Θα αντιλέξει κάποιος και θα πει ότι οι γυναίκες δικαστές, αφού επέλεξαν αυτό το απαιτητικό λειτούργημα, δεν πρέπει να κάνουν οικογένειες. Βεβαίως και μπορούν, όπως μπορούσαν και οι προηγούμενες γυναίκες δικαστές, όπου δεν υφίστατο η εννεάμηνη γονική άδεια. Μπορεί να είναι σκληρό αλλά γνωρίζοντας τις συνθήκες μπορούν να κάνουν τον προγραμματισμό τους. Και βεβαίως να μην εμφανίζεται το θλιβερό φαινόμενο της επιβάρυνσης των συναδέλφων που πιθανώς είναι άγαμοι ή δεν έχουν παιδιά.

            Ωραίο είναι να μιλάμε για δικαιώματα και υποχρεώσεις που αφορούν γυναίκες σε θέσεις ευθύνης. Η ζωή όμως μιας τέτοιας γυναίκας και συγκεκριμένα της γυναίκας δικαστή δεν είναι εύκολη. Δεν είναι μόνο η ευθύνη που κουβαλά. Είναι και η ποιότητα και ποσότητα της επιστημονικής εργασίας που καλείται να περαιώσει. Πολλές φορές δυσβάστακτη. Γι'  αυτό πρέπει να γίνεται από τους διευθύνοντες σωστή κατανομή της υπηρεσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών δικαστών, γενικότερα μεταξύ δικαστών. Είναι αδιανόητο στη δικαιοσύνη να υπάρχουν δικαστές δύο ταχυτήτων.

            Πιθανώς όσα προανέφερα να φανούν σε μερικούς ακραία. Πιστέψτε με δεν θα εκπλαγώ διότι διανύουμε εποχές που ο κώδικας αξιών έχει ανατραπεί. Το να θεωρείται προσόν ανέλιξης η μίμηση ερπετών, γυμνοσαλιάγκων και χαμαιλεόντων συνιστά έκπτωση. Δυστυχώς όμως από προβολή τέτοιων προτύπων κατακλυζόμεθα καθημερινά και πανταχόθεν. Για πολλούς η έκφραση της αλήθειας και η ανάδειξη της παθογένειας μπορεί να φαίνεται λόγος ακραίος και αιρετικός. Όσο όμως θα υπάρχει ατολμία στο να λέγεται η αλήθεια, η παθογένεια θα κυριαρχεί στο διηνεκές και δεν πρόκειται να υπάρξει ελπίδα αλλαγής προς το καλύτερο. Απογοητευτικό μεν, αληθές δε.

            Κλείνοντας, θα χρησιμοποιήσω την ρήση του Σοφοκλή «Αρχή άνδρα δείκνυσι» και θα την τροποποιήσω προσθέτοντας "και γυναίκα αρχή δείκνυσι", οπότε η ποιότητα του ανδρός και της γυναικός, δηλαδή του ανθρώπου εν συνόλω, φαίνεται μόνο όταν αναλάβει αξιώματα και εξουσία. Η εξουσία είναι καταλύτης στις προσωπικότητες. Διότι η αίσθηση και η χρήση της εξουσίας απογυμνώνει πλήρως την προσωπικότητα του ανθρώπου. Επιτρέπει τη θέαση όλων των εσωψύχων του, καλών και κακών.

                                                                                      Ρόδος 19-3-2019

                                                                                Θωμαϊτσα Πατρώνα

                                                                      Πρόεδρος Εφετών Δωδεκανήσου