ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΗΣ 12-12-2020

 

Δημήτριος Φούκας, Πρόεδρος Πρωτοδικών, μέλος ΔΣ ΕνΔΕ

Ελευθερία Κώνστα, Εφέτης, μέλος ΔΣ ΕνΔΕ

 

Α] Επί της εκθέσεως της «Επιτροπής Πισσαρίδη»

Η κατάσταση που επικρατεί στο δικαστικό σύστημα της Χώρας είναι γνωστή σε όλους, όπως και η επιβάρυνση του συστήματος που προκύπτει από την συσσώρευση των υποθέσεων και την συνεχή εισαγωγή νέων. Δυστυχώς, η ΕνΔΕ δείχνει να μην διαπιστώνει ότι η αδυναμία διαχείρισης του ρυθμού και του αριθμού των εισαγομένων υποθέσεων έχουν πλέον χαρακτήρα συστημικό και συνεπάγονται δυσμενείς συνέπειες σε ολόκληρο το φάσμα των κοινωνικών σχέσεων και τον οικονομικό βίο της Χώρας, καθώς στερεί μεγάλα τμήματα του πληθυσμού από τις ευκαιρίες που δικαιούνται και περιορίζει τις δυνατότητες ανέλιξης των πολιτών και την κοινωνική κινητικότητα. Οι διαπιστώσεις αυτές, στις οποίες κατέληξαν και οι συντάκτες της από 14-11-2020 Τελικής Έκθεσης του Σχεδίου Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία, της λεγόμενης Επιτροπής Πισσαρίδη και οι προτάσεις, οι οποίες διατυπώνονται, χαρακτηρίζονται από αρκετή γενικότητα και επιδέχονται ενίσχυσης και εξειδίκευσης ώστε να είναι αποτελεσματικές. Συνιστούν όμως μία βάση συζήτησης, στην οποία η ΕνΔΕ πρέπει να συμμετάσχει με τις δικές της προτάσεις.

Β] Επί του νόμου 4745/2020 «Ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της εκδίκασης εκκρεμών υποθέσεων του ν. 3869/2010» 

Στις 06.11.2020, δημοσιεύθηκε, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ο Νόμος 4745/2020  με τίτλο “Ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της εκδίκασης εκκρεμών υποθέσεων του ν. 3869/2010, σύμφωνα με τις επιταγές της παρ. 1 του άρθρου 6 της Ε.Σ.Δ.Α., ως προς την εύλογη διάρκεια της πολιτικής δίκης, τροποποιήσεις του Κώδικα Δικηγόρων και άλλες διατάξεις”. Με τη νέα ρύθμιση, όπως άλλωστε τιτλοφορείται, επιχειρείται η επίσπευση της συζήτησης των αιτήσεων ρύθμισης οφειλών του ν. 3869/2010, οι οποίες εκκρεμούν ενώπιον των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων και έχουν προσδιορισθεί σε δικάσιμο μετά τις 15.6.2021, βασιζόμενη  σε τρεις άξονες:

1. Εφαρμογή του δικονομικού προτύπου της νέας τακτικής διαδικασίας του ν. 4335/2015 με την θέσπιση προθεσμιών ενέργειας για τους διαδίκους με  κάμψη της υποχρεωτικής προφορικότητας και την καθιέρωση της κατ’ εξαίρεση διαδικασίας εμμάρτυρης απόδειξης. 
2. O διάδικος, πλέον, θα έχει την πρωτοβουλία για την υποβολή αίτησης επαναπροσδιορισμού της υπόθεσής του μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
3. Με τον τρόπο δε αυτό επιδιώκεται η εκκαθάριση των πινακίων μέσω της υποχρεωτικής για τους ενδιαφερόμενους υποβολής αίτησης επαναπροσδιορισμού της συζήτησης.

Στο άρθρο 4Δ μνημονεύονται οι ημερομηνίες για την αίτηση επαναπροσδιορισμού ανάλογα με τον χρόνο υποβολής της αίτησης ρύθμισης οφειλής με καταλυτική ημερομηνία προσδιορισμού την 31.5.2021 δηλαδή σε έξι μήνες.  Για υποθέσεις, οι οποίες, ανεξαρτήτως του χρόνου κατάθεσης του εισαγωγικού δικογράφου, αναβάλλονται ή ματαιώνονται μετά από την έναρξη ισχύος του νόμου (που πρόκειται να ψηφιστεί για την εκκαθάριση όλων των εκκρεμών υποθέσεων του ν. Κατσέλη) σε δικάσιμο μετά από τις 15/6/2021.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, εκκρεμούν ενώπιον των Ειρηνοδικείων της Χώρας σε δικασίμους μετά την 1η.1.2021 περισσότερες από 40.000 αιτήσεις του ν. 3869/2010 με τη συζήτηση τους να έχει προσδιορισθεί σε πολλές περιπτώσεις σε απώτατο χρόνο, που φθάνει και το έτος 2032. Προκειμένου να δικαιολογηθεί η νέα ρύθμιση γίνεται χρήση της παρ. 1 του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου περί εύλογης διάρκειας της δίκης που προφανώς υπερβαίνει κατά πολύ τις επιταγές της ΕΣΔΑ και εκθέτει την Ελληνική Πολιτεία. Κατά την άποψη του Υπουργείου, βάσει των στατιστικών στοιχείων ένα σημαντικό μέρος των υποθέσεων του ν. 3869/2010, που εισάγονται στο ακροατήριο και ανέρχεται σε ποσοστό 25% περίπου, δεν συζητείται είτε λόγω ματαίωσης είτε λόγω παραίτησης από το δικόγραφο. Η πρόβλεψη όμως της «Επιτροπής» σε μείωση 30% των εκδικαζομένων υποθέσεων είναι παντελώς αυθαίρετη. Σε κάθε περίπτωση, αφαιρουμένου και αυτού του ποσοστού, ο αριθμός των υποθέσεων που πρόκειται να εκδικαστεί είναι τεράστιος αναλογικά με το δυναμικό των ειρηνοδικείων.

Δυστυχώς όμως ενώ το πρόβλημα ήταν ήδη γνωστό στην ελληνική πολιτεία ήδη από το 2015 όπως αναφέρεται, στην πραγματικότητα, οι εν λόγω ρυθμίσεις δεν αποτελούν παρά μόνο το πρόσχημα για την μετακύλιση στους Ειρηνοδίκες της δικαστικής ύλης, που σε μεγάλο βαθμό δημιουργήθηκε από τις αστοχίες του νομοθέτη και θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί  με άλλα μέσα, όπως κατ΄επανάληψη έχουμε υποστηρίξει στο παρελθόν. 

Καταρχήν, θα υπενθυμίσουμε την αντίστοιχη περίπτωση του ν.4335/2015 στην τακτική διαδικασία, όπου προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μεγάλη εκκρεμότητα υποθέσεων στην τακτική διαδικασία στο Πρωτοδικείο Αθηνών, υιοθετήθηκε ως λύση του προβλήματος η θεσμοθέτηση προθεσμιών ενεργείας. Τότε το μεγαλύτερο Πρωτοδικείο της Χώρας αναγκάσθηκε εκ των πραγμάτων να προβεί στην αλλαγή του κανονισμού του και την θέσπιση νέων παράλληλων πινακίων για τις κατατιθέμενες μετά την 1.1.2016 υποθέσεις, με αποτέλεσμα την υπερφόρτωση των υπηρετούντων δικαστών για τα επόμενα δικαστικά έτη.  Τότε ο Χαράλαμπος Σεβαστίδης αντέδρασε στην δημιουργία «διπλών» πινακίων ζητώντας με επιστολή του την απόσυρση του θέματος της τροποποίησης του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας  από την Ολομέλεια του Πρωτοδικείου. Τότε επρόκειτο για δημιουργία διπλών πινακίων, σήμερα ενώπιον του ειρηνοδικείων εκκρεμούν 40.000 υποθέσεις οι οποίες πρέπει να εκδικαστούν εντός έξι μηνών. Τότε μας απασχολούσαν τα οργανικά κενά και η αναντιστοιχία οργανικών θέσεων και όγκου υποθέσεων που έπρεπε να εκδικαστούν, σήμερα όμως γιατί όχι;

Σε κάθε περίπτωση, η συνάρτηση ποιότητας και χρόνου περαίωσης αυτών δεν πρέπει να μας απασχολεί; Λυπούμαστε όταν διατυπώνονται απόψεις περί σύντμησης της αιτιολογίας των αποφάσεων όταν με τον νόμο περί υπερχρεωμένων νοικοκυριών κρίνεται το μέλλον οικογενειών και ανθρώπων που μαστίζονται από την οικονομική κρίση. Όταν μάλιστα επιβάλλεται στους οφειλέτες η υποχρέωση να αναλωθούν σε έναν αγώνα δρόμου, προκειμένου να τηρήσουν τις ασφυκτικές προθεσμίες που προβλέπονται. Όταν  ο οφειλέτης τίθεται αυτοδίκαια, χωρίς δικαστική κρίση, εκτός του Ν.3869/2010, εάν προλάβει να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες μέσα στις προθεσμίες αυτές, την ίδια στιγμή που το νέο νομοθετικό πλαίσιο του Πτωχευτικού Κώδικα δεν προβλέπει καμία προστασία της κύριας κατοικίας. 

Αντί να αντιμετωπιστεί η ανεπάρκεια σε πόρους και υποδομές, η νέα ρύθμιση επιβαρύνει τα Ειρηνοδικεία ακόμα περισσότερο. Υπαλληλοποιεί τους Ειρηνοδίκες καθιστώντας τους διεκπεραιωτές αιτήσεων και όχι φορείς δικαστικής κρίσης. Ενώ καταγγέλλεται από το Προεδρείο ως εργαλειοποίηση της δικαιοσύνης η ίδρυση νέων τμημάτων στα μεγάλα Δικαστήρια της χώρας για ειδικής κατηγορίας υποθέσεις, αποσιωπάται η άνευ προηγουμένου επίσπευση συζήτησης και έκδοσης απόφασης ενός τεράστιο όγκου υποθέσεων –εντός χρονικού διαστήματος ενός έτους- που θα έχει σοβαρές οικονομικές και κυρίως κοινωνικές επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία. 

Τέλος, εν μέσω πανδημίας κρίνεται απαραίτητο να ληφθεί υπόψη το γεγονός της αναστολής εκδίκασης όλων των υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον των ειρηνοδικείων που μετά την λήξη των μέτρων θα έχει ως αναγκαίο επακόλουθο την εκδίκαση μεγάλο αριθμού υποθέσεων και των λοιπών διαδικασιών. 

 Συνεπώς κρίνεται, κατά την άποψή μας αναγκαίο :

Α. Να θεσμοθετηθεί υποχρεωτικό προστάδιο (εναλλακτικού τρόπου επίλυσης της διαφοράς μεταξύ τράπεζας και δανειολήπτη, όπως πχ με διαμεσολάβηση)

Β. Παράταση κατά τουλάχιστον 6 μήνες όλων των χρονικών διαστημάτων που προβλέπονται στο άρθρο 4Δ Ν. 4745/2020 ενόψει της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων λόγω covid-19

Γ. Τροποποίηση των σχετικών κανονισμών των Δικαστηρίων ώστε να θεσπιστεί ανώτατος αριθμός χρέωσης ανά δικαστή και με την επισήμανση ότι ήδη η διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου γνωμοδοτεί υπέρ της απαρέγκλιτης τήρησης των Κανονισμών των Ειρηνοδικείων, όσον αφορά τον αριθμό των προσδιοριζομένων υποθέσεων.

Δ. Σε περίπτωση που επιχειρηθεί το απευκταίο σενάριο των αποσπάσεων, προκειμένου να ενισχυθούν Ειρηνοδικεία με μεγάλο φόρτο υποθέσεων, προτείνουμε καταρχήν την εφαρμογή του άρθρου 6Α του ν. 1756/1988 περί «Σύμμετρη κατανομή πολιτικών υποθέσεων μεταξύ των ειρηνοδικών της ίδιας πρωτοδικειακής περιφέρειας» και την τροποποίηση αυτού αντί της ίδιας «πρωτοδικειακής περιφέρειας» σε «εφετειακής περιφέρειας» ώστε οι οποιεσδήποτε μετακινήσεις να αφορούν συγκεκριμένες δικασίμους και να μην επιβαρύνουν την οικογενειακή και προσωπική καθημερινότητα οποιουδήποτε συναδέρφου.

 

     Δημήτριος Φούκας                                  Ελευθερία Κώνστα

   Πρόεδρος Πρωτοδικών                                       Εφέτης

 

ΕνΔΕ