ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΒΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

 

 

Αγαπητοί Συνάδελφοι

Παρακολουθώντας την οξύτατη αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας για το ζήτημα του κρατούμενου Δ. Κουφοντίνα, η οποία έχει μεταφερθεί με την ίδια ένταση στους κόλπους και του δικού μας Σώματος, ας μου επιτρέψετε να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις, που ίσως συμβάλλουν σε μια πιο νηφάλια προσέγγιση.

Η έννοια της δικαιοσύνης, το πιο βαθύ της νόημα, γίνεται αισθητό τη στιγμή που παραβιάζεται. Μοιάζει κατά τούτο η έννοια της δικαιοσύνης με την έννοια του πολιτισμού, της ευγένειας, του ήθους και της φιλίας. Και αυτά γίνονται αισθητά όταν λείπουν. Η δύναμη τέτοιων νοημάτων υπερβαίνει τις δυνατότητες του ορισμού. Ο άνθρωπος περνά στην επίγνωση του δικαίου την ώρα που η παραβίασή του γίνεται προσωπικό βίωμα.

Η κοινωνική ειρήνη, δηλαδή ο στοιχειώδης όρος της συμβίωσης των ανθρώπων, προϋποθέτει τη διασφάλιση της δικαιοσύνης. Για τον άνθρωπο δεν υπάρχει πιο απελπιστική στιγμή από εκείνη που αποκτά συνείδηση της αδικίας. Δεν παίζει ρόλο σε ποιον τομέα της ζωής του, υπό ποιες συνθήκες, το μέλος μιας κοινωνίας, ο πολίτης μιας χώρας, αισθάνεται ότι «χάνει το δίκιο του». Τότε αναζητά τον «δικαστή του».

Ως τη Γαλλική Επανάσταση, ο δικαστής αποτελούσε την εγγύηση της εκάστοτε νομικά οργανωμένης βίας. Αυτό συμβαίνει βέβαια και μετά τη Γαλλική Επανάσταση υπό όλες τις μορφές της πολιτικής αυθαιρεσίας που ανέδειξε η νεότερη ιστορία. Όμως ο αιματηρός αντίλογος στην απάνθρωπη μεταφυσική ανέδειξε κριτήρια δικαιοσύνης. Η επίκλησή τους κάθε φορά αποκαλύπτει το άδικο και φανερώνει έτσι τη δικαιϊκή γύμνια της αυθαιρεσίας.

Έτσι ο δικαστής είναι, στη σύγχρονη δημοκρατία, ο εγγυητής του πολίτη, του κάθε πολίτη, ακόμα και αυτού που αμφισβητεί τις αρχές της. Εγγυητής απέναντι στην ιδιωτική βία (έγκλημα), εγγυητής απέναντι στην οικονομική βία (σχέσεις εργασίας), εγγυητής απέναντι στην κρατική βία.

Το έργο του δικαστή είναι επώδυνο. Ο δικαστής δεν είναι υπεράνθρωπος, ούτε βρίσκεται έξω από την κοινωνία. Δεν είναι αλάθητος. Δεν είναι ξύλινος. Αντίθετα, η έννοια του δικαστή προϋποθέτει τον άνθρωπο. Ίσως κανένα άλλο λειτούργημα στην κοινωνία δεν φέρνει τον λειτουργό του σε στιγμές τόσο αντίξοες και τόσο αντίθετες με όσες ανθρώπινες συναισθηματικές και ηθικές συνέπειες έχει η ένταξη του φορέα του μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Η προηγούμενη παρατήρηση αποκτά μια δραματικότητα όταν πρόκειται για την ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία με απύθμενη εγωπάθεια, όπου η ατομική κοινωνική (πολιτική ή οικονομική) επιρροή, όταν κάποιος τη διαθέτει, δίνει στο άτομο την αίσθηση της αυθαίρετης παντοδυναμίας. Η αντοχή του δικαστή σε μια τέτοια κοινωνία μοιάζει με ηρωισμό.

Με τις σκέψεις αυτές για το ρόλο μας ως Δικαστών σε μια σύγχρονη δημοκρατία, ας αναστοχαστούμε με μεγαλύτερη ψυχραιμία την ανακοίνωση της Ένωσής μας και την παραίνεση που απευθύνει προς την Πολιτεία για τον συγκεκριμένο κρατούμενο απεργό πείνας και δίψας που αισθάνεται ότι «αδικείται», βάζοντας στη θέση των χαρακτηρισμών που τον συνοδεύουν (τρομοκράτης, αμετανότητος, πολυισοβίτης), και για τις οποίες κρίθηκε με τα αυστηρότερα μέτρα του δικαιϊκού μας συστήματος, τη λέξη «ΑΝΘΡΩΠΟΣ», και ίσως τότε δούμε με τη ματιά του ΔΙΚΑΣΤΗ που προσπαθεί να στέκεται πάνω από τα μίση και τα πάθη της κοινωνίας, που μπορεί ίσως να βλάπτει αλλά ποτέ δεν αδικεί, ότι, ακόμα και αν το Κράτος εκβιάζεται, ένα μικρό βήμα πίσω της Πολιτείας για χάρη της ανθρώπινης ζωής, ίσως είναι ένα μεγάλο βήμα μπροστά για τη Δημοκρατία.

Ας θυμόμαστε πάντα πως η ποιότητα της δημοκρατίας μιας χώρας δεν μετριέται ούτε μόνο, ούτε κυρίως, από την ποιότητα των συνταγματικών και άλλων νομικών κειμένων. Η δημοκρατία μιας χώρας μετριέται κυρίως από τους δικαστές της και αυτοί έχουν χρέος και να την υπερασπίζονται και να την ΠΡΟΑΓΟΥΝ.

Με βαθύ σεβασμό σε όλους τους Έλληνες θεμιστοπόλους.

Νικόλαος Βόκας

Εφέτης Αθηνών