ΗΜΕΡΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

(Με αφορμή την γιορτή της Δικαιοσύνης 3 Οκτωβρίου)[1]

«Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά.» Οδυσσέας Ελύτης  «Μικρά έψιλον»

Το 1360 ο Αρμενόπουλος έγραψε την Εξάβιβλο, που ήταν μια σπουδαία συλλογή των Βυζαντινών νόμων. Το πρώτο κεφάλαιο της Εξαβίβλου τιτλοφορείται «Κριτών Προκατάστασις ή Περί Δικαιοσύνης». Στον ορισμό του δικαστή, που ο Αρμενόπουλος τον ονομάζει Κριτή, έτσι, λέει, όπως ονομάζεται και ο Θεός, τον καλεί, για να μην ντροπιάσει τον τίτλο αυτόν, να είναι αδέκαστος, αμερόληπτος και να μην υπόκειται σε εξαπατήσεις, αποδίδοντας στον καθένα τα δίκαια. Κλείνει τον ορισμό λέγοντας:«Οποιος δεν έχει ήδη μέσα στην ψυχή του την αληθινή δικαιοσύνη, αλλά έχει διαφθαρεί με χρήματα, είτε χαρίζεται λόγω φιλίας, είτε τιμωρεί με εχθρότητα ή υπόκειται στην εξουσία, δεν μπορεί να έχει ορθή κρίση».

Μια αληθινή δημοκρατία, αξιώνει ανεξάρτητα δικαστήρια, δικαστές και εισαγγελείς, ικανούς να υπερασπίζονται και να προστατεύουν εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος το δικαστήριο κρίνει ελεύθερα τα αποδεικτικά μέσα και αποφασίζει κατά συνείδηση αν οι ισχυρισμοί είναι αληθινοί (Διοικητική Ολομέλεια Αρείου Πάγου 18/1993 ). Η λειτουργική σημασία της δικαιοσύνης στο σύγχρονο κράτος δικαίου βρίσκεται στην ιδιαίτερη αρμοδιότητά, της να ελέγχει την άσκηση και να αποτρέπει την κατάχρηση οιασδήποτε εξουσίας σε βάρος των πολιτών. Στην Πατρίδα μας, η Δικαιοσύνη λειτουργεί μεν ικανοποιητικά, ταυτόχρονα από πολλά έτη ευρίσκεται στη διαρκή, συνεχή και ανίατη δοκιμασία της καθημερινότητας, την οποία επιτείνει η καθυστέρηση απονομής της . Δεν πρόκειται απλώς για έναν τομέα της κρατικής μηχανής, αλλά για έναν από τους τρεις βασικούς πυλώνες της Δημοκρατίας που δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ηρεμία και νηφαλιότητα. Παντού στον κόσμο οι αποφάσεις των ανωτάτων δραστήριων θεωρούνται από τη διοίκηση αναμφισβήτητες. Μόνο στην Ελλάδα εμφανίζεται το φαινόμενο να προσπαθούν οι κρατικές υπηρεσίες να ξεπεράσουν νομολογία με την πρόφαση της άγνοιας και αυτό αποτελεί έλλειψη σεβασμού στην δικαιοσύνη και κατάλυση του Κράτους Δικαίου αλλά και εκείνοι που διαφωνούν με τις δικαστικές αποφάσεις να προσπαθούν να υπονομεύσουν το κύρος της δικαιοσύνης με κάθε τρόπο . Η υποχρέωση  συμμόρφωσης της Διοίκησης  προς τις δικαστικές αποφάσεις συνιστά θεμελιώδη πτυχή και έκφραση της αρχής του κράτους δικαίου και αποτελεί συνταγματική επιταγή (άρθρο 95 παρ.5 Σ.). Η υποχρέωση δε αυτή δεν αφορά μόνο το ιδιωτικό συμφέρον των πολιτών, αλλά και αυτό του κοινωνικού συνόλου, στο πλαίσιο της διαφάνειας της λειτουργίας του κράτους και της χρηστής διοίκησης. Εν προκειμένω το ΕΔΔΑ έχει κρίνει (υπόθεση Hornsby κατά Ελλάδας) ότι: «...η αποτελεσματική προστασία ενός μέρους ειδικά σε διοικητικές δίκες και η αποκατάσταση της νομιμότητας προϋποθέτουν την υποχρέωση των διοικητικών αρχών να συμμορφωθούν με τις δικαστικές αποφάσεις....Όταν οι διοικητικές αρχές αρνούνται, αποτυγχάνουν ή καθυστερούν να συμμορφωθούν, οι εγγυήσεις του άρθρου 6 στερούνται του σκοπού τους».

Οι παραδοσιακοί τομείς του Δικαίου παραμένουν βασικοί πυλώνες απονομής της δικαιοσύνης , ωστόσο η δικαιοσύνη και η Νομική επιστήμη καλείται να προσαρμοστεί επειγόντως  στις ραγδαίες εξελίξεις που φέρνει μαζί της κάθε νέα τεχνολογία, με πιο πρόσφατη την τεχνητή νοημοσύνη με στόχο όμως πάντοτε την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών Οι επιβλαβείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο έκδηλες και η αναγκαστική μετανάστευση από πληγείσες περιοχές εντείνει την πιθανότητα συγκρούσεων και ανασφάλειας, το Δίκαιο Περιβάλλοντος επιδιώκει την αντιμετώπιση της οικολογικής βλάβης και την προστασία του περιβάλλοντος και είναι η νέα άμεση ματιά της Δικαιοσύνης στο ζήτημα .

Οι δικαστές μας έχουν επενδύσει όλα τα χρόνια τους σε επίπονες και μακρόχρονες σπουδές ,με μεταπτυχιακούς τίτλους ,διδακτορικά και μεταδιδακτορικά , έχουν ήδη δικηγορήσει , έχουν χάσει κυριολεκτικά τη ζωή τους πάνω στα νομικά κείμενα μελετώντας τα και αναλύοντάς νυχθημερόν ,πολλές φορές όμως βρίσκονται μπροστά σε χυδαία πρωτοσέλιδα για το δικαιοδοτικό τους έργο και η κοινωνία τους αφήνει στο πέλαγος του ζόφου χωρίς «σωσίβιο» .Το ίδιο συμβαίνει με κάποιους μαχητές δικηγόρους που υπερασπίζονται το δίκαιο. Κάποιοι χρόνια τώρα κάποιοι «σκέπτονται και προφητεύουν» να καθυποτάξουν την δικαιοσύνη παράλληλα «μεθοδεύουν» την  ολοσχερή απαξίωση   του δικηγορικού Σώματος. H δικαιοσύνη οι δικαστές και οι δικηγόροι έγιναν ιστορικά,  αντικείμενα διαβολής, χλευασμού και ειρωνείας. Εκτοξεύτηκε εναντίον τους όλη η χυδαιότητα  ,με στόχο το υψηλό  φρόνημα των  Ελλήνων δικαστών την ταπείνωση και εξαθλίωση των Ελλήνων δικηγόρων.. δεν το επέτυχαν και είναι βέβαιο ότι δεν θα το επιτύχουν. Είναι γελασμένοι. «Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα, κακιά σκουριά δεν πιάνει μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού, και στ’ αγεριού το πόδι».

Αν πράγματι ,όλοι θέλουμε(πράγμα που να μου επιτρέψετε να αμφιβάλω) γρήγορη και αποτελεσματική Δικαιοσύνη, νομίζω ότι καλόν είναι να την αφήσουμε ήσυχη ,να επιτελέσει την Αποστολή της  , αφού πρώτα, την εξοπλίσουμε με τα μέσα που απαιτούνται, την προικοδοτήσουμε με πόρους και την στελεχώσουμε επαρκώς ,εξαφανίζοντας ταυτόχρονα τα δεινά που την ταλανίζουν .

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

---

[1] Η γιορτή της Δικαιοσύνης, του προστάτη Της Διονυσίου Αρεοπαγίτη.