ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ Η ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

 

ΑΝΤΩΝΗ Π.ΑΡΓΥΡΟΥ

1.-Με εγκύκλιό της 187/2023 η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου ζήτησε από τους εισαγγελικούς λειτουργούς όπως μελετήσουν την απόφαση «Β.Υ. κατά Ελλάδας» με την οποία καταδικάστηκε η χώρα για αναποτελεσματική ποινική διερεύνηση καταγγελίας για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Με την Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) από 7-7-2022 στην προσφυγή «TOROSIAN κατά Ελλάδας» δόθηκαν Γενικές Οδηγίες προς αποφυγή συναφών παραβιάσεων της της Ευρωπαϊκή Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (Ε.Σ.Δ.Α.)με την 1/2023 Εγκύκλιο της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, ενώ έχουν εκδοθεί από το ΕΔΔΑ δεκάδες παρόμοιες αποφάσεις ΕΔΔΑ σε βάρος της Χώρας μας 

 

 

 

2.-Τα έτη 2017-2018-2019 εκδόθηκαν 307 αποφάσεις από το ΕΔΔΑ για την Ελλάδα από τις οποίες οι 93 (31%) ήταν καταδικαστικές. 157 προσφυγές διεγράφησαν από το πινάκιο λόγω φιλικού διακανονισμού ή μονομερούς δήλωσης και 57 απορρίφθηκαν. Οι αποζημιώσεις που πλήρωσε η Ελλάδα την τριετία 2016-2017-2018 ήταν περίπου 11.500.000 ευρώ. Το άρθρο 46 της ΕΣΔΑ ορίζει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη οφείλουν να συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου στις οποίες ήταν διάδικοι. : Στην αναθεώρηση του Συντάγματος 2001, λόγω της απόφασης ΕΔΔΑ HORΝSBY (18357/91) τροποποιήθηκε το άρθρο 95 Σ και θεσπίστηκε η υποχρέωση της Διοίκησης να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις και στη συνέχεια ο νόμος που πρόβλεψε τη δυνατότητα αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου. Στην αναθεώρηση του 2008 λόγω της απόφασης «ΕΔΔΑ Λυκουρέζου» (33554/03)τροποποιήθηκε το άρθρο 57 Σ, ώστε να καταργηθεί το απόλυτο ασυμβίβαστο της βουλευτικής ιδιότητας και στην αναθεώρηση του 2019 τροποποιήθηκε το σχετικό άρθρο 86 για την ασυλία των Βουλευτών, ενώ είναι προφανές ότι η χώρα πρέπει να λάβει μέτρα  μετα την απόφαση του «ΕΔΔΑ, Μπακογιάννη κατά Ελλάδος» της 20.12.2022 (αρ. προσφ. 31012/19) για την άρνηση ελληνικού κοινοβουλίου να άρει ασυλία υπουργού για άσκηση ποινικής δίωξης για συκοφαντική δυσφήμηση γνωστής βουλευτού.  Κρίθηκε ότι η παραβίαση δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο αποτελεί παράβαση του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ. Και έτσι  δημιουργείται νομολογιακό προηγούμενο σε ό,τι αφορά τα όρια επίκλησης της βουλευτικής ασυλίας όταν επίμαχες δραστηριότητες δεν εντάσσονται στο στενό πλαίσιο του βουλευτικού ή υπουργικού ρόλου(Βλ. «ΕΔΔΑ Συγγελίδης κατά Ελλάδος¨». (Προσφυγή αριθ. 24895/07) Αναμένεται ότι το ΕΔΔΑ με την ιδία σκέψη της παραβίασης δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο θα αποφανθεί επί εκκρεμούς συζητηθείσης ήδη υποθέσεως  αναφορικά με τις αποφάσεις ΣτΕ Ολ 799-803/2021.  Η Ολομέλεια με τις αποφάσεις αυτές , δέχθηκε, ότι το άρθρο 105 ΕισΝΑΚ δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε ζημία από πράξη δικαστικού οργάνου και  εκδόθηκαν σε μεταστροφή  της νομολογίας της ιστορικής ΣτΕ Ολ 1501/2014, που συμπλήρωσε το νομικό καθεστώς της αστικής ευθύνης του Δημοσίου και καθιέρωνε  τον κανόνα της ανάλογης εφαρμογής του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ σε περίπτωση προδήλου ή βαρέος σφάλματος οργάνου ενταγμένου στη δικαστική εξουσία[1].

3.-Εξαιρετικά σημαντική  η πρώτη απόφαση του Στρασβούργου για μη συμμόρφωση κράτους σε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι η «Ilgar Mammadov κατά Αζερμπαϊτζάν» της 29.05.2019 (αρ. προσφ. 15172/13). Πρόσφατη καταδίκη της χώρας από το ΕΔΔΑ (απόφαση «Σαββαΐδου κατά Ελλάδας» της 31.1.2023) για παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας λόγω δηλώσεων πρώην κυβερνητικής εκπροσώπου, που προεξοφλούσαν την ενοχή της, προτού ακόμη αποφανθούν τα αρμόδια όργανα της ποινικής δικαιοσύνης, τα οποία τελικώς μάλιστα τη δικαίωσαν. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με την απόφασή του, «Δεμερτζής κατά Ελλάδος» της 11.05.2023, έταμε σημαντικά ζητήματα που αφορούν την πειθαρχική ευθύνη των δικηγόρων, ιδίως εν σχέσει προς τη συμμετοχή τους σε «τηλεδίκες».

4.-Μετα τις  αποφάσεις «Βασίλειος Αθανασίου»’[2] του 2010, Μιχελιουδάκης και Γλυκάντζη του 2012 για την υπερβολική διάρκεια της διοικητικής, της ποινικής και της πολιτικής δίκης αντίστοιχα. Σε συνέχεια των εν λόγω πιλοτικών αποφάσεων υιοθετήθηκαν οι Νόμοι 4055/2012 και 4239/2014 με τους οποίους προβλέφθηκαν ειδικά ένδικα βοηθήματα «της δίκαιης ικανοποίησης» λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης (άρθρο 53 του ν. 4055/2012 αποζημιωτικού κυρίως χαρακτήρα στο πεδίο αυτό[3].Δυστυχώς όμως λόγω των πολύ μικρών ποσών που επιδικάζονται με την αιτιολογία ότι «συνεκτιμάται η προκύπτουσα από τα διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής πτώση του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα κατά τα τελευταία έτη, η οποία συνδέεται με τον σοβαρότατο κλονισμό της δημοσιονομικής ισορροπίας του Ελληνικού Κράτους λόγω εκτίναξης του δημοσίου ελλείμματος και του δημοσίου χρέους σε πρωτοφανή επίπεδα και η οποία αντικατοπτρίζεται στην οικονομική ύφεση και μείωση του ακαθαρίστου εγχωρίου προϊόντος»(βλ ΣτΕ 1317/2022) ενώ η Χώρα έχει από μακρού εξέλθει της νομισματικής κρίσεως και έχει ενταχθεί σε «επενδυτική βαθμίδα» μετα από αξιολογήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης,  παρα ταύτα ορισμένα  δικαστήρια κρίνουν ότι η Χώρα ακόμη τελεί υπό καθεστώς πτωχεύσεως!!!

5.- Η Ελλάδα προέβη στην κύρωση της ΕΣΔΑ μαζί με το Πρώτο, καλούμενο και «Πρόσθετο», Πρωτόκολλο, για πρώτη φορά με το ν. 2329/1953. Μετά όμως την επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος η Ελλάδα απεχώρησε από την ΕΣΔΑ προκειμένου να αποφύγει την καταδίκη και την αποβολή της από αυτήν. Μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος η Ελλάδα την κύρωσε εκ νέουμε το ν.δ. 53/1974. Με οδηγό το άρθρο 28 § 1 του Συντάγματος, η υπερνομοθετική ισχύς της ΕΣΔΑ δεν αμφισβητείται. Εξ άλλου, μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η υπεροχή της ΕΣΔΑ έναντι ολόκληρου του εθνικού δικαίου, του Συντάγματος συμπεριλαμβανομένου, μέσω της ενσωμάτωσής της στη ΣΕΕ/ΣΛΕΕ, είναι πλέον γεγονός.

Όπως προκύπτει απο τα ανωτέρω εκτεθέντα η Ελλάδα επιδεικνύει σεβασμό και συμμόρφωση προς την ΕΣΔΑ, πλην όμως δεν την εφαρμόζει κατ’ απόλυτο και καθολικό τρόπο με αποτέλεσμα τις συνεχείς καταδίκες της

Πέμπτη, 9 Νοεμβρίου 2023

---

[1] Βλ αναλυτικά σε «Η Αστική Ευθύνη του Δημοσίου» εκδ Νομική Βιβλιοθήκη 2021

 

[3] Βλ ΣτΕ 933/2023,574/2023,1317/2022