ΕΚΛΕΙΠΕΙ ΠΛΕΟΝ Ο ΔΙΚΑΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ;

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

Δικηγόρου παρ' Αρείω Πάγω

 

O δικανικός λόγος του δικηγόρου, ο οποίος εκφράζεται κυρίως με τις αγορεύσεις του ενώπιον των δικαστηρίων και στα δικόγραφα του και ιδίως στις προτάσεις του ενώπιον των δικαστηρίων, αποτελεί τέχνη του λόγου, όπως και οι Λυσίου λόγοι. Τον λόγο «Υπέρ Αδυνάτου» του Λυσία. « Οὐ πολλοῦ δέω χάριν ἔχειν, ὦ βουλή, τῷ κατηγόρῳ, ὅτι μοι παρεσκεύασε τὸν ἀγῶνα τούτον» (403 π.Χ)

Ο νομικός λόγος πρέπει να είναι ακριβής, ευθύβολος, είναι  λόγος δηλωτικός.  Η «δίκη» αποτελεί τον κατεξοχήν όρο της νομικής επιστήμης. Κατά την άποψη μας δίκη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς την ζωντανή διαδικασία του ακροατηρίου. Εκεί όλοι οι παράγοντες (δικαστές, δικηγόροι, διάδικοι) δοκιμάζονται στην προσπάθεια ανεύρεσης της αλήθειας, δηλαδή με άλλα λόγια στην ορθή απονομή της Δικαιοσύνης. Η ζωντανή διαδικασία είναι απαραίτητη για να ακουσθούν οι απόψεις, να ελεγχθεί η αξιοπιστία των πηγών να ακουσθεί ο δικανικός λόγος και να εκδοθεί η δικαστική απόφαση, ευτυχώς που διατηρείται ακέραια στα ποινικά δικαστήρια ενώ τείνει να εκλείψει σε άλλες διαδικασίες. Στην δικαστικά απόφαση απαιτείται άψογος δικανικός λόγος στην ανάλυση και σύνθεσή της. Υπάρχουν πολλά τέτοια διαμάντια που αξίζει να διδάσκονται στα Πανεπιστήμια μας, αντί των γνωστών

Τα τελευταία χρόνια με διάφορες άστοχες  νομοθετικές πρωτοβουλίες άρχισε να χάνεται από τα ακροατήρια ο δικανικός λόγος. Όλα τείνουν να λάβουν την μορφή ενός  σύντομου σημειώματος. Όλα τα Ελληνικά Συντάγματα κατοχυρώνουν τη δημοσιότητα της δίκης. Από το Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδας, στο Νόμο της Επιδαύρου, στο άρθρο 140 του Συντάγματος της Τροιζήνας, στο άρθρο 289 του Σ. του 1832, στο άρθρ. 90 του Σ. του 1844, στα Συντάγματα του 1862, 1911, 1925, 1927, 1952. Η ακροαματική διαδικασία αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και την πιο ουσιαστική έκφραση της συνταγματικής επιταγής να είναι δημόσιες οι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 93 του Συντάγματος του 1975. Είναι η μεγαλύτερη εγγύηση για τους διαδίκους και για τον δικαστή, αλλά και για όλους τους άλλους παράγοντες της δίκης. Κατά την ορισμένη δικάσιμο δεν εξετάζονται μάρτυρες και η υπόθεση συζητείται και χωρίς την παρουσία των διαδίκων ή των πληρεξουσίων δικηγόρων τους.

Η Τακτική διαδικασία στα Πολιτικά Δικαστήρια με την «νέα τακτική διαδικασία» , πήρε την μορφή της συλλογής χαρτούρας  πού στο τέλος σχεδόν κανείς δεν μπορεί να  διαβάσει, αφού το μεγαλύτερο μέρος των τεράστιων φακέλων αποτελείται συνήθως από αντιγραφή κειμένων και παραπομπή σε άσχετες δικαστικές αποφάσεις. Χάθηκε η ζωντάνια του ακροατηρίου η εξέταση των μαρτύρων  και έγινε μια γραφειοκρατική μακρόσυρτη διαδικασία  σε βάρος της ποιότητας απονομής της δικαιοσύνης.

Είμαι από πολλά χρόνια και παραμένω οπαδός της ψηφιακής δικαιοσύνης . Όμως ακόμη στον τόπο μας η Δικαιοσύνη χρησιμοποιεί χειρόγραφα Πρακτικά των συνεδριάσεων των Δικαστηρίων. Δεν ξεχνώ πώς στο απώτερο παρελθόν η καθαρογραφή των δικαστικών αποφάσεων «εγένετο δαπάναις των διαδίκων» με την φροντίδα των δικηγόρων τους, τώρα ευτυχώς οι αποφάσεις έρχονται στην πλειοψηφία τους καθαρογραμμένες από τους ίδιους τους δικαστές. Επιτέλους μετά πολλά χρόνια έπαψαν τα «γρηγορόσημα» για τα διάφορα ατέλειωτα πιστοποιητικά. Ελπίζω στην ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης αλλά επιμένω και στην ζωντανή παρουσία στο ακροατήριο, στον δικανικό λόγο. Ο νομικός  λόγος  δεν μπορεί να υπάρχει μέσω τηλεδιασκέψεων ,αφού ελλείπει  ζωντανή παρουσία  του ακροατήριου ,η αίσθηση που δημιουργεί η δημόσια δίκη..

5/5/2020