Ο ΦΥΣΙΚΟΣ Η ΝΟΜΙΜΟΣ ΔΙΚΑΣΤΗΣ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΑΤΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ.

 

ΑΝΤΏΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

Η αρχή του νόμιμου-φυσικού δικαστή συνιστά ατομικό δικαίωμα και θεσμική εγγύηση  για την ορθή λειτουργία και την από απονομή της δικαιοσύνης[1](άρθρο 20 του Συντάγματος). Στην Ελλάδα η αρχή του νόμιμου δικαστή καθιερώθηκε ήδη στα Επαναστατικά Συντάγματα (Νόμος της Επιδαύρου του 1822, του Άστρους του 1823 ) της Τροιζήνας του 1827 (άρθρα 22 και 138) και το «Ηγεμονικό» Σύνταγμά του 1831 (άρθρα 39 και 285). «Νόμιμος δικαστής είναι «εκείνος που οριζόμενος από τούς εν γένει νόμους (ουσιαστικούς η δικονομικούς) που εκάστοτε ισχύουν, είναι –καθ’ ύλην η κατά τόπο βάσει οποιουδήποτε άλλου κριτηρίου - αρμόδιος να δικάσει κάθε άλλη υπόθεση όμοια , από άποψη περιεχομένου η προσώπου µε συγκεκριμένη υπόθεση , για την οποία πρόκειται κάθε φορά[2]». Τον κανόνα αυτό εκφράζουν από κοινού του άρθρου 8 του Συντάγματος και το άρθρο 6 παρ 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των 28 Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και  τα άρθρα 20παρ.1, 26 παρ.3, 87παρ.1, 2 και 93 του Συντάγματος

Η διάταξη του άρθρου 8 του ισχύοντος Συντάγματος που ορίζει ότι κανένας δεν στερείται, χωρίς τη θέλησή του, το δικαστή, που του ορίζει ο νόμος. Το άρθρ. 6 της ΕΣ∆Α όπως ερμηνεύεται και εφαρμόζεται από το Ε∆∆Α καθώς και η δυνατότητα άμεσης προσφυγής των πολιτών στο ∆ικαστήριο παρέχει ευρύτατη προστασία στη αρχή του φυσικού -νόμιμου δικαστή[3]. Απαραίτητο στοιχείο της δίκαιης δίκης είναι η ύπαρξη ανεξάρτητου, αμερόληπτου και αντικειμενικού Δικαστή, ο οποίος όχι  μόνο θα πρέπει να έχει αυτές τις ιδιότητες, αλλά και θα πρέπει να φαίνεται, σ΄ όλους, ότι τις έχει. Το μείζον ζήτημα της λειτουργίας της Δικαιοσύνης με έμφαση στον σεβασμό στη θεσμική Ανεξαρτησία  της καθώς και στην ανάγκη για επιτάχυνση της απονομής της είναι κεντρικό ζήτημα στην λειτουργία του Δημοκρατικού μας Πολιτεύματος . Είναι γεγονός αναμφισβήτητο, ότι η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να υπάρχει ως υψίστη λειτουργία του Πολιτεύματος αν δεν είναι Ανεξάρτητη, πράγμα που κατοχυρώνεται στο άρθρο 26 του Συντάγματος.

 Το άρθρ. 6 της ΕΣ∆Α, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη  και το άρθρ. 6 ΕΣ∆Α, τίθεται σε εφαρμογή από την ώρα που ένας ιδιώτης βρεθεί κατηγορούμενος για κάποιο «ποινικό αδίκημα» και έως την έκδοση τελεσίδικης απόφασης. Το άρθρ. 6 της ΕΣ∆Α δεν καλύπτει το στάδιο πριν τη δίωξη, και ιδιαίτερα τη διαδικασία της ποινικής έρευνας πριν από την απαγγελία της κατηγορίας. Βλ ΕΔΔΑ»CASE OF ESCOUBET v. BELGIUM»[4]

Σημειώνεται ότι με την απόφαση ΣτΕ Ολοµ. 9/1988  κρίθηκε ότι είναι αντισυνταγματική ή ρύθμιση η οποία παρείχε το δικαίωμα ένδικου βοηθήματος, µόνο σε ορισμένους µετόχους των προβληματικών επιχειρήσεων αποκλείοντας σε άλλους την άσκηση του στερώντας τους µε αυτόν τον τρόπο όχι µόνον του θεμελιώδους δικαιώματος παροχής δικαστικής προστασίας αλλά και του δικαιώματος στον νόμιμο δικαστή. Στην ΟλΣτΕ2234/1999, η οποία κρίνει ως αντισυνταγματική διάταξη νόμου που αναβιώνει περαιωμένες πρωτόδικες αποφάσεις, αμετάκλητες κατόπιν σχετικής δήλωσης του φορολογούμενου, δεσμευτική για αυτόν και την φορολογική αρχή.  Στην ΟλΣτΕ2000/1992. το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφαίνεται ότι είναι συνταγματικά ανεπίτρεπτη η θέσπιση της εκ νέου ασκήσεως ενδίκων µέσων, τα οποία είχαν ήδη απορριφθεί για τυπικούς λόγους.

Το ΕΔΔΑ με αριθμό υποθέσεων έχει ασχοληθεί με το ζήτημα του δικαιώματος στον  φυσικό η νόμιμου δικαστή σε Ελληνικές υποθέσεις ,όπως: α) ΕΔΔΑ  «Academy Trading Ltd and others v. Greece»[5] όπου  κατά της διάρκεια της αναιρετικής δίκης µεταβλήθηκε η σύνθεση του δικαστηρίου και το πρόσωπο του εισηγητή δικαστή κρίθηκε έλλειψη αντικειμενικής αμεροληψίας  β) ΕΔΔΑ- υπόθεση Ελληνικά ∆ιυλιστήρια, Στραν και Στρατής Ανδρεάδης κατά Ελλάδας[6]. Το Ε∆∆Α στο οποίο προσέφυγαν οι ενδιαφερόμενοι έκρινε ότι υπήρξε ανεπίτρεπτη νομοθετική επέμβαση στη δικαστική λειτουργία µε σκοπό τον επηρεασμό της έκβασης της εκκρεμούς δίκης γι’ αυτό και, εκτός των άλλων, καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος που παρέχει το άρθρ. 6 στον νόμιμο δικαστή γ) Ε∆∆Α- υπόθεση Αναγνωστόπουλος κατά Ελλάδας[7] Το ΕΔΔΑ  έκρινε ότι σύμφωνα µε τη διάταξη του άρθρ. 6 της ΕΣ∆Α, είναι  ανεπίτρεπτη οποιαδήποτε επέμβαση[8] της Νομοθετικής λειτουργίας στην ∆ικαστική όσον αφορά εκκρεμή δίκη(βλ ΟλΑΠ13/2001, ΑΠ1212/2001), καθώς η ρύθμιση αυτή θα επηρέαζε την έκβαση µιας εκκρεμούς δικαστικής διαδικασίας και θα παραβίαζε το δικαίωμα σε «δίκαιη» δίκη.

Συμπερασματικά Ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου είναι η αρχή του φυσικού- νόμιμου δικαστή, το οποίο εξασφαλίζει «δίκαιη δίκη», για κάθε πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, οποιασδήποτε ιθαγένειας, η δε νομοθετική παρέμβαση  σε εκκρεμή δικαστική υπόθεση αποτελεί ανεπίτρεπτη παραβίαση του ατομικού δικαιώματος. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην υπόθεση Delcourt (1970) Series A, no. 11, τόνισε ότι, σε μια δημοκρατική κοινωνία, το δικαίωμα της ανεπηρέαστης απονομής της δικαιοσύνης από ανεξάρτητο, αμερόληπτο και αρμόδιο δικαστήριο, είναι υψίστης σημασίας.

Πηγές: α) βλ. Ματθίας Στέφανος., Κτιστάκης Γιάννης, Σταυρίτη Λουκία, Στεφανάκη Καλλιόπη, Η προστασία των ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου στην Ευρώπη, ∆ικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, Αθήνα, 2006, σελ. 64-96.β) Academy Trading Ltd and others v. Greece, 4 Απριλίου 2000.γ) Stran Greek Refineries and Stratis Andreadis v. Greece, 9 ∆εκεµβρίου 1994.  δ)Ματθίας Στέφανος., Κτιστάκης Γιάννης, Σταυρίτη Λουκία, Στεφανάκη Καλλιόπη, ό. π., σελ. 80.  Anagnostopoulos v. Greece, 7 Νοεµβρίου 2000.

Τρίτη, 28 Νοεμβρίου 2023  

---

[1] ΑΠ(Ολομ.)1/1996,ΝοΒ 1997,σ, 79.

[2] Βλ. N.I. Σαρίπολος,«Πραγµατεία του Συνταγματικού ∆ικαίου», τ.Γ΄, σ.223

[3] Βλ. Κονδύλης, Βασίλειος Θ. «Ο Φυσικός ή Νόμιμος Δικαστής» Σάκκουλας Αντ. Ν..359, Γιάννης Ευαγγελάτος «ΑΝΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗ» σεhttps://dikastis.blogspot.com/ 19 Φεβρουαρίου 2015

[4] Βλ.CASE OF ESCOUBET v. BELGIUM (Application no. 26780/95)

[5] Βλ ΕΔΔΑ (Application no. 30342/96) 4 April 2000

[6] Βλ. Stran Greek Refineries and Stratis Andreadis v. Greece, 9 ∆εκεµβρίου 1994

[7] Βλ.Anagnostopoulos v. Greece, 7 Νοεµβρίου 2000

[8] Βλ. βλ. Α. Παπαλάµπρου, Το ζήτηµα των επεµβάσεων της νοµοθετικής εξουσίας εις τα έργα της δικαστικής, Τιµητικός τόµος επί τη 125ετηρι του Αρείου Πάγου, έκδοση της Νοµικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αθήναι 1963