ΕνΔΕ: επιστολή με θέμα: «Προβλήματα από την διεύρυνση του κωλύματος εντοπιότητας στην εφετειακή περιφέρεια».

 

 

 

 

 

Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων απέστειλε σήμερα στον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Γεώργιο Φλωρίδη με κοινοποίηση στον Υφυπουργό Δικαιοσύνης κ. Ιωάννη Μπούγα την παρακάτω επιστολή με θέμα: «Προβλήματα από την διεύρυνση του κωλύματος εντοπιότητας στην εφετειακή περιφέρεια».

ΕΝΩΣΗ

ΔΙΚΑΣΤΩΝ & ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

(ΠΡΩΗΝ ΣΧΟΛΗ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ)

ΚΤΙΡΙΟ 6 –ΓΡΑΦΕΙΟ 210

ΤΗΛ: 213 215 6114

e- mail: endikeis@otenet.gr

Αθήνα, 07-04-2025

Αρ. πρωτ.:163

Προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης

κ. Γεώργιο Φλωρίδη

κοιν: Υφυπουργό Δικαιοσύνης

κ. Ιωάννη Μπούγα

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΩΛΥΜΑΤΟΣ ΕΝΤΟΠΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΦΕΤΕΙΑΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

Η ratio των κωλυμάτων εντοπιότητας υπήρξε πάντα ο φόβος ότι στις μικρές κοινωνίες υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να δημιουργηθούν λόγοι αποχής από εκδίκαση υπόθεσης, αλλά και αρνητικές εντυπώσεις ως προς την αντικειμενική λειτουργία της Δικαιοσύνης. Όμως η διεύρυνση αυτής της ratio, με ενδεχόμενη τροποποίηση στο άρθρο 49παρ.6 του ν.4938/2022 (ισχύων ΚΟΔΚΔΛ), ώστε ρητά μέτρο του εύρους του κωλύματος να καταστεί - για πρώτη φορά από τότε που ίσχυσε η ως άνω διάταξη, αλλά και η προισχύσασα αντίστοιχη του άρθρου 42 στα πλαίσια του ν.1756/1988 (παλαιού ΚΟΔΚΔΛ) - η εφετειακή περιφέρεια, οδηγεί σε σοβαρές αντιφάσεις, που αποκλίνουν ουσιωδώς από την στόχευση της διάταξης, σημαντικά υπηρεσιακά αδιέξοδα και κίνδυνο οι διατάξεις να λάβουν φωτογραφικό χαρακτήρα αν ισχύσουν άμεσα.

Α. Παραδείγματα συνεπειών ρύθμισης αν ως περιφέρεια θεωρηθεί η εφετειακή περιφέρεια:

(στα παρακάτω παραδείγματα ως δικαστικός λειτουργός νοείται ο πρόεδρος πρωτοδικών/εισαγγελέας, πρωτοδίκη γενικής και ειδικής επετηρίδας επετηρίδας/αντεισαγγελέας και πάρεδρος πρωτοδικείου ή εισαγγελίας)

Δικαστικός λειτουργός που έχει σύζυγο ή συγγενή δικηγόρο Αλεξανδρούπολης, θα αποκλείεται στο εξής από τα πρωτοδικεία Καβάλας, Δράμας, Ξάνθης, Κομοτηνής και Ορεστιάδας.

Δικαστικός λειτουργός που έχει σύζυγο ή συγγενή δικηγόρο στην Άμφισσα, θα αποκλείεται από τα πρωτοδικεία Ευρυτανίας και Λαμίας.

Δικαστικός λειτουργός που έχει σύζυγο ή συγγενή δικηγόρο στα Γρεβενά, θα αποκλείεται από τα πρωτοδικεία Κοζάνης, Φλώρινας και Καστοριάς.

Δικαστικός λειτουργός που έχει σύζυγο ή συγγενή δικηγόρο στη Σάμο, θα αποκλείεται από τα πρωτοδικεία Σύρου και Νάξου.

Δικαστικός λειτουργός που έχει σύζυγο ή συγγενή δικηγόρο στην Κόρινθο, θα αποκλείεται από τα πρωτοδικεία Ναυπλίου και Τριπόλεως.

Οι παραπάνω συνέπειες μπορούν να αποτελέσουν αφενός σοβαρό πρόσκομμα στην ομαλή οικογενειακή ζωή των δικαστικών λειτουργών, που θα αδυνατούν να υπηρετήσουν έστω σε όμορο νομό από τον τόπο εγκατάστασης του συγγενούς τους, αφετέρου δίαυλο καταστρατήγησης των διατάξεων περί μεταθέσεων, όπου ως κριτήριο λαμβάνεται υπόψιν πρωτίστως η αρχαιότητα, βάσει της επετηρίδας, καθώς η ύπαρξη συγγενούς με την ιδιότητα του δικηγόρου σε κάποιο επαρχιακό πρωτοδικείο θα μπορεί να λειτουργεί και ως παράκαμψη της επετηρίδας και κατ΄ εξαίρεση μετάθεσης σε μεγάλο Πρωτοδικείο, εμποδίζοντας την τοποθέτηση του δικαστικού λειτουργού, που κατά την επετηρίδα και κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων θα δικαιούνταν.

Νέα ερμηνευτικά προβλήματα:

Πρώτον: Η έννοια «δικαστήρια των πόλεων Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πειραιώς, Πάτρας και Λάρισας».

Η τυχόν τροποποίηση του άρθρου 49παρ.6 στην κατεύθυνση να θεωρείται ότι το κώλυμα εντοπιότητας αφορά όλα τα δικαστήρια της εφετειακής περιφέρειας στην οποία είναι διορισμένος ο δικηγόρος, γεννά και πρωτοεμφανιζόμενα ερμηνευτικά ζητήματα ιδίως σε σχέση με το εύρος του πεδίου των εξαιρέσεων που θεσπίζει ο ίδιος ο νόμος. Οι πλέον πιθανές εκδοχές είναι δύο και δίδονται με παραδείγματα:

1^η εκδοχή: Η εξαίρεση αφορά αποκλειστικά τα δικαστήρια της αναφερόμενη πόλης π.χ. στην περίπτωση της Λάρισας, το Πρωτοδικείο και Εφετείο Λάρισας στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, το Πρωτοδικείο και Εφετείο Θεσσαλονίκης, στην περίπτωση της Πάτρας, το Πρωτοδικείο και Εφετείο Πατρών.

Υπό αυτή την εκδοχή, καταρχήν γεννάται αντίφαση σε σχέση με τον θεσπιζόμενο κανόνα, εφόσον για την κατάφαση του κωλύματος εκτιμώνται όλα τα δικαστήρια της εφετειακής περιφέρειας, αλλά για την κατάφαση της εξαίρεσης εκτιμώνται μόνο τα δικαστήρια της αντίστοιχης πόλης. Έτσι, όμως, δημιουργούνται κωλύματα δύο ταχυτήτων, μη σχετιζόμενα με το κεντρικό πληθυσμιακό στοιχείο.

Παράδειγμα: Το κώλυμα καταφάσκεται για τον δικαστή της Καβάλας, αν έχει συγγενή δικηγόρο στην Αλεξανδρούπολη ή την Ορεστιάδα, αλλά δεν καταφάσκεται για τον δικαστή της Λάρισας, που έχει δικηγόρο συγγενή στα Τρίκαλα ή για το δικαστή της Πάτρας, που έχει σύζυγο/συγγενή δικηγόρο στον Πύργο ή για το δικαστή της Θεσσαλονίκης, που έχει δικηγόρο σύζυγο/συγγενή στις Σέρρες.

Παράλληλα, θα παραμένει ερμηνευτικά ασαφές, χωρίς προφανή απάντηση, το αν καταφάσκεται το κώλυμα στην αντίθετη περίπτωση, ήτοι για παράδειγμα στην περίπτωση του δικαστικού λειτουργού διορισμένου στο Πρωτοδικείο των Τρικάλων, αν έχει συγγενή/σύζυγο δικηγόρο διορισμένο στη Λάρισα, στο δικαστή Κεφαλλονιάς, αν έχει σύζυγο δικηγόρο στην Πάτρα, ή στον δικαστή των Σερρών, αν έχει δικηγόρο/συγγενή στη Θεσσαλονίκη.

2^η εκδοχή: Όπως και το κώλυμα, έτσι και η εξαίρεση καταφάσκεται σε όλα τα δικαστήρια της «εφετειακής περιφέρειας» της Λάρισας, της Πάτρας ή της Θεσσαλονίκης.

Υπό αυτή την ερμηνεία, που βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με την ερμηνεία της έννοιας περιφέρειας ως «εφετειακή περιφέρεια» δεν καταφάσκεται κώλυμα σε κανένα δικαστικό λειτουργό που υπηρετεί σε οποιοδήποτε δικαστήριο της περιφέρειας των Εφετείων Θεσσαλονίκης, Πατρών ή Λάρισας, ακόμα κι αν έχουν συγγενή δικηγόρο αφενός στα πρωτοδικεία Έδεσσας, Γιαννιτσών, Κατερίνης, Βέροιας, Κιλκίς, Χαλκιδικής και Σερρών, αφετέρου στα Πρωτοδικεία Πύργου, Ζακύνθου και Κεφαλληνίας και τέλος στα Πρωτοδικεία Τρικάλων, Βόλου ή Καρδίτσας.

Στην περίπτωση αυτή, αντίφαση γεννάται από το ότι σύμφωνα με τον πρόσφατο νομοθετικό περιορισμό του άρθρου 49παρ.6, θα καταφάσκεται κώλυμα σε πολύ μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλεις π.χ. το Ηράκλειο (179.302 κάτοικοι) τα Ιωάννινα (113.978 κάτοικοι) και τα Χανιά (111.375 κάτοικοι), αλλά δεν θα καταφάσκεται σε πληθυσμιακά πολύ μικρότερες όπως στην Έδεσσα (26.407 κάτοικοι), τα Γιαννιτσά (32.593 κάτοικοι), τον Πολύγυρο (22.048 κάτοικοι), τα Τρίκαλα (78.605 κάτοικοι), την Καρδίτσα (55.979 κάτοικοι) κλπ..

Είναι σαφές ότι εφόσον νομοθετηθεί ότι κριτήριο για την εφαρμογή του 49παρ.6 είναι η εφετειακή περιφέρεια καμία λύση από αυτές που παρουσιάζονται δεν θα είναι ικανοποιητική, αφού θα οδηγεί αναπόδραστα στις παραπάνω αντιφάσεις που δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα.

Δεύτερον:

Ο νομοθέτης με την πρόσφατη τροποποίηση του άρθρου 49, αφαίρεσε από τις εξαιρέσεις των κωλυμάτων τις πόλεις του Ηρακλείου, Βόλου, Ιωαννίνων, Τρικάλων, Χαλκίδας, Σερρών, Αλεξανδρούπολης, Ξάνθης, Κατερίνης, Καλαμάτας, Καβάλας, Χανίων, Λαμίας, Αγρινίου, Κομοτηνής, Μυτιλήνης, Κέρκυρας, Ρόδου και Κοζάνης. Την επιλογή αυτή έκανε γιατί ανέκαθεν μέχρι σήμερα, τα κωλύματα και οι εξαιρέσεις τους λαμβάνονταν υπόψιν τόσο από τον νομοθέτη όσο και απόν εφαρμοστή του δικαίου σε επίπεδο πόλης.

Όμως διάταξη που διευρύνει το κώλυμα σε όλα τα δικαστήρια της εφετειακής περιφέρειας μπορεί ερμηνευτικά να παράξει την εξής συνέπεια:

Δικαστικός λειτουργός (υπό την παραπάνω έννοια), που έχει σύζυγο ή συγγενή δικηγόρο στην πόλη της Θεσσαλονίκης ενδέχεται να αποκλείεται από τα δικαστήρια όλων των πόλεων που υπάγονται στο Εφετείο Θεσσαλονίκης πλην της ίδιας της Θεσσαλονίκης (που υφίσταται η εξαίρεση), ήτοι από τα πρωτοδικεία/εισαγγελίες Κατερίνης, Βέροιας, Έδεσσας, Γιαννιτσών, Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής!

Εδώ η αντίφαση είναι περισσότερο από προφανής, αφού κατά την εκδοχή αυτή ενώ θα επιτρέπεται η υπηρεσία στο ίδιο δικαστήριο με αυτό που είναι διορισμένος ο δικηγόρος συγγενής/σύζυγος, δεν θα επιτρέπεται στα λοιπά δικαστήρια της ίδιας εφετειακής περιφέρειας!

Επιπλέον, πρόσθετη συνέπεια είναι ότι σε περίπτωση που θα καθίσταται αναγκαία η αναπλήρωση δικαστικού λειτουργού δικαστηρίου της ίδιας εφετειακής περιφέρειας, αυτό θα είναι αδύνατο για τον δικαστικό λειτουργό που έχει σύζυγο/συγγενή δικηγόρο. Πχ. δικαστής που υπηρετεί στη Θεσσαλονίκη, ενδέχεται να μη μπορεί να αναπληρώσει συνάδελφο που υπηρετεί στα πρωτοδικεία/εισαγγελίες Κατερίνης, Βέροιας, Έδεσσας, Γιαννιτσών, Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής.

Όλα τα παραπάνω είναι πλήρως αναποτελεσματικά ως προς τον διακηρυσσόμενο στόχο, αφού η απελευθέρωση του δικηγορικού επαγγέλματος (αρχικά δυνάμει του άρθρου 5 παρ. 2 του Ν. 3919/2011 και ήδη δυνάμει του άρθρου 28 του ν.4194/2013), παρέχει εκ του νόμου τη δυνατότητα στους δικηγόρους να ασκούν χωρίς περιορισμούς το επάγγελμά τους παντού ανά την ελληνική Επικράτεια, ήτοι να παρίστανται στα δικαστήρια που υπηρετούν σύζυγοι ή συγγενείς τους, όπου κι αν είναι αυτά.

Β. Απολύτως προβληματική η ρύθμιση, αν ισχύσει και για τις λοιπές περιπτώσεις κωλυμάτων εντοπιότητας (άρθρο 49παρ.2 και 4 ΚΟΔΚΔΛ)

Στο άρθρο 49παρ.2 ρυθμίζεται για τους δικαστικούς λειτουργούς του πρώτου βαθμού το κώλυμα να υπηρετούν σε δικαστήρια ή εισαγγελίες, στην περιφέρεια των οποίων αυτοί ή οι σύζυγοί τους ή τα πρόσωπα με τα οποία συνήψαν σύμφωνο συμβίωσης ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι κατά τα πέντε (5) τελευταία έτη πριν από τον διορισμό τους επί μία τουλάχιστον τριετία ή ήταν ή εξακολουθούν να είναι εγκαταστημένοι αυτοί ή οι σύζυγοί τους ή τα πρόσωπα με τα οποία συνήψαν σύμφωνο συμβίωσης. Εξαίρεση εισάγεται για όσους συνυπηρετούν με υπαλλήλους των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας καθώς και για όσους υπηρετούν σε δικαστήρια των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Πατρών, Λάρισας, Βόλου, Ηρακλείου, Ιωαννίνων, Τρικάλων, Χαλκίδας, Σερρών, Αλεξανδρούπολης, Ξάνθης, Κατερίνης, Καλαμάτας, Καβάλας, Χανίων, Λαμίας, Αγρινίου, Κομοτηνής, Μυτιλήνης, Κέρκυρας, Ρόδου και Κοζάνης.

Τυχόν επέκταση της έννοιας «περιφέρεια» στην εφετειακή περιφέρεια, αφενός βρίσκεται σε ευθεία αντίφαση με τη λογική που διέπει τις εξαιρέσεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 49, όπου ρητά απαριθμώνται πόλεις (και όχι περιφέρειες) που εξαιρούνται, αφετέρου οδηγεί στα εξής άτοπα:

Παράδειγμα:

1. Δικαστικός λειτουργός (κατά την ως άνω έννοια, ήτοι πρόεδρος πρωτοδικών/εισαγγελέας, πρωτοδίκης γενικής και ειδικής επετηρίδας επετηρίδας/αντεισαγγελέας και πάρεδρος πρωτοδικείου ή εισαγγελίας), που σύζυγός του διαμένει μόνιμα στην Έδεσσα, ενδέχεται να αποκλείεται από τα δικαστήρια Βέροιας, Γιαννιτσών και Κιλκίς, ενώ αντίθετα μπορεί να διορισθεί στην Κατερίνη και στις Σέρρες.

2. Δικαστικός λειτουργός που ο σύζυγός του διαμένει μόνιμα στην Ορεστιάδα ενδέχεται να αποκλείεται από το Πρωτοδικείο Δράμας, ενώ αντίθετα μπορεί να διορισθεί σε Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη.

3. Δικαστικός λειτουργός που ο σύζυγός του διαμένει μόνιμα στο Βόλο, ενδέχεται να αποκλείεται από το Πρωτοδικείο Καρδίτσας, ενώ μπορεί να διορισθεί στο Λαρίσης και Τρικάλων.

4. Δικαστικός λειτουργός που ο σύζυγός του διαμένει μόνιμα στην Κεφαλλονιά ενδέχεται να αποκλείεται από το Πρωτοδικείο Πύργου και Ζακύνθου.

Σημειώνεται ότι, η σχεδιαζόμενη τροποποίηση περιορίζει κατά πολύ τις επιλογές του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου, ως προς την τοποθέτηση/μετάθεση/απόσπαση των δικαστικών λειτουργών που θα στελεχώσουν τις δικαστικές υπηρεσίες, αγγίζοντας τα όρια παραβίασης της αρχής του «φυσικού δικαστή» καθώς κατά τον παρόντα χρόνο ήδη έχουν λάβει χώρα οι αιτήσεις τοποθέτησης – μετάθεσης των δικαστικών λειτουργών για το έτος 2025, ως εκ τούτου ρυθμίσεις που μπορούν να επηρεάσουν εκκρεμείς αιτήσεις, δημιουργώντας για τους αιτούντες πρόσθετους αποκλεισμούς, δύνανται να θεωρηθούν φωτογραφικές και ως εκ τούτου αντίθετες με το Σύνταγμα, που προϋποθέτει ο κάθε νόμος να είναι γενικός και να αφορά ακαθόριστο με βάση τα γενικά τους χαρακτηριστικά αριθμό προσώπων.

Επιπλέον, αναμένεται να δημιουργηθεί ουσιώδης αντίφαση σε σχέση με την αντίστοιχη πρόβλεψη που αφορά τους δικαστικούς λειτουργούς του δευτέρου βαθμού, καθώς στην περίπτωση του πρώτου βαθμού, όπου υφίστανται δικαστήρια στην ίδια εφετειακή περιφέρεια, με τεράστια χιλιομετρική απόσταση (π.χ. Σάμος με Σύρο κλπ.) θα καταφάσκεται κώλυμα σε επίπεδο περιφέρειας, ενώ για τις ίδιες υποθέσεις σε δεύτερο βαθμό, τα κωλύματα λαμβάνονται υπόψιν κατά πόλεις.

Τέλος, σημειώνεται ότι ενόψει της ενοποίησης του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας οι περιπτώσεις των παραπάνω κωλυμάτων αναμένεται να διευρυνθούν με γεωμετρικό τρόπο, καθώς θα αφορούν στο σύνολο των δικαστικών λειτουργών του πρώτου βαθμού που αριθμούν ενιαία περίπου 2.500 δικαστικούς λειτουργούς (πρόεδροι πρωτοδικών/εισαγγελείς, πρωτοδίκες γενικής/ειδικής επετηρίδας και αντεισαγγελείς, πάρεδροι πρωτοδικείου και εισαγγελιών), προκαλώντας σημαντική δυσχέρεια στην άσκηση των υπηρεσιακών καθηκόντων και στην ομαλή οικογενειακή ζωή των δικαστικών λειτουργών.

O Πρόεδρος Χριστόφορος Σεβαστίδης Εφέτης

O Γενικός Γραμματέας Παντελής Μποροδήμος Πρωτοδίκης

https://ende.gr/%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bb%ce%ae-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%ce%b4%ce%b5-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ba-%cf%85%cf%80%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b3%cf%8c-%ce%b4%ce%b9/