ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Ερμηνεία κατ' άρθρο
Δικαιώματα - Παραδεκτό - Δίκαιη ικανοποίηση - Εκτέλεση 

Διεύθυνση Έκδοσης: Λ.-Α. Σισιλιάνος

Πρόλογος: Χρ. Ροζάκης

Συνεργασία: Σ. Ακτύπης, Π. Βογιατζής, Μ. Καραβίας, Η. Καστανάς, Α. Κωστοπούλου, Ε. Μίχα,Λ.-Μ. Μπολάνη, Ν. Σανσονέτης, Τ. Σταυρινάκη, Μ. Τσίρλη, Στ. Τρεκλή

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) διεισδύει σε όλους τους επιμέρους κλάδους του εθνικού δικαίου και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τρέχουσας δικαστηριακής και δικηγορικής ύλης. Στο πλαίσιο αυτό η «Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – Ερμηνεία κατʼ άρθρο» αποτελεί την κατάληξη της συλλογικής προσπάθειας 11 καταξιωμένων επιστημόνων, με ιδιαίτερη εξοικείωση με την ΕΣΔΑ είτε διότι υπηρετούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είτε διότι έχουν επικεντρώσει την επιστημονική και επαγγελματική τους δραστηριότητα στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, υπό τη διεύθυνση έκδοσης του κ. Λίνου-Αλέξανδρου Σισιλιάνου, Δικαστή στο ΕΔΔΑ, Καθηγητή Νομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών για τον αναλυτικό σχολιασμό όλων των ουσιαστικών διατάξεων που προστατεύει το σύστημα της ΕΣΔΑ, καθώς και των διατάξεων που αφορούν στην πορεία των ατομικών προσφυγών (προϋποθέσεις του παραδεκτού, δίκαιη ικανοποίηση, εκτέλεση). Δεν σχολιάζονται, αντίθετα, οι διατάξεις της ΕΣΔΑ που σχετίζονται αμιγώς με την εσωτερική λειτουργία του Δικαστηρίου. Ωστόσο, για τη συνοπτική έστω ενημέρωση του αναγνώστη, η εν γένει εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου της ΕΣΔΑ, από την υιοθέτηση της μέχρι σήμερα, αποτελεί αντικείμενο μίας Γενικής Εισαγωγής που προηγείται των σχολιασμών των άρθρων. Επιχειρείται η πληρέστερη δυνατή καταγραφή της πιο πρόσφατης νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με ιδιαίτερη έμφαση στις υποθέσεις ελληνικού και κυπριακού ενδιαφέροντος.

Ειδικότερα, η κατʼ άρθρο ερμηνεία περιλαμβάνει την ανάλυση επί του ερμηνευόμενου άρθρου με την παράθεση των αναγκαίων παραπομπών, της σχετικής νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της ειδικής ανά άρθρο βιβλιογραφίας, υπό την μορφή ολοκληρωμένων και πλήρων μελετών με σαφή διάρθρωση και καταμερισμό της ύλης. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη ανά παράγραφο τίθεται αριθμός περιθωρίου στον οποίο γίνεται παραπομπή στο τέλος του βιβλίου μέσω ενός εκτενούς αλφαβητικού ευρετηρίου.

Πιο συστηματικά, η ερμηνεία αυτή περιλαμβάνει την ανάλυση του Προοιμίου και του άρθρου 1 της ΕΣΔΑ (υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου), κατόπιν την ανάλυση όλων των άρθρων του Τίτλου Ι της ΕΣΔΑ «Δικαιώματα και ελευθερίες» (άρθρα 2 – 18) ήτοι το δικαίωμα στη ζωή, την απαγόρευση βασανιστηρίων, την απαγόρευση της δουλείας και των καταναγκαστικών έργων, το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια, το δικαίωμα στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης (δικαίωμα δίκαιης δίκης, τεκμήριο αθωότητας, δικαιώματα του κατηγορουμένου), την μη επιβολή ποινής άνευ νόμου, το σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, την ελευθερία σκέψης, συνείδησης, θρησκείας, την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, το δικαίωμα σύναψης γάμου, το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής, την απαγόρευση των διακρίσεων, την παρέκκλιση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, τους περιορισμούς στην πολιτική δραστηριότητα των αλλοδαπών, την απαγόρευση της κατάχρησης δικαιώματος και τα όρια στη χρήση των περιορισμών σε δικαιώματα. Από τον τίτλο ΙΙ της ΕΣΔΑ που αφορά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχουν προκριθεί και αναλύονται τα άρθρα που αναφέρονται στις ατομικές προσφυγές (άρθρο 34), τις προϋποθέσεις του παραδεκτού (άρθρο 35), την δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41) και την υποχρεωτική ισχύ και εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου (άρθρο 46).

Περαιτέρω, όσον αφορά στα Πρόσθετα Πρωτόκολλα, τα οποία δεσμεύουν την Ελλάδα, ερμηνεύονται από μεν το Πρώτο τα άρθρα που αναφέρονται στην προστασία της ιδιοκτησίας, το δικαίωμα στην εκπαίδευση και το δικαίωμα για ελεύθερες εκλογές από δε το Έβδομο Πρωτόκολλο τα άρθρα που σχετίζονται με τις διαδικαστικές εγγυήσεις σε περίπτωση απέλασης αλλοδαπών, το δικαίωμα για διπλό βαθμό δικαιοδοσίας σε θέματα ποινικού δικαίου, το δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση δικαστικής πλάνης, το δικαίωμα κάθε προσώπου να μην δικάζεται ή να τιμωρείται δύο φορές για το ίδιο αδίκημα και η ισότητα μεταξύ συζύγων.

Η έκδοση πλαισιώνεται από αναλυτική ενιαία ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και αρθρογραφία, εκτενές αλφαβητικό ευρετήριο με παραπομπές στην Εισαγωγή, στο Προοίμιο, στα άρθρα της ΕΣΔΑ και των Πρωτοκόλλων και από πίνακα των κυριότερων ελληνικών και ξένων συντομογραφιών.

Συμπερασματικά, στόχος του έργου αυτού είναι να καλύψει τους σχολιασμούς των άρθρων εκείνων που κυρίως χρησιμεύουν στους δικαστές, στους δικηγόρους, καθώς και στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και να αποτελέσει ένα σημαντικό και χρηστικό εργαλείο για τον έλληνα νομικό, συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της νομολογίας του Δικαστηρίου του Στρασβούργου και την εξοικείωση με αυτήν.