ΔΕΕ:Κατά τον γενικό εισαγγελέα Ρ. Mengozzi, τα κράτη μέλη οφείλουν να χορηγούν θεώρηση για ανθρωπιστικούς λόγους

Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ ΤΥΠΟΥ αριθ. 11/17

Λουξεμβούργο, 7 Φεβρουαρίου 2017

Προτάσεις του γενικού εισαγγελέα

στην υπόθεση C-638/16 PPU

X και X κατά Βελγικού Δημοσίου

Κατά τον γενικό εισαγγελέα Ρ. Mengozzi, τα κράτη μέλη οφείλουν να χορηγούν θεώρηση για ανθρωπιστικούς λόγους όταν συντρέχουν σοβαροί και αποδεδειγμένοι λόγοι να θεωρηθεί ότι τυχόν άρνηση θα εκθέσει τα πρόσωπα που ζητούν διεθνή προστασία σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική

μεταχείριση

Δεν ασκεί επιρροή η ύπαρξη ή η έλλειψη δεσμών μεταξύ του ενδιαφερομένου και του κράτους μέλους από το οποίο ζητείται η χορήγηση θεώρησης

Στις 12 Οκτωβρίου 2016, ένα ζεύγος Σύρων με τα τρία ανήλικα, μικρής ηλικίας, τέκνα τους, συριακής ιθαγένειας, που ζουν στο Χαλέπι (Συρία), υπέβαλαν αιτήσεις θεωρήσεων στην πρεσβεία του Βελγίου στη Βηρυτό (Λίβανος). Επέστρεψαν στη Συρία στις 13 Οκτωβρίου 2016. Με τις υποβληθείσες αιτήσεις ζητήθηκε η χορήγηση θεωρήσεων περιορισμένης εδαφικής ισχύος, βάσει του κώδικα θεωρήσεων της ΕΕ^[1], προκειμένου να καταστεί στην εν λόγω οικογένεια δυνατό να εγκαταλείψει το πολιορκημένο Χαλέπι με σκοπό υποβολής αίτησης ασύλου στο Βέλγιο. Ένας από τους αιτούντες δηλώνει, μεταξύ άλλων, ότι είχε απαχθεί από ένοπλη ομάδα, είχε υποστεί ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια, προτού ελευθερωθεί τελικώς με καταβολή λύτρων. Οι αιτούντες τονίζουν ιδιαιτέρως την επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στη Συρία γενικώς και στο Χαλέπι ειδικότερα, καθώς και το γεγονός ότι, ως χριστιανοί ορθόδοξοι, κινδυνεύουν να διωχθούν λόγω των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Προσθέτουν ότι τους είναι αδύνατο να καταγραφούν ως πρόσφυγες στις γειτονικές χώρες, λαμβανομένου, μεταξύ άλλων, υπόψη του γεγονότος ότι στο μεταξύ έκλεισαν τα σύνορα μεταξύ του Λιβάνου και της Συρίας.

Στις 18 Οκτωβρίου 2016, η Office des etrangers (Υπηρεσία Αλλοδαπών, Βέλγιο) απέρριψε τις αιτήσεις, εκτιμώντας ότι η εν λόγω οικογένεια Σύρων, ζητώντας θεώρηση περιορισμένης εδαφικής ισχύος προκειμένου να υποβάλει αίτηση ασύλου στο Βέλγιο, είχε προδήλως την πρόθεση να παραμείνει στο Βέλγιο για διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών.^[2] Επιπλέον, η Υπηρεσία Αλλοδαπών υπογραμμίζει ιδίως ότι τα κράτη μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να δέχονται στο έδαφός τους όλα τα πρόσωπα που βιώνουν κάποια καταστροφή.

Κατόπιν αυτού, η οικογένεια Σύρων προσέφυγε ενώπιον του Conseil du contentieux des etrangers (Συμβούλιο επίλυσης ένδικων διαφορών αλλοδαπών, Βέλγιο), ζητώντας την αναστολή εκτέλεσης των αποφάσεων περί μη χορήγησης θεώρησης. Το δικαστήριο αυτό αποφάσισε, με επείγουσα διαδικασία, να υποβάλει στο Δικαστήριο προδικαστικά ερωτήματα ως προς την ερμηνεία του κώδικα θεωρήσεων, καθώς και των άρθρων 4 (απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης) και 18 (δικαίωμα ασύλου) του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με τις προτάσεις που ανέπτυξε σήμερα, ο γενικός εισαγγελέας Paolo Mengozzi καταλήγει κατ' αρχάς στο συμπέρασμα ότι το καθεστώς της επίμαχης οικογένειας Σύρων διέπεται από τον κώδικα θεωρήσεων και, συνεπώς, από το δίκαιο της Ένωσης.

Έχει επίσης την άποψη ότι οι αρχές κράτους μέλους, εκδίδοντας απόφαση δυνάμει του κώδικα θεωρήσεων, εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης και, κατά συνέπεια, υποχρεούνται να σέβονται τα δικαιώματα που κατοχυρώνει ο Χάρτης.

Ο γενικός εισαγγελέας Ρ. Mengozzi υπογραμμίζει, συναφώς, ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνει ο Χάρτης, τα οποία υποχρεούται να σέβεται κάθε αρχή των κρατών μελών που ενεργεί στο πλαίσιο του δικαίου της Ένωσης, διασφαλίζονται υπέρ των αποδεκτών των πράξεων που εκδίδει μια τέτοια αρχή ανεξάρτητα από οποιοδήποτε κριτήριο εδαφικότητας.

Ο γενικός εισαγγελέας απαντά καταφατικά στο ερώτημα κατά πόσον τα κράτη μέλη υποχρεούνται να χορηγούν θεώρηση για ανθρωπιστικούς λόγους σε περιπτώσεις κατά τις οποίες υφίσταται αποδεδειγμένος κίνδυνος παράβασης, μεταξύ άλλων, του άρθρου 4 του Χάρτη, και τούτο ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή της έλλειψης δεσμών μεταξύ του ενδιαφερομένου και του κράτους μέλους από το οποίο ζητείται η χορήγηση θεώρησης.

Ο γενικός εισαγγελέας είναι αντίθετος προς μια ερμηνεία του κώδικα θεωρήσεων σύμφωνα με την οποία ο κώδικας αυτός απλώς εξουσιοδοτεί τα κράτη μέλη να εκδίδουν τέτοιου είδους θεωρήσεις. Η άποψή του στηρίζεται τόσο στο γράμμα και στη δομή των διατάξεων του κώδικα θεωρήσεων, όσο και στην υποχρέωση των κρατών μελών, όταν εφαρμόζουν τις διατάξεις αυτές, να σέβονται, κατά την άσκηση της διακριτικής τους ευχέρειας, τα δικαιώματα που διασφαλίζει ο Χάρτης.

Στο πλαίσιο αυτό, το περιθώριο εκτίμησης που διαθέτουν τα κράτη μέλη οριοθετείται, κατ' ανάγκη, από το δίκαιο της Ένωσης.

Κατά την άποψη του γενικού εισαγγελέα, είναι αναμφισβήτητο ότι οι αιτούντες ήταν εκτεθειμένοι στη Συρία τουλάχιστον σε πραγματικό κίνδυνο να υποστούν απάνθρωπη μεταχείριση ιδιαίτερης βαρύτητας, σαφώς εμπίπτουσα στο πεδίο εφαρμογής της προβλεπόμενης στο άρθρο 4 του Χάρτη απαγόρευσης. Λαμβανομένων υπόψη, μεταξύ άλλων, των διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση στη Συρία, το βελγικό κράτος δεν μπορούσε να θεωρήσει ότι απαλλάσσεται από την εκπλήρωση της θετικής υποχρέωσης που υπέχει από το άρθρο 4 του Χάρτη.

Κατά συνέπεια, ο γενικός εισαγγελέας Ρ. Mengozzi προτείνει στο Δικαστήριο να απαντήσει στο Conseil du contentieux des etrangers (Συμβούλιο επίλυσης ένδικων διαφορών αλλοδαπών, Βέλγιο) ότι το κράτος μέλος, από το οποίο υπήκοος τρίτης χώρας ζητεί τη χορήγηση θεώρησης περιορισμένης εδαφικής ισχύος για ανθρωπιστικούς λόγους, υποχρεούται να χορηγήσει την εν λόγω θεώρηση, εφόσον συντρέχουν σοβαροί και αποδεδειγμένοι λόγοι να θεωρηθεί ότι η άρνηση χορήγησης του εγγράφου αυτού θα έχει ως άμεση συνέπεια την έκθεση του εν λόγω υπηκόου σε απαγορευόμενη από το άρθρο 4 του Χάρτη μεταχείριση, στερώντας του μια νόμιμη οδό άσκησης του δικαιώματός του να ζητήσει διεθνή προστασία στο εν λόγω κράτος μέλος.

ΥΠΟΜΝΗΣΗ: Οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο. Η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.

ΥΠΟΜΝΗΣΗ: Η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα CURIA κατά την ημερομηνία αναπτύξεώς

τους

Επικοινωνία: Estella Cigna-Αγγελίδη @ (+352) 4303 2582 Στιγμιότυπα από τη δημοσίευση της αποφάσεως διατίθενται από το «<Europe by Satellite» ^(+32) 2 2964106

---

^[1]  Κανονισμός (ΕΚ) 810/2009, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση κοινοτικού κώδικα θεωρήσεων και, ειδικότερα, άρθρο 25, παράγραφος 1, στοιχείο α', του κανονισμού αυτού.

^[2]  Ο κώδικας θεωρήσεων θεσπίζει, κατά το άρθρο 1, παράγραφοι 1 και 2, «τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις έκδοσης θεωρήσεων για διέλευση από ή με πρόθεση παραμονής στην επικράτεια των κρατών μελών, που δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες ανά εξάμηνη περίοδο». Κατά το άρθρο 32, παράγραφος 1, στοιχείο β', του κώδικα αυτού, η αίτηση θεώρησης απορρίπτεται όταν υπάρχουν εύλογες αμφιβολίες ως προς την πρόθεση του αιτούντος να αναχωρήσει από το έδαφος των κρατών μελών πριν από τη λήξη ισχύος της ζητούμενης θεώρησης.

Ανεπίσημο έγγραφο προοριζόμενο για τα μέσα μαζικής ενημερώσεως, το οποίο δεν δεσμεύει το Δικαστήριο.