ΕλΣυνΕΕ: Το πρόγραμμα της ΕΕ για τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών φαίνεται να έχει περιορισμένο αντίκτυπο μέχρι στιγμής

Το εμβληματικό πρόγραμμα της ΕΕ για τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών παγκοσμίως φαίνεται να έχει περιορισμένο αντίκτυπο μέχρι στιγμής

 

 

• Σχεδόν το ένα τρίτο της ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ χρηματοδότησης που παρείχε η ΕΕ για την πρωτοβουλία Spotlight διατέθηκε για τη διαχείρισή της από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ)
• Η πρωτοβουλία δεν πέτυχε τον στόχο της προσέλκυσης πρόσθετης χρηματοδότησης από νέους χορηγούς
• Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) ζητά τη βελτίωση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας και επισημαίνει τους κινδύνους που απειλούν τη βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων

 

 

 

Η πρωτοβουλία Spotlight, με προϋπολογισμό 500 εκατομμύρια ευρώ, είναι μια φιλόδοξη απόπειρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε συνεργασία με τον ΟΗΕ, να εξασφαλίσει ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο ζουν χωρίς να υφίστανται βία και άλλες επιβλαβείς πρακτικές. Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έκθεση του ΕΕΣ, αυτό το εμβληματικό πρόγραμμα της ΕΕ για την καταπολέμηση της σεξουαλικής και έμφυλης βίας φαίνεται να έχει μέχρι στιγμής περιορισμένο αντίκτυπο όσον αφορά τη βελτίωση της κατάστασης όσων επιδιώκει να βοηθήσει. Παρ’ όλα όσα έχουν επιτευχθεί, το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι η διαχείριση της πρωτοβουλίας θα μπορούσε να είναι αποδοτικότερη και να εξασφαλίζει καλύτερη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας. Επίσης, πρέπει να αυξηθεί το ποσοστό της χρηματοδότησης που φθάνει στους τελικούς δικαιούχους, ώστε να βοηθηθούν όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες και κορίτσια.

Η πρωτοβουλία Spotlight είναι μια στρατηγική εταιρική σχέση, παγκόσμιας εμβέλειας, μεταξύ της ΕΕ και του ΟΗΕ, που αποσκοπεί στην εξάλειψη κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών στις χώρες-εταίρους της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, του Ειρηνικού και της Καραϊβικής. Εξαγγέλθηκε αρχικά το 2017 για μία τετραετία, αλλά λόγω καθυστερήσεων παρατάθηκε μέχρι το τέλος του 2023.

«Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών δεν έχει καμία θέση στον κόσμο που ζούμε και καμία γυναίκα ή κορίτσι δεν πρέπει να μείνει στο περιθώριο», δήλωσε η Bettina Jakobsen, μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την έκθεση. «Παρά το γεγονός ότι, με την πρωτοβουλία Spotlight, η συνεισφορά της ΕΕ στον τερματισμό αυτής της κακοποίησης ήταν μεγαλύτερη από ποτέ, τα ποσά που φθάνουν στους τελικούς δικαιούχους πρέπει να αυξηθούν, ενώ ο μέχρι στιγμής αντίκτυπος δεν είναι αρκετός.»

Το ΕΕΣ αναγνωρίζει ότι η πρωτοβουλία ωφέλησε πολλές γυναίκες και κορίτσια σε όλο τον κόσμο και συνέβαλε στην αντιμετώπιση της βίας. Για παράδειγμα, στήριξε δραστηριότητες για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, όπως εκστρατείες κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, και υπηρεσίες προς τα θύματα βίας σε όλες τις χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αν και σε διαφορετικό κάθε φορά βαθμό και με διαφορετικά επίπεδα επιτυχίας. Ωστόσο, ο τρόπος οργάνωσης της πρωτοβουλίας δεν επιτρέπει την πλήρη αξιολόγηση των επιδόσεων. Επιπλέον, λόγω της σύντομης διάρκειάς της και του γεγονότος ότι τα σχετικά δεδομένα δεν είναι πλήρη, δεν κατέστη ακόμη δυνατή η μέτρηση των βελτιώσεων που επήλθαν στις ζωές των δικαιούχων, όπως τα θύματα βίας ή οι συμμετέχοντες σε μαθήματα κατάρτισης, ενώ είναι επίσης δύσκολο να εκτιμηθεί ο βαθμός στον οποίο έχουν επιτευχθεί τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών έχει μειωθεί στις διάφορες χώρες που καλύπτει η πρωτοβουλία.

Διάφοροι εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες οδήγησαν σε προβλήματα και καθυστερήσεις στην υλοποίηση της πρωτοβουλίας. Τέτοιοι παράγοντες είναι όχι μόνο η πανδημία COVID-19, οι φυσικές καταστροφές και οι εσωτερικές πολιτικές μεταβολές, αλλά και οι περίπλοκες ρυθμίσεις διακυβέρνησης που προκύπτουν από τη συμμετοχή μεγάλου πλήθους οργανώσεων του ΟΗΕ. Η επιλογή από την Επιτροπή του ΟΗΕ ως εταίρου υλοποίησης ήταν πολιτική απόφαση προς υποστήριξη της πολυμέρειας. Ωστόσο, τα έξοδα του ΟΗΕ για τη διαχείριση της πρωτοβουλίας ανήλθαν συνολικά σε 155 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (ήτοι στο 31 % του συνολικού προϋπολογισμού της), αφήνοντας 351 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για τους εταίρους υλοποίησης και τους δικαιούχους. Αν και το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ γνώριζε ότι η συμμετοχή του ΟΗΕ συνεπαγόταν περισσότερα έξοδα, δεν προέβη σε διεξοδική σύγκριση των εναλλακτικών επιλογών.

Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ο μόνος χρηματοδότης, η προβολή της χρηματοδότησης αυτής δεν είναι πάντοτε δεδομένη. Επιπλέον, μολονότι η συνεισφορά της ΕΕ προβλεπόταν να λειτουργήσει ως χρηματοδότηση εκκίνησης, με σκοπό την προσέλκυση και άλλων επενδυτών, δεν βρέθηκαν νέοι χορηγοί με συνέπεια να μην μπορούν ενδεχομένως να διατηρηθούν τα όποια αποτελέσματα. Το ΕΕΣ υπογραμμίζει επίσης ότι η διάρκεια του προγράμματος είναι πολύ σύντομη για να επιφέρει μόνιμες αλλαγές σε ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα, για το οποίο απαιτούνται μακροπρόθεσμες δράσεις και πρόσθετοι πόροι.

Γενικές πληροφορίες

Η πρωτοβουλία Spotlight θεμελιώνεται στη «θεωρία της αλλαγής» και διαρθρώνεται γύρω από τους έξι πυλώνες της που αφορούν, αντίστοιχα, τις διάφορες πολιτικές και τη νομοθεσία, τους θεσμούς, την πρόληψη, τις υπηρεσίες, τα δεδομένα και τα γυναικεία κινήματα. Συμπληρωματικά προς την προσέγγιση αυτή λειτουργεί η αρχή σύμφωνα με την οποία «κανείς δεν μένει στο περιθώριο» και η οποία συγκεκριμενοποιείται, μεταξύ άλλων, με μέτρα που εστιάζουν σε περιθωριοποιημένους πληθυσμούς. Η πρωτοβουλία χρηματοδοτείται από την ΕΕ με 497 εκατομμύρια ευρώ (τα 250 εκατομμύρια ευρώ διατίθενται μόνο στην Αφρική), από τα οποία ο ΟΗΕ διαχειρίζεται τα 465 εκατομμύρια ευρώ σε περισσότερες από 26 χώρες σε τέσσερις ηπείρους. Τα υπόλοιπα 32 εκατομμύρια ευρώ μένουν υπό τη διαχείριση της ΕΕ μέσω οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ενώ τα ποσά που έχουν δεσμεύσει να διαθέσουν άλλοι χορηγοί είναι απλώς συμβολικά. Εκτιμάται ότι μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία τουλάχιστον μία φορά στη ζωή της από την ηλικία των 15 ετών. Σύμφωνα με στοιχεία από την πρωτοβουλία, σε ορισμένες χώρες το ποσοστό του πληθυσμού που θεωρεί δικαιολογημένο για έναν άνδρα να χτυπά τη σύντροφό του μειώθηκε το 2021, ωστόσο ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Στη Λατινική Αμερική, κανένα από τα υποστηριζόμενα προγράμματα δεν κατέγραψε μείωση του αριθμού των γυναικοκτονιών.

Η ειδική έκθεση 21/2023 του ΕΕΣ, με τίτλο «Πρωτοβουλία Spotlight για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών – Μεγάλες οι φιλοδοξίες, περιορισμένος μέχρι στιγμής ο αντίκτυπος» είναι διαθέσιμη στον ιστότοπό του (eca.europa.eu).

 https://www.eca.europa.eu/el/news/NEWS-SR-2023-21