ΣτΕ 686/2018 Ολομ. Πανελλαδικές εξετάσεις –Προφορική εξέταση υποψηφίων με μαθησιακές δυσκολίες – Προσαύξηση βαθμολογίας υποψηφίων διακριθέντων σε αθλητικούς αγώνες

ΣτΕ 686/2018 Ολομ.
Συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αξιοκρατίας – Πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση – Πανελλαδικές εξετάσεις – Εισαγωγή στις Ιατρικές Σχολές – Μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας και
συντελεστής αυτού – Προφορική εξέταση υποψηφίων με μαθησιακές δυσκολίες – Προσαύξηση βαθμολογίας υποψηφίων διακριθέντων σε αθλητικούς αγώνες – Έννομο συμφέρον προβολής λόγου περί παραβίασης της αρχής ισότητας – Μέτρο αποκατάστασης της παραβιασθείσας ισότητας
(Α) Η εξέταση του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας αφορά στον έλεγχο των γλωσσικών δεξιοτήτων των υποψηφίων και της δυνατότητάς τους για κριτική σκέψη, ανάλυση και τεκμηρίωση, προσόντων δηλ. που συναρτώνται άμεσα προς την ικανότητα των υποψηφίων για παρακολούθηση των σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εν γένει – Η αξιολόγηση, επομένως, μέσω της εξέτασης του εν λόγω μαθήματος, του επιπέδου της γλωσσικής επάρκειας των υποψηφίων αποβλέπει στη διακρίβωση της ικανότητάς τους για αποτελεσματική παρακολούθηση της διδασκαλίας των μαθημάτων κάθε ΑΕΙ και πρόσληψη των μέσω αυτής μεταδιδομένων γνώσεων ανεξαρτήτως ειδικότερου γνωστικού αντικειμένου, δεδομένου ότι η επαρκής γλωσσική κατάρτιση και υποδομή αποτελεί προϋπόθεση για την κατάκτηση κάθε είδους γνώσης, πολύ δε περισσότερο της πανεπιστημιακού επιπέδου μόρφωσης η οποία παρέχεται στα ΑΕΙ – Ενόψει αυτών, το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας δεν εμφανίζει μεν, ως μάθημα Γενικής Παιδείας που δεν χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό εξειδίκευσης, ειδικότερη συνάφεια προς συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο, συνιστά όμως, κατά τα ανωτέρω, ένα σύνολο γνώσεων και ικανοτήτων απαραίτητων σε κάθε υποψήφιο για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και, υπό την έννοια αυτή, είναι συναφές προς όλα τα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται στις ανώτατες σχολές, τόσο θεωρητικής όσο και θετικής κατεύθυνσης – Η εξέτασή του, επομένως, η οποία, άλλωστε, εκτός από πάγια διαχρονική επιλογή του Έλληνα νομοθέτη, αποτελεί και διεθνή πρακτική αποτελεί πρόσφορο κριτήριο για την επιλογή των καταλληλότερων υποψηφίων όλων των ανωτάτων σχολών, μεταξύ των οποίων και των ιατρικών, δεδομένου μάλιστα ότι η ακρίβεια της έκφρασης στην ιατρική επιστήμη απαιτεί καλή γνώση της νεοελληνικής γλώσσας – Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη ρύθμιση της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του ν. 4327/2015 που προβλέπει τον καθορισμό αυξημένων συντελεστών βαρύτητας για δύο μαθήματα ανά εισαγωγική κατεύθυνση, χωρίς να προβλέπει ταυτόχρονα μειωτικό συντελεστή για τη βαθμολόγηση του μαθήματος γενικής παιδείας της Νεοελληνικής Γλώσσας, με αποτέλεσμα να αποδίδεται ίδια βαρύτητα στην εξέταση του μαθήματος αυτού με την εξέταση ενός μαθήματος της Ομάδας Προσανατολισμού, όπως εν προκειμένω της Φυσικής, δεν υπερβαίνει τα όρια ευχέρειας που έχει ο νομοθέτης προς καθορισμό του τρόπου βαθμολόγησης των υποψηφίων σπουδαστών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ούτε αποτελεί ρύθμιση απρόσφορη για την επιλογή, ειδικότερα, των καταλληλότερων υποψηφίων προς εισαγωγή στις ιατρικές σχολές της χώρας – Τα προβαλλόμενα, εξ άλλου, περί υποκειμενικής βαθμολόγησης του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας, αναγόμενα στη φύση του μαθήματος αυτού, δεν καθιστούν δυσανάλογη τη βαρύτητα του εν λόγω μαθήματος εν σχέσει προς το μάθημα της Φυσικής,  ούτε αποτελούν λόγο εφαρμογής συντελεστή μειωτικής βαρύτητας στο μάθημα αυτό, δεδομένου ότι, αφ’ ενός μεν, η βαθμολόγηση του μαθήματος γίνεται σε περισσότερα επί μέρους θέματα (περίληψη, κατανόηση, σύνταξη κειμένου, σημασιολογικά στοιχεία κ.λπ.), για καθένα από τα οποία, ανάλογα με τη βαρύτητά του, έχει τεθεί εκ των προτέρων αντίστοιχο βαθμολογικό πλαίσιο το οποίο είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει ο βαθμολογητής, αφετέρου δε, προβλέπεται, όπως και στα λοιπά μαθήματα, αναβαθμολόγηση των γραπτών και του μαθήματος αυτού σε περίπτωση διαφοράς μεγαλύτερης των δώδεκα μονάδων μεταξύ των δύο βαθμολογητών – Τέλος, ούτε το γεγονός ότι ο αριθμός των πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων κατά τις εξετάσεις για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ανέρχεται σε τέσσερα καθιστά το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας αποφασιστικής σημασίας για τον προσδιορισμό της συνολικής βαθμολογίας των υποψηφίων, δεδομένου ότι με την επίμαχη νομοθετική ρύθμιση του ανωτέρω άρθρου και τον βάσει αυτής τρόπο υπολογισμού της βαθμολογίας κάθε υποψηφίου, κανένα μάθημα δεν είναι από μόνο του, χωρίς τη συμμετοχή των λοιπών, κεντρικής σημασίας για τον καθορισμό της τελικής βαθμολογίας των υποψηφίων προς εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση και, συγκεκριμένα, στα επίδικα τμήματα ιατρικής [με μειοψηφία δύο Συμβούλων]
(B) Οι συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αξιοκρατίας επιβάλλουν να είναι, κατ’ αρχήν, όμοια και κοινή η διαδικασία των εξετάσεων για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για όλους όσους λαμβάνουν μέρος στις εξετάσεις αυτές, οι οποίοι αποτελούν ενιαία, κατ’ αρχήν, κατηγορία υποψηφίων προς κατάληψη συγκεκριμένων θέσεων – Η υποχρέωση, όμως, αυτή δύναται να καμφθεί όταν τη διαφοροποίηση της εξέτασης επιβάλλουν λόγοι γενικότερου δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος ή όταν τούτο επιβάλλεται από λόγους ισότητας μεταξύ των υποψηφίων, υπό τη γενική, πάντως, επιφύλαξη ότι κατά τη επιλογή και θέσπιση των διαφοροποιήσεων τηρούνται τα ακραία όρια της σχετικής ευχέρειας του νομοθέτη και η αρχή της αναλογικότητας – Εν προκειμένω, ο επιβαλλόμενος με τις ανωτέρω διατάξεις προφορικός τρόπος εξέτασης των υποψηφίων με μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίες διαπιστώνονται κατόπιν σχετικής διαγνώσεως από τα αρμόδια προς τούτο όργανα, συνιστά τρόπο εξέτασης προσαρμοσμένο στις ανάγκες της οικείας κατηγορίας υποψηφίων, ώστε να καθίσταται αντικειμενικώς δυνατή η επίδοσή τους στις εξετάσεις με ίσους όρους προς τους λοιπούς υποψηφίους και να τους παρέχεται έτσι ισότιμη δυνατότητα πρόσβασης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα κατά τον λόγο της προσωπικής αξίας και ικανότητας εκάστου, ενόψει και όσων ορίζονται στο άρθρο 16 παρ. 4 Σ. – Εξάλλου, πέραν της μεθόδου εξέτασης (προφορική) και εν συνεχεία βαθμολόγησης (επιτόπια), η δοκιμασία όλων των υποψηφίων από άποψη ύλης και θεμάτων είναι κοινή – Λόγω δε του είδους της εξέτασης, σε βαθμολόγηση προβαίνουν όσοι διενεργούν την εξέταση, χωρίς τούτο να θέτει ζητήματα αντικειμενικότητας, εφόσον πάντως οι βαθμολογητές είναι δύο, προβλέπεται δε αναβαθμολόγηση σε περίπτωση απόκλισης των δύο βαθμολογιών άνω των 12 βαθμών – Με τα δεδομένα αυτά, η μη πρόβλεψη από το νομοθέτη χωριστών θέσεων στις ανώτατες σχολές για τους υποψηφίους με μαθησιακές δυσκολίες, δεν παραβιάζει τα όρια της ευχέρειας του νομοθέτη να διαμορφώσει κατά τρόπο αξιοκρατικό το σύστημα επιλογής των σπουδαστών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και, συνεπώς, δεν αντίκειται στις συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αξιοκρατίας [με μειοψηφία δύο Συμβούλων]
(Γ) Λόγος ακυρώσεως ότι η προνομιακή εισαγωγή των διακριθέντων αθλητών υποψηφίων κατόπιν προσαύξησης της βαθμολογίας τους και καθ’ υπέρβαση του προβλεπόμενου αριθμού εισακτέων στις σχολές της προτίμησής τους, άρα σε θέσεις που μπορούν να εξυπηρετηθούν από τα ΑΕΙ της χώρας, παραβιάζει τη συνταγματική αρχής της αξιοκρατίας και τον κανόνα της εισαγωγής του κάθε υποψηφίου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά το μέτρο της προσωπικής του αξίας και μόνον προβάλλεται με έννομο συμφέρον, δεδομένου ότι ο αιτών, υποψήφιος της γενικής κατηγορίας, παρά τη συνολική βαθμολογική του υπεροχή έναντι 25 εισαχθέντων σε ιατρική σχολή αθλητών, στερήθηκε του δικαιώματος εισαγωγής του σε ιατρική σχολή λόγω της προβλεπομένης στο νόμο προσαύξησης της βαθμολογίας των τελευταίων και, επομένως, δικαιούται να προσβάλει την, κατ’ εφαρμογήν της ως άνω ανίσχυρης, ως αντισυνταγματικής κατ’ αυτόν, παράλειψη εισαγωγής του λόγω εισαγωγής άλλων συνυποψηφίων του οι οποίοι, λόγω της ιδιότητάς τους ως διακεκριμένων αθλητών, συγκέντρωσαν - χωρίς την προβαλλόμενη ως αντισυνταγματική προσαύξηση της βαθμολογίας τους - λιγότερα μόρια από αυτόν, τούτο δε, ανεξαρτήτως του ότι, όπως προβάλλεται από τη Διοίκηση, υπήρξαν περισσότεροι υποψήφιοι (231), οι οποίοι παρεμβάλλονται μεταξύ του αιτούντος και του τελευταίου εισαγόμενου στην Ιατρική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης εφόσον η Διοίκηση συνομολογεί ότι δεν υπάρχει πίνακας επιλαχόντων και δεν ισχυρίζεται ότι οι ενδιάμεσοι υποψήφιοι έχουν ασκήσει αίτηση ακυρώσεως – Επιπλέον, αν και ο αιτών διαγωνίσθηκε για να εισαχθεί στην Ιατρική Σχολή ως υποψήφιος της γενικής κατηγορίας, με έννομο συμφέρον προβάλλει λόγο που στρέφεται κατά της εισαγωγής στην Ιατρική Σχολή υποψήφιων άλλης κατηγορίας, που κατέλαβαν θέσεις καθ’ υπέρβασιν του καθορισθέντος από τον Υπουργό αριθμού των εισακτέων – Και τούτο, διότι η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση καθόρισε τον αριθμό των θέσεων εισακτέων εν επιγνώσει του προβλεπόμενου με το άρθρο 38 του ν. 4115/2013 ποσοστού 3% που επιφυλάσσεται για διακριθέντες αθλητές καθ’ υπέρβασιν των ως άνω θέσεων – Συνεπώς, εάν το Δικαστήριο κρίνει ότι αντιβαίνει στις συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αξιοκρατίας, όπως προβάλλεται, η πρόβλεψη ποσοστού πρόσθετων θέσεων (ήδη, μάλιστα, σε ποσοστό 4,5%) υπέρ των διακριθέντων αθλητών, θα είναι υποχρεωμένη, σε συμμόρφωση προς την απόφαση του Δικαστηρίου, λόγω έλλειψης καταλόγου επιτυχόντων υποψηφίων και αδυναμίας άλλου τρόπου υπολογισμού του εισακτέου βάσει αυτής, να εγγράψει τον αιτούντα ως υπεράριθμο σε μία εκ των ιατρικών σχολών της χώρας, όπως βασίμως προβάλλεται και, μάλιστα, στη σχολή στην οποία έχει εισέλθει συνυποψήφιός του αθλητής με λιγότερα μόρια από αυτόν, κατ’ εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης, λαμβανομένων υπόψη και των δηλώσεων του μηχανογραφικού του δελτίου, χωρίς πάντως να θιγούν οι ήδη εισαχθέντες αθλητές [με μειοψηφία έξι μελών του Δικαστηρίου και δύο Παρέδρων]
(Δ) Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 4 παρ. 1, 5 παρ. 1 και 16 του Συντάγματος δεν αποκλείεται η πρόβλεψη από το νομοθέτη ευνοϊκών ρυθμίσεων για τους αθλητές που έχουν επιτύχει εξαιρετικές αγωνιστικές διακρίσεις σε σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις, όπως η θέσπιση ενός συστήματος πριμοδότησης βαθμολογίας για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση· και μάλιστα όχι μόνο σε συναφείς με τον αθλητισμό σχολές (π.χ. ΤΕΦΑΑ), αλλά και στα λοιπά ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας προκειμένου οι υποψήφιοι αυτοί, λόγω της απαιτούμενης για την επίτευξη των ως άνω διακρίσεων έντονης ενασχόλησής τους με τον αθλητισμό, να μην βρεθούν σε ήσσονα μοίρα, έναντι των λοιπών υποψηφίων, σχετικά με την επιλογή των σπουδών τους και τις βάσει αυτών περαιτέρω επαγγελματικές τους επιδιώξεις – Ο καθορισμός των κατηγοριών διακεκριμένων αθλητών, στους οποίους παρέχεται το σχετικό ευεργέτημα ανήκει, εξ άλλου, στην ευχέρεια του νομοθέτη και υπόκειται σε έλεγχο ορίων από τα δικαστήρια, όπως και οι θεσπιζόμενες σχετικές ευνοϊκές ρυθμίσεις, οι οποίες πρέπει, πάντως, να τελούν σε αρμονία προς την κατά τα ανωτέρω υποχρέωση του νομοθέτη να εξασφαλίζει την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση προσώπων κεκτημένων τα αναγκαία εφόδια για την ενεργό παρακολούθηση της θεωρητικής και πρακτικής διδασκαλίας των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ώστε να επιτυγχάνεται η αποστολή των ιδρυμάτων αυτών και η εύρυθμη λειτουργία τους – Ενόψει αυτών, η διάκριση που θεσπίζει η ανωτέρω διάταξη της παρ. 8 του άρθρου 34 του ν. 2009/1992 υπέρ των αθλητών υποψηφίων που έχουν επιτύχει τις προβλεπόμενες από το νόμο διακρίσεις, (καθιέρωση συστήματος προσαύξησης της βαθμολογίας τους ποσοστιαίως, ανάλογα με την επιτευχθείσα αγωνιστική διάκριση), αναφερόμενη σε κατηγορίες υποψηφίων που προσδιορίζονται με αντικειμενικά κριτήρια, δικαιολογείται από λόγους δημοσίου συμφέροντος και, συγκεκριμένα, από την ανάγκη παροχής κινήτρων στους ασχολούμενους με τον αθλητισμό, για την ανάπτυξη του οποίου οφείλει να μεριμνά η Πολιτεία κατ’ άρθρο 16 παρ. 9 του Συντάγματος και είναι, κατ’ αρχήν, συνταγματικώς θεμιτή, εφόσον μάλιστα, με τη διάταξη αυτή δεν θίγεται ο αριθμός των κανονικώς εισακτέων στα τμήματα και τις σχολές των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., καθόσον το καθοριζόμενο από αυτήν ποσοστό υπέρ της ως άνω κατηγορίας υποψηφίων τίθεται καθ’ υπέρβαση του ολικού αριθμού εισακτέων για κάθε σχολή ή τμήμα σχολής των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. [με μειοψηφία επτά Συμβούλων]
(Ε) Περαιτέρω, όμως, οι εν λόγω διατάξεις του άρθρου 34 του ν. 2009/1992 αντίκεινται στις συνταγματικές αρχές της ισότητας, της αξιοκρατίας και της ορθολογικής οργανώσεως της παρεχομένης εκπαιδεύσεως, σε συνδυασμό με τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας μέτρου/σκοπού, κατά το μέρος που προβλέπουν (α) την πριμοδότηση αθλητών ακόμα και για επιτυχίες σε αθλητικούς αγώνες ήσσονος σημασίας, (β) την καθ’ υπέρβαση εισαγωγή αθλητών στις ανώτατες σχολές στο δυσανάλογα υψηλό ποσοστό του 4,5% των προβλεφθεισών θέσεων, το οποίο παρίσταται αυθαίρετο ενόψει και του πάγιου χαρακτήρα της ρύθμισης αυτής, η οποία δεν προϋποθέτει οποιαδήποτε επίκαιρη εκτίμηση της δυνατότητας μιας σχολής για απορρόφηση σπουδαστών, και (γ) την εισαγωγή διακριθέντος αθλητή σε σχολή της προτίμησής του, εφόσον συγκεντρώσει αριθμό μορίων τουλάχιστον ίσο με το 90% του αριθμού των μορίων του τελευταίου εισαχθέντος στη συγκεκριμένη σχολή στο ίδιο ακαδημαϊκό έτος, μετά την προσαύξηση του συνόλου των μορίων του από τις αθλητικές του διακρίσεις – Τούτο, διότι οι ανωτέρω ρυθμίσεις υπερακοντίζουν τον δημοσίου συμφέροντος σκοπό που υπηρετεί η διάταξη (προαγωγή του αθλητισμού) λόγω, αφ’ ενός του επιβαλλόμενου με αυτές σημαντικού περιορισμού πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των λοιπών υποψηφίων φοιτητών που δεν είναι αθλητές και, αφ’ ετέρου, της σημαντικής υποχώρησης των ακαδημαϊκών κριτηρίων πρόσβασης την οποία συνεπάγονται [με μειοψηφία ενός Παρέδρου ως προς το α και γ]
(ΣΤ) Ακυρώνεται, ως μη νόμιμη, η παράλειψη εισαγωγής του αιτούντος σε ιατρική σχολή, ενώ αυτός υπερτερεί στη συνολική βαθμολογία από εισαχθέντα αθλητή πριν από την αντισυνταγματική, κατά τα ανωτέρω, προσαύξηση της βαθμολογίας του τελευταίου – Περαιτέρω, πρέπει να αναπεμφθεί η υπόθεση στη Διοίκηση προκειμένου να εγγράψει τον αιτούντα ως υπεράριθμο στην ιατρική σχολή στην οποία εισήλθε συνυποψήφιός του αθλητής με λιγότερα μόρια από αυτόν, κατ’ εφαρμογή της ανωτέρω αντισυνταγματικής διάταξης, λαμβανομένων υπόψη και των δηλώσεων του μηχανογραφικού του δελτίου, χωρίς να θιγούν οι ήδη εισαχθέντες αθλητές

http://www.humanrightscaselaw.gr/