ΣτΕ Γ΄ Τμ. 325/2018 Ελευθερία έκφρασης (άρ. 10 ΕΣΔΑ) – Δικηγόροι – Υποχρέωση αξιοπρέπειας

ΣτΕ Γ΄ Τμ. 325/2018
Ελευθερία έκφρασης (άρ. 10 ΕΣΔΑ) – Δικηγόροι – Υποχρέωση αξιοπρέπειας – Πειθαρχική ποινή επίπληξης για ανάρμοστη συμπεριφορά ενώπιον της Γραμματείας Δικαστηρίου και διατύπωση απειλών κατά Δικαστή

(Α) Aπό τις διατάξεις των άρθρων 45, 46, 60 και 64 του Κώδικα περί Δικηγόρων (ν.δ. 3026/1954) προκύπτει ότι το δικηγορικό επάγγελμα έχει τον χαρακτήρα δημοσίου λειτουργήματος που συνδέεται, ως εκ της φύσεώς του, με την εύρυθμη απονομή της δικαιοσύνης και, για τον λόγο αυτόν, υπόκειται σε καθεστώς ρυθμίσεων, οι οποίες αποβλέπουν στην ευπρεπή άσκηση αυτού, ώστε να διαφυλάσσεται το κύρος του, αλλά και το κύρος της δικαιοσύνης – Στο πλαίσιο αυτό, οι δικηγόροι οφείλουν να ασκούν ευόρκως το λειτούργημά τους, να εκτελούν ευσυνειδήτως και επιμελώς τις εντολές που τους έχουν ανατεθεί και να επιδεικνύουν αξιοπρεπή συμπεριφορά, η οποία πρέπει να είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις του δικηγορικού σώματος, ενώ υποχρεούνται περαιτέρω να συμμορφώνονται και προς τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, τους εσωτερικούς κανονισμούς των δικηγορικών συλλόγων, των οποίων είναι μέλη, και τις λοιπές αποφάσεις των οργάνων διοικήσεώς τους
(B) Κατά την έννοια του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, ο δικηγόρος είναι φορέας δημόσιου λειτουργήματος, είναι όμως και φορέας του ατομικού δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης, με κεντρική θέση στην απονομή δικαιοσύνης σε μία δημοκρατική κοινωνία – Ειδικότερα, οι δικηγόροι δικαιούνται να σχολιάζουν δημοσίως την απονομή της δικαιοσύνης, υπό την προϋπόθεση ότι η κριτική τους δεν υπερβαίνει ορισμένα όρια – Τα όρια αυτά συνίστανται στους συνήθεις περιορισμούς στη συμπεριφορά των μελών των δικηγορικών συλλόγων, όπως αντανακλώνται στις βασικές αρχές που απαριθμούνται από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων (CCBE) για τους Ευρωπαίους δικηγόρους, με ιδιαίτερη αναφορά στην “αξιοπρέπεια”, την “τιμή” και την ακεραιότητα” και στον “σεβασμό για την ορθή απονομή της δικαιοσύνης” – Τέτοιοι κανόνες συμβάλλουν στην προστασία της δικαστικής εξουσίας από αδικαιολόγητες και αβάσιμες επιθέσεις, που μπορεί να καθοδηγούνται αποκλειστικώς από επιθυμία ή στρατηγική να διεξαχθεί η δίκη στα μέσα ενημέρωσης ή να πληγούν οι δικαστές που χειρίζονται συγκεκριμένη υπόθεση – Έτσι, οι δικηγόροι εκτός της αίθουσας συνεδριάσεων του δικαστηρίου - εντός της οποίας κατά την άσκηση των καθηκόντων τους απολαύουν μεγαλύτερης ελευθερίας - δεν μπορούν να κάνουν παρατηρήσεις τόσο σοβαρές που υπερβαίνουν την επιτρεπτή έκφραση σχολίων χωρίς στέρεη πραγματική βάση ούτε μπορούν να διατυπώνουν προσβολές (Ε.Δ.Δ.Α. Morice κατά Γαλλίας της 23.4.2015 Ολομ. σκ. 134 - 139, Bono κατά Γαλλίας της 15.12.2015 σκ. 45 και 46, Αλφαντάκης κατά Ελλάδος της 11.2.2010 σκ. 24 – 27, Čeferin κατά Σλοβενίας της 16.1.2018 σκ. 54 και 59)
(Γ) Κατηγορία κατά δικηγόρου ότι κατά την εμφάνισή της στις 11.5.2006 στη Γραμματεία του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσ/νίκης, προκειμένου να καταθέσει προτάσεις για συζητηθείσα αγωγή φέρθηκε ανάρμοστα στη Γραμματέα ΜΝ, η οποία της είπε ότι οι προτάσεις της είναι εκπρόθεσμες και θα τις σφραγίσει ως τέτοιες, φωνάζοντας εξοργισμένη «αλίμονο στη δικαστή αν δεν τις δεχθεί, θα δει τι έχει να πάθει, την έχ[ω] στη λίστα με τους εξαιρετέους δικαστές» και «[ότι] έχει πάρει σειρά σε τηλεοπτική εκπομπή» γνωστού δημοσιογράφου – Το Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο Δικηγόρων με την προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία επιβλήθηκε η πειθαρχική ποινή της επίπληξης, στήριξε την κρίση περί του ότι η αιτούσα τέλεσε την ανωτέρω πράξη για την οποία κατηγορήθηκε, με τις απειλές της, διά της Γραμματέως του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, κατά της δικαστή που είχε εκδικάσει την υπόθεσή της, τις οποίες το Πειθαρχικό Συμβούλιο χαρακτήρισε «κυρίως» ως «λεκτικές υπερβολές», ενόψει αρνήσεως της Γραμματέως να παραλάβει και να σφραγίσει ως εμπρόθεσμες τις προτάσεις της, γεγονός που δημιούργησε αναστάτωση και εκνευρισμό αλλά και σοβαρή παρενόχληση του έργου της Γραμματείας – Περαιτέρω, έκρινε ότι οι ως άνω «λεκτικές υπερβολές» αντίκεινται στην εκ της βασικής διατάξεως του άρθρου 45 παρ. 1 του Κώδικα περί Δικηγόρων επιβαλλόμενη δικηγορική αξιοπρέπεια, ο δε δικηγόρος ο οποίος μετέρχεται τέτοιες εκφράσεις και απειλές, έστω ως σχήμα λόγου «οφειλόμεν[ες] στην ένταση και την ψυχολογική αναταραχή της στιγμής», κατά τον χειρισμό δικαστικώς εκκρεμούς υποθέσεως, είναι ελεγκτέος για ανάρμοστη συμπεριφορά – Ενόψει των όσων έγιναν δεκτά ανωτέρω, ο λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβάλλεται ότι η αιτιολογία της προσβαλλομένης αποφάσεως και δη η αναφορά της σε «λεκτικές υπερβολές» της αιτούσας παραβιάζει την ελευθερία του λόγου και της εκφράσεως της τελευταίας σε συνδυασμό με την επαγγελματική ελευθερία της ως δικηγόρου είναι απορριπτέος ως αβάσιμος (ΣτΕ 2577/2014)


http://www.humanrightscaselaw.gr/