Η αύξηση του ορίου αποχώρησης από την υπηρεσία των δικαστών θα λειτουργήσει τροχιοδεικτικά για όλους τους εργαζόμενους

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

Η αύξηση του ορίου αποχώρησης από την υπηρεσία των δικαστών θα λειτουργήσει τροχιοδεικτικά για όλους τους εργαζόμενους 

Βασίλη Φαϊτά, Προέδρου Πρωτοδικών ΔΔ, Γενικού Γραμματέα της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών

ANAΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ''ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ''

        Η συζήτηση που ξεκίνησε στα μέσα του 2016 για την αύξηση του ορίου ηλικίας αποχώρησης από την υπηρεσία των δικαστικών λειτουργών εντάσσεται αντικειμενικά στην ευρύτερη συζήτηση για αύξηση γενικά των ορίων συνταξιοδότησης. Είναι άλλωστε γνωστό σε όλους ότι η ΕΕ απαιτεί νέες αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στο όνομα δήθεν της αύξησης του προσδόκιμου ζωής.

       Δεν είναι σκοπός του άρθρου αυτού η παράθεση επιχειρημάτων για το ότι δεν νοείται μεταβολή του ορίου ηλικίας αποχώρησης των δικαστικών λειτουργών με τυπικό νόμο. Η άποψή μου σε κάθε περίπτωση στο ειδικότερο αυτό ζήτημα είναι ξεκάθαρη: Ενόψει του περιεχομένου της ρύθμισης του άρθρου 88 παρ. 5 του Συντάγματος¹, μόνο στα πλαίσια συνταγματικής αναθεώρησης είναι δυνατό να μεταβληθεί το όριο αποχώρησης από την υπηρεσία των δικαστών και εισαγγελέων.   

      Σκοπός του άρθρου αυτού είναι η συμβολή στην ανάδειξη της ουσίας του ζητήματος. Η οποία αναδεικνύεται από την απάντηση στα εξής ερωτήματα: Σήμερα που η πρόοδος έχει εκτιναχθεί στα ύψη και οι τεχνικές δυνατότητες είναι πρωτοφανείς η λογική ακολουθία είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζομένων γενικά ή η μείωση αυτών; Τυχόν αύξηση του ορίου αποχώρησης των δικαστών θα βοηθήσει άλλους κλάδους εργαζομένων και συνταξιούχων να πετύχουν κάποια άμβλυνση των συνεπειών από την κατεδάφιση των δημοσίων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης που διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια ή θα λειτουργήσει τροχιοδεικτικά για την περαιτέρω επιδείνωση της θέσης τους; Τελικά μια τέτοια αύξηση θα βοηθήσει να δυναμώσουν οι αγώνες των εργαζομένων και των συνταξιούχων για καλύτερες συντάξεις ή θα αποτελέσει ένα ακόμη πλήγμα στην ενότητα και τις αγωνιστικές διαθέσεις τους;

       Είναι γνωστή η αντιεπιστημονική ανάλυση των διαφόρων επιτελών της ΕΕ στο σύνολο σχεδόν των ζητημάτων του «Ασφαλιστικού» στην προσπάθειά τους να νομιμοποιήσουν στη συνείδηση των εργαζομένων της Ευρώπης τις νέες κάθε φορά ανατροπές των κεκτημένων στον τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης. Για παράδειγμα η σταδιακή κατάργηση της πενταετούς διαφοράς στα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης μεταξύ αντρών και γυναικών δικαιολογήθηκε νομικοπολιτικά με το πρόσχημα της ισότητας, της δήθεν αποκατάστασης αδικιών σε βάρος των ανδρών. Επίσης για τη δικαιολόγηση της αύξησης γενικά των ορίων συνταξιοδότησης εφευρέθηκε το περίφημο ιδεολόγημα της «ενεργούς γήρανσης»² . Άλλο παράδειγμα αντιεπιστημονικής ανάλυσης βρίσκουμε στους διάφορους ορισμούς για την υγεία που δίδονται από την ΕΕ. Η υγεία ορίζεται συχνά «ως έλλειψη ανώμαλης κατάστασης των ανθρώπων, τέτοιας που να δημιουργεί ανάγκη θεραπείας ή ανικανότητα για εργασία». Με τον ορισμό αυτό όμως δίνεται η βάση ώστε οι τομείς της δημόσιας υγείας να μην δίνουν έμφαση στην πρόληψη. Ο επιστημονικός ορισμός της υγείας πρέπει να έχει θετικό περιεχόμενο. Η υγεία είναι η σωματική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική ευεξία και ισορροπία των ανθρώπων.

      Βασικό επιχείρημα για την υλοποίηση της αύξησης των ορίων ηλικίας, προβάλλεται η αύξηση του προσδόκιμου ζωής σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα στην Ευρώπη.

        Καταρχάς το προσδόκιμο ζωής δεν πρέπει να θεωρηθεί αποσπασμένο από την ποιότητα της υγείας του ατόμου ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Έτσι, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για το Προσδόκιμο Υγείας και Ζωής (European Health Life Expectancy Information System – EHLEIS) για την κατάρτιση του οποίου συνέβαλε και η Ελληνική  Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), το προσδόκιμο ζωής το 2011 στην Ελλάδα ήταν 83,1 χρόνια για τις γυναίκες και 78,3 χρόνια για τους άνδρες (το 2012 το προσδόκιμο ζωής σημείωσε μικρή μείωση, με τάση όμως από το 2013 και μετά σταδιακής επαναφοράς στα προαναφερόμενα επίπεδα)³.  Δηλαδή  το έτος 2011 το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων ηλικίας 65 ετών ήταν 18,1 έτη για τις γυναίκες και 13,3 έτη για τους άνδρες. Ωστόσο, το προσδόκιμο ζωής με καλή υγεία (δηλαδή τα έτη τα οποία οι άνθρωποι αναμένεται να ζήσουν με καλή ή πολύ καλή υγεία) το 2011 ήταν για τους ανθρώπους ηλικίας 65 ετών μόλις 8 έτη για τους άνδρες και 6,7 έτη για τις γυναίκες. Εδώ μάλιστα είναι φανερή η κατάρρευση των επιχειρημάτων περί της αναγκαιότητας εξίσωσης των ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών για λόγους δήθεν ισότητας, καθόσον τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες, αν και έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής έχουν μικρότερο προσδόκιμο καλής υγείας !

      Ως εκ τούτου το στατιστικό δεδομένο της αύξησης του προσδόκιμου ζωής δεν δικαιολογεί από μόνο του παράταση του εργασιακού βίου γενικώς (και ειδικότερα και αύξηση του ορίου αποχώρησης των δικαστών) καθόσον για την αποτελεσματική και ασφαλή συνέχιση της εργασίας προϋποτίθεται η ανάλογη ποιότητα σωματικής, ψυχικής και πνευματικής υγείας. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής που πάντως αποτελεί αναμφίβολα ένα πραγματικό στατιστικό δεδομένο, οφείλεται στην πρωτοφανή πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Σήμερα οι δυνατότητες της επιστήμης είναι τεράστιες, τελικά όμως αποδεικνύεται ότι δεν αξιοποιούνται για να βελτιωθούν συνολικά οι όροι ζωής της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Ειδικά στην Ευρώπη (και φυσικά και στην Ελλάδα) αυτό προκύπτει τόσο από την εκρηκτική πορεία της ανεργίας, τη γιγάντωση της ανασφάλιστης εργασίας, τη γενίκευση των ευέλικτων μορφών εργασίας, αλλά και την προφανή αδυναμία μεγάλων μερίδων του πληθυσμού όχι μόνο να υποβληθούν σε αναγκαίες με βάση τις σημερινές δυνατότητες της ιατρικής επιστήμης, προληπτικές εξετάσεις (που θα μπορούσαν να προλάβουν σοβαρές ασθένειες), αλλά και να τύχουν της ενδεδειγμένης θεραπείας ή ακόμη και να προμηθευτούν τα απαραίτητα φάρμακα.

       Όσον αφορά την υπογεννητικότητα στην Ευρώπη (όπως το φαινόμενο παρατηρείται ιδίως από το 1970 και μετά) πρέπει να σημειωθεί το εξής: Η υπογεννητικότητα στο δυτικό κόσμο και ειδιά στην Ευρώπη είναι εν πολλοίς αποτέλεσμα στρατηγικών επιλογών των κυβερνήσεων και της ίδιας της ΕΕ που κατατείνουν στην κατάργηση βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων, σε μειώσεις μισθών, σε ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, αλλά και στην υποτίμηση της μητρότητας. Για παράδειγμα είναι γνωστό ότι υπό την απειλή της απόλυσης συχνά πολλές γυναίκες στον ιδιωτικό τομέα αναβάλλουν να τεκνοποιήσουν όσο εργάζονται. Επίσης  η ανεργία, η κακή οικονομική κατάσταση της πλειοψηφίας των νέων ζευγαριών, η εργασιακή ανασφάλεια και οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας, ιδίως τα ακατάστατα ωράρια, ακυρώνουν ή δυσχεραίνουν την απόκτηση παιδιών.

       Η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης των δικαστών, εξάλλου, θα λειτουργήσει αντικειμενικά ανασχετικά στη συμμετοχή του δικαστικού κλάδου στις διεκδικήσεις για καλύτερες συντάξεις. Είναι γνωστή σε όλους η καθοδική πορεία όλων των συντάξεων τα τελευταία χρόνια και ιδίως με τον νέο Ασφαλιστικό Νόμο (ν. 4387/2016), ο οποίος επιδρά με ιδιαίτερη ένταση στις συντάξεις των δικαστών. Δεν ήταν τυχαίο άλλωστε ότι μέσα στο 2016 οι συνταξιούχοι δικαστές από κοινού με δικαστικές ενώσεις των εν ενεργεία δικαστών προχώρησαν σε μία ανοιχτή συνέλευση και σε μία Πανδικαστική Συνέλευση με θέμα το Ασφαλιστικό, με ιδιαίτερη μάλιστα επιτυχία. 

      Σημαντική όμως είναι και η αξιοποίηση αντικειμενικά ενός τέτοιου ενδεχόμενου τροχιοδεικτικά, για όλες τις κατηγορίες εργαζομένων. Σε μια εποχή που η ΕΕ στοχεύει σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, τούτο δε και στις πλέον αναπτυγμένες χώρες (π.χ. στη Δανία το γενικό όριο συνταξιοδότησης έχει ήδη ανέλθει στα 67 έτη με τάση ανόδου στα 70 έτη), η προοπτική της αποχώρησης των δικαστών και εισαγγελέων στην Ελλάδα στο 70^ο έτος ενέχει τη δυναμική πρόκλησης αλυσιδωτών παρεμβάσεων στην ασφαλιστική νομοθεσία στην κατεύθυνση της αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης όλων των κλάδων. Το πρώτο που θα συμβεί θα είναι ότι στο δημόσιο λόγο θα εκτοξευθεί προς τα πάνω το όριο κάτω από το οποίο μία σύνταξη θα αποκαλείται «πρόωρη» και συνακόλουθα θα ενισχυθεί το ιδεολογικό υπόβαθρο αποδοχής της λογικής νέων αυξήσεων των ορίων συνταξιοδότησης στο άμεσο μέλλον, αλλά και μείωσης των δήθεν πρόωρων συντάξεων. Αυτοί που σχεδιάζουν τις ανατροπές στην κοινωνική ασφάλιση, άλλωστε, «παίζουν στα δάχτυλα» χρόνια τώρα τον κοινωνικό αυτοματισμό με την συμπαράσταση πρόθυμων δημοσιογράφων, δημοσιολόγων και άλλων «παραγόντων» του δημόσιου βίου οι οποίοι όταν επιβάλλονται μέτρα σε βάρος ενός κλάδου κολακεύουν τους εργαζόμενους στον κλάδο αυτό και «επιτίθενται» σε εργαζόμενους άλλων κλάδων ως δήθεν προνομιούχων, ενώ σε μια επόμενη περίοδο κολακεία και επίθεση αντιστρέφονται.⁴    

     Τέλος, αξίζει να επισημανθεί και η σημαντική καθυστέρηση στην υπηρεσιακή εξέλιξη των εν ενεργεία δικαστών που αντικειμενικά θα επιφέρει η παράταση για τρία έτη της υπηρεσίας όσων (προέδρων εφετών αναφορικά με τα διοικητικά δικαστήρια) θα επιλέξουν να παραμείνουν στο Σώμα μέχρι την συμπλήρωση του νέου ορίου αποχώρησης.

    Τα όρια συνταξιοδότησης και γενικά οι παροχές κοινωνικής ασφάλισης πρέπει να καθορίζονται από τις κάθε φορά τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής. Σήμερα οι εργαζόμενοι δεν επιτρέπεται να αποδεχτούν να έχουν υποτιμημένες σε σχέση με την πρόοδο της εποχής απαιτήσεις, δεν επιτρέπεται να συμβιβαστούν με τις σημερινές παροχές κοινωνικής ασφάλισης. Οφείλουν να  διεκδικήσουν αυτό που αντιστοιχεί στην πρόοδο της εποχής μας: Καλύτερες συντάξεις, αύξηση των δαπανών για τη δημόσια υγεία, αναβάθμιση των συστημάτων της πρόνοιας, μείωση των ορίων συνταξιοδότησης. Οι δικαστές, ειδικότερα, δεν θα κερδίσουμε τίποτα όσο θα επιμένουμε σε προτάσεις για λύσεις των προβλημάτων μας οι οποίες θα λειτουργούν ανεξάρτητα ή κάποτε και σε αντιπαράθεση με τους υπόλοιπους εργαζόμενους (π.χ. προνομιακή ιατρική περίθαλψη σε ορισμένα ιδρύματα ειδικά για μας τους δικαστές κα). Το νέο Ασφαλιστικό και ιδίως οι ρυθμίσεις του που αφορούν τις συντάξεις (επανυπολογισμός, πλαφόν κα) και τους νέους ενιαίους κανόνες ασφάλισης παροχών των ασφαλισμένων του Δημοσίου (υπαγωγή στον ΕΦΚΑ, προαιρετική και με αυξημένες εισφορές η συνέχιση της ασφάλισης στον ΤΑΝ κα) κατέδειξαν ότι οι δικαστές δεν εξαιρούνται των δυσμενών εξελίξεων. Κάθε ανατροπή που αφορά τους λοιπούς εργαζομένους και τους συνταξιούχους αργότερα ή γρηγορότερα θα αγγίξει και εμάς. Συμφέρον μας αλλά και κοινωνικό – συνδικαλιστικό μας καθήκον είναι η συμπόρευση με τους υπόλοιπους εργαζόμενους προκειμένου να σταματήσουν οι συνεχείς ανατροπές στο Ασφαλιστικό αλλά και να διεκδικηθεί ανάκτηση των σημαντικών απωλειών των τελευταίων ετών. Το αυτονόητα διαφορετικό έργο που βάσει του Συντάγματος μας έχει ανατεθεί, ουδόλως δικαιολογεί απόσπαση των κοινωνικών και ασφαλιστικών διεκδικήσεών μας από τις αντίστοιχες του υπόλοιπου εργαζόμενου λαού.        

-----------------------------------

1.    «Οι δικαστικοί λειτουργοί έως και το βαθμό του εφέτη ή του αντεισαγγελέα εφετών και τους αντίστοιχους με αυτούς βαθμούς, αποχωρούν υποχρεωτικά από την υπηρεσία μόλις συμπληρώσουν το 65ο έτος της ηλικίας τους και όλοι όσοι έχουν βαθμούς ανώτερους από αυτούς ή τους αντίστοιχους με αυτούς αποχωρούν υποχρεωτικά από την υπηρεσία μόλις συμπληρώσουν το 67ο έτος της ηλικίας τους».

2.    Τον ορισμό της «ενεργού γήρανσης» έδωσε ο πρώην Επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης Laszlo Andor: «Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ενός ολοένα αυξανόμενου ποσοστού ηλικιωμένων ανθρώπων στις κοινωνίες μας η απάντηση είναι μία: ενεργός γήρανση. Να ενθαρρύνονται, δηλαδή, τα μεγάλα σε ηλικία άτομα να παραμένουν δραστήρια με το να καθυστερούν περισσότερο να συνταξιοδοτηθούν, με το να εμπλέκονται σε εθελοντική εργασία μετά τη συνταξιοδότηση και με το να είναι σε θέση να ζουν με υγεία και αυτονομία». Από το 2000 και μετά υλοποιούνται διάφορες εκδοχές των ανωτέρω σχεδιασμών, ενώ το έτος 2012 χαρακτηρίστηκε ευρωπαϊκό έτος ενεργού γήρανσης.

3.     World Health Organization. European Health for all database (HFADB). [Accessed 2016 January 28].

4.        Πόσες φορές αλήθεια δεν γίναμε μάρτυρες η επίθεση στα δικαιώματα των ιδιωτικών υπαλλήλων (ευελιξία εργασιακών σχέσεων, μειώσεις μισθών, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων κα) να συνοδεύεται από υποκριτική αγωνία δημοσιογράφων και άλλων «αναλυτών» (οι οποίοι υπερασπίζονται τέτοιες ανατροπές) για την ανισότητα των ιδιωτικών υπαλλήλων έναντι των προνομιούχων δήθεν δημοσίων υπαλλήλων; Αντίστοιχα παρατηρούμε ενίοτε δημοσιογράφους και άλλους «παράγοντες» του δημόσιου βίου, δήθεν οργισμένους, να «αγανακτούν» επειδή απεργούν οι ναυτεργάτες και να «αγωνιούν» τάχα για την τύχη των αγροτών που δεν μπορούν να μεταφέρουν τα προϊόντα τους με τα πλοία, αργότερα όμως οι ίδιοι φέρονται να «αγανακτούν» εναντίον των αγροτών που κινητοποιούνται με τη σειρά τους για τα δικά τους αιτήματα και «λυπούνται» αυτή τη φορά τους ιδιοκτήτες φορτηγών των οποίων οι μεταφορές δυσχεραίνονται, έως βέβαια την ώρα που τυχόν θα κινητοποιηθούν οι τελευταίοι κ.ο.κ.