ΕΔΔΑ: ne bis in idem - υπόθεση Α και Β κατά Νορβηγίας (αριθ. ττροσφ. 24130/2011 και 29753/11).

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 
ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ 
Σχηματισμός υποθέσεων δικαιοδοσίας 
Δικαστηρίων Ευρωττοϊκής Ένωσης, 
Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 
και Δικαστηρίων Αλλοδαπής Αρμόδιες

Αθήνα, 28-12-2016  Αριθ.πρωτ.:185427/678238

Η από 15-11-2016 απόφαση της Ευρείας Συνθέσεως του Ευρωπαϊκού

Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α.) στην υπόθεσηΑ και Β κατά Νορβηγίας (αριθ. ττροαφ. 24130/2011 και 29753/11).

Διαβιβάζεται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, για ενημέρωσή σας, η εν θέματι απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α.), με επίσημη μετάφραση στην ελληνική. Η συγκεκριμένη υπόθεση, η οποία εισήχθη στην Ευρεία Σύνθεση του Ε.Δ.ΔΑ, κατόπιν αιτήματος των προσφευγόντων, αφορούσε σε επικαλούμενη παραβίαση της αρχής ne bis in idem, την προστασία της οποίας εγγυάται το άρθρο 4 του Τ" Πρωτοκόλλου στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Σ Δ.Α.), λόγω της ύπαρξης διπλήςδιαδικασίας εκβολής κυρώσεων (διοικητικής και ποινικής) επί σοβαρών φορολογικών αδικημάτων (aggravated tax evasion). Στην σχετική διαδικασία, παρενέβησαν υπέρ της Νορβηγίας έξι κράτη, μεταξύ των οποίων κατ η χώρα μας.

Με την ως άνω απόφαση επιχειρήθηκε ανασκόπηση της νομολογίας του Ε-Δ.Δ.Α. αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα και έγινε συναγωγή γενικών συμπερασμάτων για το πότε και πως συντελείται παραβίαση της εν λόγω αρχής. Καταρχάς, το Ε Δ.Δ.Α. επισήμανε ότι η ύπαρξη παράλληλων διαδικασιών και συνεπειών, σε διοικητικό και ποινικό επίπεδο, δεν συνιστά a priori παραβίαση της αρχής ne bis in idem. Αντιθέτως, αναγνώρισε την ανάγκη πατάξεως, μέσω παράλληλων διαδικασιών, συμπεριφορών με κοινωνική απαξία, όπως είναι και η φοροδιαφυγή (ιδίως παρ. 121-123 της απόφασης). Κατά δεύτερον, υπενθύμισε τη νομολογία Engel του ΔΕΕ και τα κριτήρια που αυτή θέτει αναφορικά με το πότε μια διοικητική κύρωση έχει ουσιαστικά ποινικό, δηλαδή τιμωρητικό χαρακτήρα. Τέλος, υπέδειξε ως το πλέον κρίσιμο στοιχείο για την ύπαρξη ή όχι παραβιάσεως της αρχής ne bis in idem, τον τυχόν σύνδεσμο των δύο διαδικασιών, διοικητικής και ποινικής, ο οποίος, τις καθιστά ένα «ενιαίο» σύνολο με το οποίο αποδοκιμάζεται συνολικά η ίδια αντικειμενική συμπεριφορά (παρ. 108-134 της απόφασης),  Υφίσταται δε, τέτοιος σύνδεσμος   όταν συντρέχουν ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια και ειδικότερα•, α) αν οι διαφορετικές διαδικασίες λειτουργούν συμπληρωματικά, β) αν η ύπαρξη συνδυαστικών διαδικασιών  είναι προβλέψιμη για τον ενδιαφερόμενο, γ) αν οι ενέργειες που έχουν γίνει στο πλαίσιο της μιας διαδικασίας και ιδίως η θεμελίωση και αξιολόγηση των πραγματικών       περιστατικών λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο και της άλλης διαδικασίας, προς αποφυγή επαναλήψεων και, κατά κύριο λόγο δ) αν η ποινή που επιβλήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας που ολοκληρώθηκε πρώτη, συνεκτιμήθηκε στο πλαίσιο της δεύτερης διαδικασίας, έτσι ώστε το συνολικό βάρος που επιβάλλεται στον ενδιαφερόμενο να μην είναι δυσανάλογα επαχθές, κίνδυνος που ελαχιστοποιείται όταν υφίσταται μηχανισμός που «συγχωνεύει» όλες τις ποινές σε μία συνολική (παρ.132 της απόφασης). Παρατηρείται δε ειδικώς ότι, στην υπόθεση Καπετάνιος κ.λ.ττ. κατά Ελλάδος,

διαπιστώθηκε παραβίαση της παραπάνω αρχής, ακριβώς επειδή δεν υπήρχε σύνδεσμος, ούτε ουσιαστικός ούτε χρονικός, μεταξύ των δύο διαδικασιών ίπαρ. 134}. Αντιθέτως, στις υπό κρίση νορβηγικές υποθέσεις το ΕΔΔΑ κατέληξε στη μη παραβίαση της αρχής ne bis in idem, επειδή δέχθηκε ότι μεταξύ της δισκητικής και ποινικής ;;  διαδικασίας υπήρχε «στενός χρονικός και ουσιαστικός δεσμός», κυρίως λόγω του ότι οι δύο διαδικασίες ήταν αλληλένδετες στο βαθμό που τα πραγματικοί περιστατικά που επαληθεύθηκαν στη μία, έγιναν δεκτά και στην άλλη και κατά τον προσδιορισμό της                 ποινής στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας συνεκτιμήθηκε η προσαύξηση φόρου που επιβλήθηκε στο πλαίσιο της διοικητής διαδικασίας (παρ.146 και 147 της απόφασης),

 Περαιτέρω, αξίζει να σημειωθεί η πρόταση που κάνει τα ίδιο το ΕΔΔΑ, κατόπιν της νομολογιακής ανάλυσης που επιχειρεί, για την πλέον ασφαλή λύση προς αποφυγή παραβιάσεων της παραπάνω αρχής, η οποία διατυπώνεται στην παράγραφο 130 της απόφασης και συνίσταται στη θέσπιση ενιαίας διαδικασίας, η οποία θα συγκεντρώνει ως ξεχωριστές φάσεις τις τυχόν επιμέρους παράλληλες διαδικασίες πάταξης της ίδιας συμπεριφοράς, έτσι ώστε να ικανοποιούνται ενιαία όλοι οι επιδιωκόμενοι κοινωνικοί σκοποί αναφορικά με την αποδοκιμαζομένη παράβαση. Σε περίπτωση δε που το κράτος διατηρεί δύο παράλληλες διαδικασίες θα πρέπει να μπορεί να αποδείξει τεκμηριωμένα ότι αυτές συνδέονται αντικειμενικά και χρονικά και λειτουργούν συμπληρωματικά, έτσι ώστε να θεωρούνται ένα ενιαίο σύνολο, το δε συνολικό αποτέλεσμα να είναι προβλέψιμο και  αναλογικό για τον ενδιαφερόμενο.

https://geedd.blogspot.gr/