ΑΠ ποιν. 500/2017: Χειροτέρευση της θέσης του καταδικασθέντος, από το δικαστήριο στο οποίο έγινε η παραπομπή μετά από αναίρεση

Απόφαση 500 / 2017    (ΣΤ, ΠΟΙΝΙΚΕΣ)

Αριθμός 500/2017 

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

ΣΤ’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 


Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ειρήνη Κιουρκτσόγλου-Πετρουλάκη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, (σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 54/2017 πράξη της Προέδρου του Αρείου Πάγου), Αριστείδη Πελεκάνο, Αρτεμισία Παναγιώτου, Χρήστο Βρυνιώτη και Ιωάννη Μαγγίνα - Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 21 Φεβρουαρίου 2017, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Ευσταθίας Σπυροπούλου (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου Μ.-Λ. Κ. του Α., κατοίκου ..., που εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο του Ισαβέλλα Εμμανουηλίδου, για αναίρεση της υπ’ αριθ. 5158/2016 απόφασης του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων-κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 5 Απριλίου 2016 αίτησή του αναιρέσεως και στους από 6 Φεβρουαρίου 2017 προσθέτους λόγους, που καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό .../2016.
Αφού άκουσε 
Την πληρεξούσια δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και την Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναιρέσεως.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. Η κρινόμενη από 5-4-2016 αίτηση μετά των από 6.2.2017 πρόσθετων λόγων αυτής, που κατατέθηκαν εμπρόθεσμα (6.2.2017) και κατά τις νόμιμες διατυπώσεις (άρθρο 509 παρ. 2 του ΚΠοινΔ), για αναίρεση της υπ’ αριθμό 5158/2016 απόφασης του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με μοναδικό αναιρετικό λόγο, του κυρίως δικογράφου και του δικογράφου των πρόσθετων λόγων, την αρνητική υπέρβαση εξουσίας, έχουν ασκηθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως και πρέπει να συνεκδικασθούν, ως συναφείς.
ΙΙ. Υπέρβαση εξουσίας, η οποία ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Η’ του ΚΠοινΔ λόγο αναίρεσης, υπάρχει όταν το δικαστήριο άσκησε δικαιοδοσία που δεν του δίνει ο νόμος. Η υπέρβαση εξουσίας απαντάται είτε ως θετική είτε ως αρνητική. Θετική υπέρβαση υπάρχει όταν το δικαστήριο αποφάσισε για ζήτημα που δεν υπαγόταν στη δικαιοδοσία του, ενώ αρνητική όταν παρέλειψε να αποφασίσει για ζήτημα που είχε υποχρέωση στα πλαίσια της δικαιοδοσίας του.
Εξάλλου, κατά το άρθρο 524 παρ. 2 ΚΠοινΔ "αν η νέα συζήτηση διατάχθηκε ύστερα από αναίρεση που ασκήθηκε μόνο από εκείνον που καταδικάσθηκε ή σε όφελός του, το δικαστήριο της παραπομπής δεσμεύεται από την απαγόρευση του άρθρου 470 ΚΠοινΔ". Κατά την τελευταία αυτή διάταξη η απαγόρευση συνίσταται στη μη χειροτέρευση της θέσης του καταδικασθέντος σε περίπτωση άσκησης ενδίκου μέσου υπό ή υπέρ αυτού. Χειροτέρευση της θέσης του καταδικασθέντος επέρχεται στην περίπτωση κατά την οποία το δικαστήριο στο οποίο έγινε η παραπομπή και που δίκασε, μετά τη διαταχθείσα νέα συζήτηση, κατόπιν αίτησης αναίρεσης του καταδικασθέντος, κατ’ ουσίαν την έφεση, που είχε ασκήσει ο τελευταίος κατά της πρωτόδικης απόφασης και ενώ με την αναιρεθείσα απόφαση είχε κριθεί ότι πρέπει να επιβληθεί μικρότερη ποινή από την πρωτόδικη, προχώρησε στην απόρριψη της έφεσης, ως ανυποστήρικτης, με αποτέλεσμα να μείνει εκτελεστή η πρωτόδικη απόφαση με την μεγαλύτερη ποινή. Επομένως, στην περίπτωση, που ο εκκαλών - κατηγορούμενος δεν εμφανισθεί, αυτοπροσώπως ή δια συνηγόρου, κατά τις διακρίσεις του άρθρου 501 παρ. 1 ΚΠοινΔ, στη συζήτηση της υπόθεσης στο δικαστήριο της παραπομπής και η αναιρεθείσα απόφαση περιέχει διατάξεις ευνοϊκότερες για τον κατηγορούμενο από εκείνες της πρωτόδικης απόφασης, κάμπτεται ο κανόνας του άρθρου 501 παρ. 1 ΚΠοινΔ, οπότε το Εφετείο της παραπομπής δεν δικαιούται να απορρίψει την έφεση ως ανυποστήρικτη, αλλά υποχρεούται να προχωρήσει στην εξέτασή της ωσάν να ήταν παρών ο κατηγορούμενος. Έτσι η απόρριψη της έφεσης ως ανυποστήρικτης έχει ως συνέπεια τη χειροτέρευση της θέσης του ασκήσαντος την έφεση καταδικασθέντος, αφού αναβιώνει και καθίσταται εκτελεστή η δυσμενέστερη πρωτόδικη απόφαση. Αν, όμως, η αναιρεθείσα εφετειακή απόφαση δεν περιέχει ευνοϊκότερες διατάξεις για τον κατηγορούμενο από εκείνες της πρωτόδικης απόφασης, δεν τίθεται ζήτημα κάμψης του άρθρου 501 παρ. 1 ΚΠοινΔ και σε περίπτωση που ο εκκαλών δεν εμφανισθεί αυτοπροσώπως ή δια συνηγόρου, η έφεση απορρίπτεται ως ανυποστήρικτη. Αν, παρά ταύτα, το Δικαστήριο, δεν λάβει υπόψη του τα προαναφερθέντα και προχωρήσει στην απόρριψη της έφεσης ως ανυποστήρικτης, υπερβαίνει αρνητικά την εξουσία του και ιδρύεται ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Η’ του ΚΠοινΔ λόγος αναίρεσης, πέραν του ότι καθίσταται η απόφασή του αναιρετέα και για απόλυτη ακυρότητα και για έλλειψη ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας (άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Α’ και Δ’ του ΚΠοινΔ). 
ΙΙΙ. Στην προκείμενη περίπτωση, από την επισκόπηση των εγγράφων του φακέλου της δικογραφίας, προκύπτει ότι ο αναιρεσείων με την υπ’ αριθμό 100241/2011 απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών καταδικάσθηκε σε συνολική ποινή φυλάκισης είκοσι έξι (26) μηνών και χρηματική ποινή 3.000 ευρώ για μη έγκαιρη καταβολή εργοδοτικών και εργατικών εισφορών. Κατά της απόφασης αυτής άσκησε έφεση επί της οποίας εκδόθηκε η υπ’ αριθμό 6654/2014 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία καταδικάσθηκε για τις ως άνω πράξεις σε συνολική ποινή φυλάκισης οκτώ (8) μηνών. Ακολούθως, κατά της τελευταίας απόφασης άσκησε αναίρεση και το παρόν δικαστήριο με την υπ’ αριθμό 473/2015 απόφασή του αναίρεσε την προσβληθείσα απόφαση και παρέπεμψε την υπόθεση για νέα συζήτηση. Το Δικαστήριο της παραπομπής, στο οποίο ο εκκαλών και ήδη αναιρεσείων δεν παραστάθηκε, απέρριψε με την προσβαλλόμενη απόφαση την έφεσή του ως ανυποστήρικτη, με αποτέλεσμα να αναβιώσει και καταστεί εκτελεστή η παραπάνω πρωτόδικη απόφαση, με την οποία είχε επιβληθεί σ’ αυτόν συνολική ποινή φυλάκισης 26 μηνών και χρηματική ποινή 3.000 ευρώ, ενώ με την αναιρεθείσα υπ’ αριθμό 6654/2014 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών του είχε επιβληθεί, για τις ίδιες αξιόποινες πράξεις, συνολική ποινή φυλάκισης 8 μηνών. Επομένως, το κατά παραπομπή δικάσαν, κατ’ έφεση, Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, που απέρριψε ως ανυποστήρικτη την έφεση του αναιρεσείοντος, υπέπεσε στην πλημμέλεια της υπέρβασης εξουσίας, διότι ανεπιτρέπτως κατέστησε εμμέσως χειρότερη τη θέση του κατά τη νέα συζήτηση, που διατάχθηκε μετά από αίτηση αναίρεσης του ιδίου, ως καταδικασθέντος, γι’ αυτό και πρέπει να γίνει δεκτός, ως βάσιμος ο από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Η’ μοναδικός λόγος αναίρεσης του κυρίως δικογράφου και του δικογράφου των πρόσθετων λόγων.
IV. Μετά ταύτα, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο, το οποίο μπορεί να συγκροτηθεί από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουμένως.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ 
Αναιρεί την υπ’ αριθμό 5158/2016 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών. Και 
Παραπέμπει την υπόθεση για νέα συζήτηση στο ίδιο δικαστήριο συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που έχουν εκδώσει την αναιρούμενη απόφαση.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 7 Μαρτίου 2017. 
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 16 Μαρτίου 2017.
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ