Ο ΚΟΔΚΚΔΛ και η λειτουργική ανεξαρτησία του Δικαστή

 

Ελευθερία Κώνστα, Εφέτης

Υποψήφια για το ΔΣ της ΕνΔΕ

 Στις αρχές του προηγούμενου μήνα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης εξήγγειλε την αναμόρφωση του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Δικαστικών Λειτουργών, προκειμένου  σύμφωνα με το σχετικό Δελτίο τύπου, να «εξαλειφθούν» οι δυσλειτουργίες του συστήματος που προκαλούν καθυστερήσεις στην απονομή της Δικαιοσύνης και περιορίζουν την αποτελεσματικότητά της. Στόχος δε των νέων ρυθμίσεων κατά την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, είναι η επιτάχυνση της απονομής Δικαιοσύνης. Τόσο οι δηλώσεις όσο και το κείμενο του σχεδίου νόμου που προωθήθηκε στις δικαστικές Ενώσεις και γνωστοποιήθηκε στα μέλη τους, έγιναν αντικείμενο σχολιασμού από τους δικαστές με αρνητική κυρίως χροιά επί συγκεκριμένων διατάξεων. Η κριτική υπήρξε όχι μόνο χρήσιμη αλλά και ιδιαιτέρως σημαντική ώστε να αναδειχθούν πτυχές των νέων ρυθμίσεων που κινούνται σε κλίμα «αντιδικαστικό» και κυρίως «τιμωρητικό» για τον Έλληνα δικαστή. Στην όλη όμως συζήτηση, ας μου επιτραπεί η παρατήρηση, μας διέφυγε η ουσία του ζητήματος. Και ποια είναι αυτή; Ποιος είναι ο ρόλος ενός τέτοιου νομοθετικού κειμένου; Που άραγε στοχεύει ή που θα έπρεπε να στοχεύει ο Οργανισμός Δικαστηρίων και Κατάστασης των Δικαστικών Λειτουργών;

 Στο προοίμιο του κείμενου της Παγκόσμιας Χάρτας του Δικαστή περιλαμβάνεται το απόφθεγμα του αμερικανού πολιτικού Αλέξανδρου Χάμιλτον, που τόνισε ότι «Το δικαστικό σώμα είναι μακράν ο πιο αδύναμος από τους τρεις τομείς της εξουσίας. Δεν είναι ποτέ δυνατό να επιτεθεί με την επιτυχία την οποία δύναται να πράξει οποιοσδήποτε από τους άλλους δυο. Και κάθε δυνατή φροντίδα προς τούτο καθίσταται απαραίτητη ούτως ώστε να μπορέσει να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τυχόν επιθέσεις». Και αυτό διότι η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας εξασφαλίζει σε κάθε πρόσωπο το δικαίωμα για μια δίκαιη δίκη, επιτρέποντας σε κάθε πρόσωπο να έχει εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα.  Δεν αποτελεί προνόμιο των δικαστών, αλλά εγγύηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών (προοίμιο της υπ’αριθ. 2010/12 Σύστασης του Συμβουλίου της Ευρώπης).

Συνεπώς, ο ΚΟΔΚΚΔΛ δεν αποτελεί ένα απλό νομοθετικό κείμενο που ρυθμίζει τις εσωτερικές, υπηρεσιακές σχέσεις των δικαστικών λειτουργών αλλά αντιθέτως αποτελεί το κείμενο που περιφρουρεί την ανεξαρτησία τους, προσωπική και λειτουργική, έναντι των εμποδίων που δυσχεραίνουν τη διαμόρφωση του ελεύθερου φρονήματος τους.

Σήμερα, μπορούμε να πούμε για μία ακόμα χαμένη ευκαιρία διασφάλισης και κατοχύρωσης της λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας του δικαστικού λειτουργού, μέσω ενός διευρυμένου συστήματος αυτοδιοίκησης των δικαστηρίων (αρχής γενομένης με οικονομική αυτοτέλεια αυτών) και της διασφάλισης ασφαλούς υπηρεσιακού περιβάλλοντος, ώστε ο Δικαστής να επιτελεί τον καθοριστικό εξισορροπητικό του ρόλο με την αμέριστη εμπιστοσύνη του λαού και τη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων που θα παρέχει στον πολίτη μια δίκαιη και σύμφωνη με τις αρχές του Κράτους Δικαίου δίκη.

Δυστυχώς, η ΕνΔΕ υπό την καθοδήγηση του σημερινού Προεδρείου αποδείχθηκε ανίκανη να θέσει τους όρους κατάστρωσης ενός δικαστοκεντρικού κειμένου και εμφανίσθηκε αμήχανη να ορίσει τις αρχές που πρέπει να διέπουν ένα κώδικα υπηρεσιακής λειτουργίας του Δικαστή. Στο κείμενο του νέου νομοσχεδίου κυριαρχεί μια τεχνοκρατική αλλά και μηχανιστική αντίληψη του έργου του δικαστή που εκδηλώνεται με ρυθμίσεις που «ευνοούν» την ταχύτητα έκδοσης αποφάσεων,  με την λήψη υπόψιν στατιστικών στοιχείων [όπως η εξαφάνιση ή η αναίρεση της απόφασης του επιθεωρούμενου (άρθρο 102 παρ. 3 ζ΄)], με απουσία κάθε αξιολογικού στοιχείου που να τα συνδέει με την ποιότητα του παραγόμενου δικαστικού έργου. Συμπλέουν όμως με τις επιδιώξεις του Υπουργείου για μηχανιστική εντατικοποίηση της εργασίας του δικαστή με εμφανή κίνδυνο την απομάκρυνση από την ποιοτική απονομή της δικαιοσύνης. Αυτή η επιλογή της ομάδας των αδελφών  Σεβαστίδη δεν έγινε τυχαία. Αποτέλεσε μέρος της συνολικής στρατηγικής τους να μην επενδύουν στο διάλογο και τις λύσεις που μπορεί να επιφέρει αλλά να προκαλούν κρίσεις για να εμφανίζονται «χρήσιμοι» στους ψηφοφόρους τους και μόνο.