ΕΠΙΚΕΙΤΑΙ Η ΘΕΣΠΙΣΗ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΓΙΑ ΠΡΑΞΕΙΣ Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ,

 

 ΕΠΙΚΕΙΤΑΙ  Η ΘΕΣΠΙΣΗ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΓΙΑ ΠΡΑΞΕΙΣ Η ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ,ΣΕ  ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗΝ   ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΔΔΑ «ΥΠΟΘΕΣΗ ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ ΚΑΤΑ ΕΛΛΑΔΑΣ (NO. 3) (57246/21)»

 

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ

 

«Ήρθε δικαιοσύνη στο τέλος…»

Η ιστορική Απόφαση του ΕΔΔΑ ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3) (57246/21,έκρινε ότι σύμφωνα με άρθρο 6 παρ 1 της ΕΣΔΑ,  δεν μπορεί να εμποδισθεί  η άσκηση αγωγής αποζημιώσεως κατά τις διατάξεις των άρθρων 105-106 ΕισΝΑΚ, υφισταμένης αστικής ευθύνης του δημοσίου, από πράξεις των οργάνων του Κράτους  και μάλιστα της δικαστικής λειτουργίας (βλ. ΣτΕ 2168/2016 επταμ., 48/2016 επταμ., 1330/2016). 

Άλλωστε σ’ ένα Κράτος δικαίου το Σύνταγμα, δεν ανέχεται να παραμένουν αναποζημίωτες ζημίες που κάποιος υφίσταται από ενέργειες οποιουδήποτε κρατικού οργάνου(ΣτΕ 2527/2019) .                    4/6/202[1].

Η απόφαση του ΕΔΔΑ επί της προσφυγής «Υπόθεση ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3) (57246/21), η οποία δημοσιεύθηκε την 5η Ιουνίου 2024 είναι η σημαντική απόφαση με την οποία αποδοκιμάζεται δικαστικώς βάσει των διατάξεων της ΕΣΔΑ και μάλιστα του άρθρου 6 ΠΑΡ 1 της ΕΣΔΑ (δίκαιη δίκη) η  απόφαση 800/2021 της ΟλΣτΕ, η οποία έκρινε ότι «ελλείψει νομοθετικού πλαισίου για τον καθορισμό των όρων του παρανόμου των πράξεων ή και παραλείψεων των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, της έκτασης των σχετικών αποζημιωτικών αξιώσεων και των αρμοδίων δικαστηρίων, η σχετική αξίωση δεν είναι δυνατόν να ασκηθεί ούτε κατ’ ευθεία επίκληση του άρθρου 4 παρ. 5 του Συντάγματος. Επομένως, ενόσω δεν υφίσταται νομοθετικός καθορισμός των όρων αποκατάστασης της ζημίας που προκαλείται από όργανα της δικαστικής λειτουργίας, καθώς και της αρμόδιας δικαιοδοσίας για την επίλυση των σχετικών διαφορών, η εν λόγω ζημία δεν μπορεί να αποκατασταθεί, οι δε σχετικές αξιώσεις δεν είναι δικαστικώς επιδιώξιμες.»

Ακολούθησε η ιστορική απόφαση του ΕΔΔΑ ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3) (57246/21[2] ,στην οποία υποχρεούται να συμμορφωθεί το Ελληνικό Δημόσιο.

Ήδη το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε συμμόρφωση με την ιστορική αυτή απόφαση του ΕΔΔΑ, έχει ξεκινήσει τη διαδικασία συγκρότησης ομάδας εργασίας προκειμένου να συνταχθεί το σχετικό σχέδιο νόμου», ανέφερε ο υφυπουργός Δικαιοσύνης απαντώντας σε σχετική επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή : «Το σχέδιο νόμου για τη θεσμοθέτηση της αστικής ευθύνης του δημοσίου για πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας ουσιαστικά εφαρμόζει τη θεμελιώδη διάταξη του άρθρου 4, παράγραφος 5 του Συντάγματος περί ισότητας των πολιτών στα δημόσια βάρη, χωρίς να παραγνωρίζονται ωστόσο οι ισοδύναμες συνταγματικές αρχές της ανεξαρτησίας του κύρους της ευρυθμίας της δικαιοσύνης και της ασφάλειας δικαίου», είπε ο υφυπουργός Δικαιοσύνης κ. Ιωάννης Μπούγας και πρόσθεσε: «το σχέδιο νόμου το οποίο θα εκπονηθεί και θα συνταχθεί από την ομάδα εργασίας, θα ρυθμίζει τη διαδικασία και τους όρους υπό τους οποίους θα αποκαθίσταται από το δημόσιο, η περιουσιακή ζημία που προκαλείται από πράξεις, παραλείψεις ή εκτιμήσεις οργάνων της δικαστικής λειτουργίας. Θα περιλαμβάνει, δηλαδή, διατάξεις ουσιαστικές ως προς τις προϋποθέσεις θεμελίωσης της αποζημιωτικής ευθύνης, αλλά και διατάξεις δικονομικές, ιδίως ως προς τη συγκρότηση του αρμοδίου δικαστηρίου δικαιοδοτικού οργάνου και την ακολουθητέα διαδικασία».

Το ζήτημα που αντιμετωπίζεται με το σχέδιο νόμου,  είναι δυσχερές, γιατί αφορά την Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης ,αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα και ιδίως το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ και έχει άμεσες συνέπειες σε μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων. Εκατοντάδες υποθέσεις εκκρεμούν σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας η έχουν απορριφθεί με τις σκέψεις ότι οι αξιώσεις αυτές για το ζήτημα της αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις των οργάνων  της δικαστικής λειτουργίας στο ΣτΕ και τα Διοικητικά Δικαστήρια. Η ΕΣΔΑ αποτελώντας μέρος του ελληνικού εσωτερικού δικαίου, ερμηνεύεται κυρίως και εφαρμόζεται από τα αρμόδια όργανα του κράτους και τα δικαστήρια , τα οποία και δεσμεύονται από αυτήν.  Ο  φυσικός δικαστής της εφαρμογής ή μη της ΕΣΔΑ κατά πρώτον είναι ο εθνικός δικαστής και στην προκειμένη περίπτωση το ΣτΕ. Η νομολογία στο ζήτημα της αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις  των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας κυμαίνεται με επί μακρόν πλήρη αρνητική θέση της νομολογίας και μεταγενέστερες πρόσφατες τις απόψεις: Την ιστορική απόφαση Ολομελείας Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) Ολ. 1501/2014, η οποία αποτελεί τη ρητή αναγνώριση της ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις των οργάνων του και των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, όχι μόνο παράνομες, όπως ρητώς προβλέπει η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ, αλλά και νόμιμες, ανατράπηκε με την 800/2021 Απόφαση ΣτΕ.

Εν τω μεταξύ επίκειται νέα κρίση του ΣτΕ μετά την απόφαση του ΕΔΔΑ «ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3)» και Αίτηση Αναθεώρησης της 800/2021 απόφασης ΣτΕ για το ζήτημα, ανεξάρτητα απο την επικείμενη νομοθετική παρέμβαση.

Το ΕΔΔΑ είναι ο πιο αποτελεσματικός νομικός θεσμός σε σχέση με τους αντίστοιχους ομολόγους του στον τομέα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ασπίδα προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων και τελικό καταφύγιο του αδικούμενου πολίτη. Οι Έλληνες είμαστε ευγνώμονες απέναντι στο ΕΔΔΑ για την απόφαση αυτήν, που αποτελεί ιστορική εξέλιξη του νομικού μας πολιτισμού, αφού για μια ακόμα φορά κατέρριψε κάθε εμπόδιο προσφυγής του πολίτη στη Δικαιοσύνη, όπως συνέβη με τις ιστορικές αποφάσεις του α)  της απόφασης της 11.2.2010, Συγγελίδης κατά Ελλάδος Αριθ. προσφυγής: 24895/07 Β) της απόφασης «Σαββαΐδου κατά Ελλάδας» της 31.1.2023), και  Γ) ΕΔΔΑ της 20.12.2022, Μπακογιάννη κατά Ελλάδας. «Το Στρασβούργο αποτελεί πλέον τον ομφαλό της γης στα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι το Δικαστήριο που τα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα βρήκαν τον γνησιότερο και αυθεντικότερο εφαρμοστή του»[3].

«Αν απουσιάζει η δικαιοσύνη, τι άλλο είναι η πολιτική εξουσία, παρά οργανωμένη ληστεία;»

Ιερός Αυγουστίνος

---

[1] Βλ Αντώνης Αργυρός «Αστική Ευθύνη του Δημοσίου, Το Δικαίωμα Αποζημίωσης» Νομική Βιβλιοθήκη, 2023 β έκδοση(παρουσίαση 7.11.2024 στη Νομική Βιβλιοθήκη ώρα 18.00), όπου το ζήτημα αναλύεται διεξοδικά και επισημαίνεται  ότι αυτό θα λυθεί  με απόφαση του ΕΔΔΑ.

[2] ΔΙΚΗΓΌΡΟΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΕΩΣ η κ Β.ΣΚΟΡΔΑΚΗ

[3] Χειρδάρη, Β. (2009). H κριτική στο Στρασβούργο, τα όρια ερμηνείας, το «περιθώριο εκτίμησης» και τα προβλήματα του ΕΔΔΑ. Νομικό Βήμα, τεύχος 8, τόμος 57.