ΕΝΩΣΗ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΟΥ

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί ανακοίνωση των γερμανών συναδέλφων της διοικητικής δικαιοσύνης, και είναι συνέχεια προηγούμενης ανακοίνωσης που δημοσιεύθηκε στον παρόν ιστολόγιο. Το ενδιαφέρον είναι, ότι εκδόθηκε μετά από αποφάσεις γερμανικών Διοικητικών Δικαστηρίων επί αγωγών γερμανών συναδέλφων του πρώτου βαθμού.
Τα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια, έκριναν ότι οι αποδοχές των γερμανών δικαστών δεν ανταποκρίνονται με τις επιταγές του γερμανικού Συντάγματος και σύμφωνα με την γερμανική νομοθεσία, παρέπεμψαν τις υποθέσεις στο Συνταγματικό Δικαστήριο το οποίο θα αποφανθεί για το θέμα της συνταγματικότητας. Να σημειωθεί ότι το εν λόγω Δικαστήριο έχει παγιωμένη νομολογία επί του θέματος, σύμφωνα με την οποία οι αποδοχές των Δικαστών πρέπει να είναι ανάλογες του αξιώματός τους. Οι γερμανοί δεν έχουν στο Σύνταγμά τους, διάταξη όπως αυτή του άρθρου 88 παρ. 2 του ελληνικού συντάγματος, αλλά  συνάγουν τα πορίσματα της νομολογίας τους από την μεταβατικού τύπου διάταξη του άρθρου 33 παρ. 5 του γερμανικού συντάγματος κατά την οποία: «το δίκαιο που διέπει τις δημόσιες αρχές, πρέπει να ρυθμίζεται και να εξελίσσεται λαμβάνοντας τις παραδοσιακές αρχές που διέπουν το δίκαιο των δημοσίων λειτουργών». Επίσης στο κείμενο γίνεται λόγος και για την απαγόρευση της «απεργίας των δικαστικών λειτουργών». Έχω υπογραμμίσει τα σημαντικότερα σημεία.

                                                       Ξάνθη, 29-12-2012

                                                  Δημήτρης Ζιγκόλης

                                         Αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Ροδόπης

ΕΝΩΣΗ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ

ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΟΥ

Η Ένωση Γερμανών Διοικητικών Δικαστών, ως ανεξάρτητο αντιπροσωπευτικό όργανο του Σώματος των Διοικητικών Δικαστών, με περίπου 2000 μέλη, ευχαριστεί το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο έκρινε τις (υφιστάμενες) αποδοχές των Δικαστών, ως μη σύμφωνες προς το Σύνταγμα. Στην παρούσα έκθεση μας, θα περιοριστούμε στις αποφάσεις 2BvL 17/09 και 2 BvL18/09 στις οποίες εξετάζεται το θέμα των αποδοχών των Δικαστών. Η ομάδα εργασίας της ένωσής μας, έχει ήδη επεξεργασθεί το θέμα αναλυτικά. Τα συμπεράσματα έχουν αποτυπωθεί με έγγραφο τον Αύγουστο του 2008, όπου αναλύεται διεξοδικά το θέμα της αντισυνταγματικότητας των αποδοχών μας.

   Το Σύνταγμα, θέτει τους λειτουργούς της Δικαστικής Εξουσίας υπό την ειδική προστασία του, την οποία όμως δεν παρέχει η υφιστάμενη νομοθεσία μας. Είναι πειστική και στην αιτιολογία και κατ’ αποτέλεσμα, η άποψη του Διοικητικού Δικαστηρίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, ότι οι αποδοχές των δύο εναγόντων Δικαστών (μισθολογικό κλιμάκιο R1, σημ. συν. : πρώτου βαθμού)κατά το έτος 2003 δεν ανταποκρίνονταν στις επιταγές του Συντάγματος. Η κατάσταση της (αντισυνταγματικής πλέον) μισθοδοσίας των Δικαστών, χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο, μετά  την παραχώρηση της αρμοδιότητας της μισθοδοσίας στις Ομόσπονδες Χώρες. Η πικρία για αυτές τις ανυπόφορες πλέον καταστάσεις, έχει εξαπλωθεί στους κύκλους των συναδέλφων. Οι Διοικητικοί Δικαστές, ελπίζουν ότι το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, θα αποκαταστήσει το δικαστικό μισθολόγιο στα πλαίσια του Συντάγματος και θα δώσει σαφή οδηγία στο Νομοθέτη (και στο παρόν και στο μέλλον), να προβεί στην δέουσα αναγνώριση του κύρους και του έργου των Δικαστών.

   Α. Οι επιταγές του Συντάγματος: έχουν εν μέρει ξεκαθαρισθεί από τη νομολογία του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου (αποφάσεις BVerfGE τόμος 114, σελ. 258 επ., τόμος 117, σελ.330 επ.). Οι αποδοχές των Δικαστών, δεν εκφράζουν ανταμοιβή για την επίδοση, ή την ικανότητα (ταλέντο) του κάθε Δικαστή, αλλά εκφράζουν το κύρος του (δικαστικού αξιώματος), καθώς και την πρόνοια του νομοθέτη για την φροντίδα του προς τους δικαστές. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο νομοθέτης οφείλει να καθορίσει το ύψος των αποδοχών, οι οποίες πρέπει να τελούν σε αντιστοιχία με το κύρος του αξιώματος.  Αυτό ισχύει σε κάθε περίπτωση για τις βασικές αποδοχές. Θεωρία και νομολογία, δέχονται ότι η αναλογικότητα των αποδοχών προς το αξίωμα, αποτελεί το κλειδί για το καθορισμό του μισθολογίου των δικαστών.  Το δικαστικό μισθολόγιο, δεν αποτελεί απόρροια του όποιου καθήκοντος προνοίας του κράτους για τους υπηρέτες του. Το καθήκον προνοίας της υπηρεσίας είναι αντίστοιχο με την κοινωνική πρόνοια του κράτους, κατά το μέτρο που αυτή μεταχειρίζεται με μέτρο την ανάγκη προνοίας, όπως για παράδειγμα, στις περιπτώσεις ασθένειας, η πρόνοια του κράτους δεν παρέχεται σύμφωνα με το αξίωμα, αλλά σύμφωνα με τις κοινωνικές ανάγκες στην κάθε περίπτωση. Σε σχέση όμως με τους υπολοίπους δημοσίους λειτουργούς, το σύνταγμα επιφυλάσσει για τους δικαστές μία κατά κάποιο τρόπο, προνομιακή μεταχείριση. Έτσι αναγνωρίζεται (κατά τη νομολογία) η αρχή της απόστασης, κατά την οποία απαγορεύεται η ισοπέδωση των μισθολογικών κλιμακίων των δικαστικών και των άλλων κρατικών λειτουργών. Ο νομοθέτης έχει την ευχέρεια, να καθορίζει των αριθμό των μισθολογικών κλιμακίων και ομάδων, τις διαφορές μεταξύ τους, καθώς και την υπαγωγή κατηγοριών δημοσίων λειτουργών στο αντίστοιχο μισθολογικό κλιμάκιο ή ομάδα. Αντιθέτως, ο νομοθέτης δεν έχει τη δυνατότητα να παραβιάζει την αρχή της απόστασης, και δεν μπορεί να πράττει με πολιτικά κριτήρια. Η νομοθετική εξουσία: πρώτον εγγυάται τα δικαιολογημένα και εύλογα συμφέροντα του προσωπικού των δημοσίων υπηρεσιών, δεύτερον πρέπει να επιφυλάσσει δίκαιη μεταχείριση και τρίτον πρέπει να σέβεται την ιδιαίτερη θέση των λειτουργών της Δικαστικής Εξουσίας. Έτσι επιτυγχάνεται η προστατευτική διάταξη του άρθρου 33 παρ. 5 του Συντάγματος, για τις οποίες δεν υπήρξε ακόμη ανάγκη να κάνει ιδιαίτερη μνεία το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο.

Β. 1) Ο μισθολογικός νομοθέτης, έχει ρόλο εγγυητή: Αυτό συνάγεται από την δημοκρατική αρχή και τις βασικές αρχές που διέπουν το δίκαιο των δημοσίων λειτουργών. Ειδικότερα:

   Η δημοκρατική αρχή ορίζει ότι «οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό», γεγονός που διασφαλίζεται από την αντιπροσώπευση μέσω του Κοινοβουλίου. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στην αρχή της νομιμότητας του εκάστοτε μισθολογίου. Το Σύνταγμα απαγορεύει την απεργία στους Δικαστικούς Λειτουργούς. Περαιτέρω, το μισθολόγιο των δικαστικών λειτουργών δεν μπορεί να καθορίζεται μέσα από συλλογικές διαπραγματεύσεις. Αφού λοιπόν οι δικαστικοί λειτουργοί, δεν μπορούν να αναγκάσουν κατά κάποιο τρόπο (π.χ. μέσω απεργίας) τον νομοθέτη, τότε γίνεται σαφές ότι χρειάζονται έναν εγγυητή. Εξάλλου δύσκολα θα μπορούσε να σταθεί σε ένα ευρωπαϊκό δικαστήριο η απαγόρευση της απεργίας στους γερμανούς δημοσίους και δικαστικούς λειτουργούς, μετά από τις συζητήσεις που γίνονται στο Συμβούλιο της Ευρώπης και ειδικά όταν ο νομοθέτης αφήνει τους δικαστικούς λειτουργούς στην τύχη τους. Φτάνουμε όμως πολλές φορές στο άτοπο, ο ίδιος ο νομοθέτης να έχει ευήκοα ώτα στις απαιτήσεις των συνδικάτων, αλλά να μην   ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των δικαστικών λειτουργών.

  Προκειμένου να προλάβουμε οποιαδήποτε παρεξήγηση:  Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των δημοσίων υπαλλήλων, δεν μπορούν να επιτελέσουν την αποστολή του εγγυητή του δικαστικού μισθολογίου. Εξάλλου το ίδιο το Σύνταγμα δεν προβλέπει κάτι τέτοιο. Εξάλλου εκ των πραγμάτων οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των δημοσίων υπαλλήλων, δεν μπορούν να εκπροσωπήσουν και τους Δικαστές, αφού σε αυτά, οι ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι έχουν μικρή εκπροσώπηση, και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να αποτελέσουν την βάση για οποιοδήποτε δικαστικό μισθολόγιο. Εξάλλου οι συνδικαλιστές ενδιαφέρονται για μέτριες κλιμακωτές αυξήσεις, συνδυαζόμενες με ένα ελάχιστο ποσοστό κρατήσεων, ή εφ’ άπαξ καταβολών. Ενόψει τέτοιων απαιτήσεων, το δημόσιο συνηθίζει να κάνει επίκληση της αύξησης του δημοσίου χρέους, ή της στενότητας των κρατικών ταμείων, επιτυγχάνοντας μάλιστα την συναίνεση των πολιτών (και εκλογέων).

    Γίνεται λοιπόν αντιληπτό, ότι ο νομοθέτης είναι κι ο εγγυητής των αποδοχών που αρμόζουν στο αξίωμα των δικαστών. Όμως ο νομοθέτης δεν αντιλαμβάνεται αυτή την αποστολή του, όπως π.χ. στην περίπτωση των βουλευτικών αποζημιώσεων. Ενόψει μάλιστα του ενδιαφέροντος και της ολοένα αυξανόμενης κριτικής της κοινής γνώμης και του τύπου, παρόλα αυτά οι βουλευτές προσπαθούν μάλιστα να αυξάνουν τις αποζημιώσεις τους, ενώ δεν κάνουν κάτι για το φλέγον ζήτημα της επείγουσας μεταρρύθμισης του μισθολογίου των δήθεν προνομιούχων δικαστών. Οι ενστάσεις των πολιτικών στα εύλογα αιτήματα των δικαστικών ενώσεων είναι: «αυτό δεν μπορεί να γίνει (ή να μας το επιβάλλετε)». Η αδιαφορία των πολιτικών κρύβεται πολλές φορές στην πλειοψηφία της κοινής γνώμης. Δεν ήταν η πρώτη φορά όπου το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο προειδοποίησε για την τήρηση των επιταγών του Συντάγματος.

2.) Ένα δίκαιο δικαστικό μισθολόγιο διέπεται από μία μισθολογική κλίμακα ανάλογη με το εκάστοτε κατεχόμενο δικαστικό αξίωμα σε σύγκριση με τα μισθολογικά κλιμάκια των δημοσίων λειτουργών (κατώτερων, μέσων, ανώτερων και ανώτατων), από την οποία συνάγεται πότε οι αποδοχές είναι ανάλογες με το αξίωμα. Πολλές φορές οι παραπάνω περιγραφόμενες διαδικασίες των συλλογικών διαπραγματεύσεων μικραίνουν κατά κάποιο τρόπο την (επιβαλλόμενη από το Σύνταγμα) διαφορά των αποδοχών μεταξύ των δημοσίων λειτουργών και των δικαστών. Μία ακόμη αδικία καταγράφεται κατά την εξάπλωση της κρατικής δραστηριότητας κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ενώ η τυπική αξιολόγηση μεταξύ των δημοσίων και των δικαστικών λειτουργών δεν διαφέρει ουσιαστικά από την αφετηρία της δεκαετίας του 1970, όταν το μισθολόγιο είχε καθοριστεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Από τότε η εκτελεστική εξουσία υποβάθμισε τη δικαστική. Η δημόσια διοίκηση αυξήθηκε σε μέγεθος όσον αφορά το προσωπικό σε σχέση με τη δικαστική εξουσία. Σε διάφορες υπηρεσίες το προσωπικό δεν αυξήθηκε μόνο οριζοντίως αλλά και με την επιμήκυνση της ιεραρχίας. Δημιουργήθηκαν νέες βαθμίδες στην ιεραρχία με αποτέλεσμα την εξύψωση των διευθυντικών θέσεων. Έτσι λοιπόν οι ευκαιρίες καριέρας των αποφοίτων Νομικής στη Δημόσια Διοίκηση βελτιώθηκαν σημαντικά. Διαφορετική όμως είναι η κατάσταση στη Δικαιοσύνη, όπου η όποια αύξηση του αριθμού των Δικαστών δεν συμπεριέλαβε ταυτόχρονα και νέα επίπεδα ιεραρχίας. Το μισθολόγιο των Δικαστών αντιστοιχεί στην θέση που έχει κάθε Δικαστής στην κλίμακα των ενδίκων μέσων, η οποία όμως δεν επιμηκύνθηκε αντίστοιχα. Παραδείγματα που αφορούν στην αύξηση των αρμοδιοτήτων των Δικαστών στον πρώτο βαθμό (μισθολογικό κλιμάκιοR1): στους Ειρηνοδίκες αυξάνεται ολοένα η καθ’ ύλην αρμοδιότητα όσον αφορά την αξία του αντικειμένου της διαφοράς, Μονομελή ποινικά δικαστήρια έχουν ολοένα και αυξανόμενη ποινική δικαιοδοσία από πριν, αυξήθηκαν οι αρμοδιότητες μονομελών δικαστικών σχημάτων στα πρωτοδικεία και στα διοικητικά δικαστήρια. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι και σ’ αυτές τις περιπτώσεις αποφασίζουν δικαστές του πρώτου βαθμού, δηλαδή οι χειρότερα αμειβόμενοι. Η δυνατότητα άσκησης έφεσης ή άλλων ενδίκων μέσων σε ανώτερους βαθμούς έχει μειωθεί και κατά συνέπεια οι αρμοδιότητες και ο αριθμός υψηλότερα αμειβόμενων δικαστών. Αυτό σημαίνει, ότι πολλοί Δικαστές θα συνταξιοδοτηθούν με βάση το κατώτερο μισθολογικό κλιμάκιο.

3.) Σε θέματα μισθολογικά οι Δικαστές είναι σε χειρότερη θέση σε σύγκριση με άλλους νομικούς που είναι δημόσιοι λειτουργοί. Το Σύνταγμα όμως επιφυλάσσει για τους Δικαστές μία ευνοϊκότερη και προνομιούχα μεταχείριση σε σύγκριση με άλλους δημόσιους λειτουργούς. Οι Δικαστές δεν κατατάσσονται πλέον λίγο παραδίπλα από τους λοιπούς δημόσιους λειτουργούς, αλλά εξυψώνονται σε ανώτερη βαθμίδα. Ενώ το Σύνταγμα κάνει απλή μνεία των δικαιωμάτων των δημοσίων λειτουργών, αντιθέτως εξυψώνει τον κάθε έναν δικαστή και το αξίωμα και την προσωπικότητά του. Κατά το άρθρο 92 του Συντάγματος «η δικαστική εξουσία ανατίθεται στους Δικαστές». Τέτοια ειδική μνεία επιφυλάσσεται μόνο για τον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο, τον Ομοσπονδιακό Καγκελάριο, τους Υπουργούς και τους Βουλευτές. Δεν κάνει όμως τέτοια μνεία για τους Δημοσίους Λειτουργούς και υπαλλήλους. Αυτή η εξύψωση του προσώπου των Δικαστών στο Σύνταγμα δεν είναι σύμπτωση αλλά τονίζει ότι αποφασιστικό κριτήριο για τους Δικαστικούς Λειτουργούς είναι η προσωπική τους στάση (άρθρο 97 παρ. 1 του Συντάγματος). Φαίνεται όμως ότι μερικοί έχουν ξεχάσει αυτήν την απαράγραπτη επιταγή του Συντάγματος και συνεχίζουν να κρίνουν τη Δικαιοσύνη με οικονομικά κριτήρια και να θεωρούν τους Δικαστές ως εκτελεστικά όργανα, τα οποία αποφασίζουν για κάποιες υποθέσεις και σε περιπτώσεις δημοσίου ενδιαφέροντος τους αφιερώνονται κάποια μονόστηλα στις εφημερίδες. Ένα τέτοιο, όμως, συρρικνωμένο δικαστικό αξίωμα είναι αδιανόητο και κατά το πνεύμα του Συντάγματος, πολύ δε περισσότερο κατά το πνεύμα του αγγλοσαξωνικού δικαίου. Και τούτο διότι η προσωπικότητα του Δικαστή αποφασίζει τελικά για ανθρώπινα πεπρωμένα σύμφωνα με το δίκαιο και το νόμο.

Γ. Στο σημείο αυτό καθορίζονται τα όρια μέσα στα οποία κινείται ο όρος των «ανάλογων» με το αξίωμα τους αποδοχών των Δικαστών. Η εκτελεστική εξουσία οφείλει, κατά τη μισθοδοσία του συνόλου των Δικαστών, να υπογραμμίσει το υψηλό κύρος του αξιώματός τους. Θα πρέπει, λοιπόν, να τηρεί την συνταγματική επιταγή ότι μόνο εξέχουσες προσωπικότητες με νομική κατάρτιση μπορούν να εισέλθουν στο δικαστικό σώμα. Και σε αυτό βασίζεται η δικαιολογημένη απαίτηση σύμφωνα με την ιδιαίτερη μεταχείριση που τους επιφυλάσσει το Σύνταγμα, ότι οι Δικαστές δεν πρέπει να υπολείπονται κατά πολύ οικονομικά από έξοχους δικηγόρους (βλ. απόφ. Συνταγματικού Δικαστηρίου Τόμος 117, σελίδα 330 - 354). Σύμφωνα με την αρχή της ισοβιότητας των Δικαστών θα πρέπει αυτός που έχει αποφασίσει για το δικαστικό σώμα και απαρνείται μία καριέρα σε κορυφαίο δικηγορικό γραφείο να μπορεί να εμπιστευτεί ότι θα του δοθεί η δυνατότητα ότι η ψαλίδα του εισοδήματος του απ’ την είσοδο μέχρι τη συνταξιοδότησή του δεν θα έχει ανοίξει αισθητά. Δυστυχώς υπάρχει μια δυσαναλογία μεταξύ των αποδοχών των Δικαστών και των έξοχων δικηγόρων. Εξάλλου είναι αντισυνταγματική η επιβολή ειδικών οικονομικών θυσιών στους δημοσίους λειτουργούς (Απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου τόμος 117, σελ. 305, 308), για τον λόγο ότι το δημόσιο ταμείο είναι εξαιρετικά επιβαρυμένο, όταν ταυτόχρονα για λόγους σκοπιμότητας το Κράτος επιφυλάσσει φορολογικές ελαφρύνσεις για συγκεκριμένους κύκλους προσώπων. Ήδη σε ορισμένες διοικήσεις δικαστηρίων κάνουν λόγο για περικοπές οι οποίες θα επηρεάσουν και την ποιότητα απονομής της δικαιοσύνης. Αυτή η δυσαναλογία γίνεται ακόμη εντονότερη, αν συγκριθούν τα εισοδήματα των δικαστών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διότι το Σύνταγμα επιβάλλει ότι η ευημερούσα Γερμανία είναι κράτος δικαίου. Και σε ένα κράτος δικαίου, ο ρόλος του Δικαστή είναι εξαιρετικής σημασίας. Και διότι κράτος δικαίου, ντυμένο με σκισμένη τήβεννο, δεν είναι ντυμένο αξιοπρεπώς.

        Βερολίνο, 25 Ιουλίου 2011

Ο Πρόεδρος της Ένωσης Γερμανών Διοικητικών Δικαστών

Δρ. Christoph Heydemann

Γιά την απόδοση στην Ελληνική Γλώσσα

Δημήτριος Ζιγκόλης

Αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Ροδόπης