ΕΝΑΡΞΗ ΣΟΒΑΡΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

 

Υπήρξαν δύο αφορμές για τούτο το σημείωμα, το περιεχόμενο του οποίου είχε εκφραστεί ως σκέψεις μου σε συζητήσεις με φίλους και συναδέλφους. Πρώτη αφορμή οι ενδιαφέρουσες προτάσεις του συνυποψήφιου Εισαγγελέα Δημήτρη Ζιγκόλη και δεύτερη μια απάντηση του Γιώργου Γραμματικάκη σε ερώτηση για το τι αλλαγές θα επιθυμούσε στον τότε νέο νόμο για την ανώτατη εκπαίδευση.

Η απάντηση ήταν ότι δεν θα άλλαζε απολύτως τίποτε για ένα χρόνο, ώστε να εφαρμοστεί και τότε θα μπορούσε κανείς να προτείνει αλλαγές, βελτιώσεις ή καταργήσεις διατάξεων. Τα θυμήθηκα με αφορμή κοινωνικά ευαίσθητη υπόθεση πάνω στην έδρα, όπου μετά από αναβολές, και σε εφαρμογή τροποποιήσεων των δικονομικών κανόνων, το δικαστήριο έπρεπε να κηρυχθεί αναρμόδιο και η εισαγγελική αγόρευση έπρεπε να εξηγήσει γιατί η εκδίκαση δεν μπορούσε να γίνει την μέρα εκείνη.

Αφορμή ήταν η απότομη κατάργηση του άρθρου 20 του ν. 663/1977, με την οποία θεσπίσθηκε αρχικά η δυνατότητα εισαγωγής των κακουργημάτων του εμπρησμού δάσους  στο ακροατήριο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων με απ’ ευθείας κλήση, και στην συνέχεια στην διαδικασία αυτή υπήχθη πλήθος κακουργημάτων ιδιαίτερης κοινωνικής όχλησης, με σκοπό την πραγματική επιτάχυνση της διαδικασίας και την ταχεία περάτωση των υποθέσεων αυτών, αφού ουσιαστικά περιορίζονταν η ενδιάμεση διαδικασία και δεν απαιτούνταν η έκδοση παραπεμπτικού βουλεύματος, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλες τις πολιτισμένες χώρες του κόσμου σήμερα. Η κατάργηση των ρυθμίσεων αυτών έγινε με τον ν. 3904/2010, μετά από 23 χρόνια εφαρμογής τους χωρίς προηγουμένως να έχει ερευνηθεί επιστημονικά, με αξιόπιστες δηλαδή στατιστικές έρευνες, αν μέσα στο ικανό αυτό χρονικό διάστημα της 23ετίας είχε επιτευχθεί ο σκοπός της επιτάχυνσης της διαδικασίας και της ευεργετικής για την κοινωνία γρήγορης δικαστικής περαίωσης των κακουργημάτων αυτών. Στην περίπτωση αυτή περισσότερα κακουργήματα απαιτούν την ενδιάμεση διαδικασία των συμβουλίων, επιφέροντας τις ευνόητες επιπτώσεις στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης.

Δεύτερο παράδειγμα η υπαγωγή των φορολογικών εγκλημάτων σε βαθμό πλημμελήματος, από τον ν. 1882/1990 και τον ν. 2523/1997 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2010 στην εξαιρετική αρμοδιότητα του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, ανεξαρτήτως του ύψους της επαπειλούμενης ποινής. Τον Σεπτέμβριο του 2010 καθιερώθηκε χωρίς την προηγούμενη έρευνα της υπερδεκαετούς εφαρμογής  της εξαιρετικής αυτής αρμοδιότητας, η αποκλειστική αρμοδιότητα του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου, ενώ τρεις μήνες αργότερα με τον ν. 3904/2010 η αρμοδιότητα ορίζεται από το ύψος της επαπειλούμενης ποινής.  Αποτέλεσμα η συντριπτική πλειονότητα των φορολογικών πλημμελημάτων να εκδικάζεται σε πρώτο βαθμό από τα Τριμελή Πλημμελειοδικεία και σε δεύτερο από τα Τριμελή Εφετεία, με επιπτώσεις επίσης ευνόητες, στην δυνατότητα των Εφετείων για ταχεία εκδίκαση των κακουργημάτων.

Η σημαντικότερη πτυχή των επισημάνσεων αυτών είναι ότι η νομοθέτηση, με βάση κάποια –κακή ή καλή- ιδέα, με κάποια –εύστοχη ή άστοχη- εκτίμηση των επιπτώσεων των νομοθετικών παρεμβάσεων, χωρίς να προηγηθεί επιστημονική εκτίμηση με μέτρηση της εφαρμογής μιας ρύθμισης και των θετικών ή αρνητικών επιπτώσεών της στο κοινωνικό γίγνεσθαι, όπως διαμορφώνεται από την λειτουργία της δικαιοσύνης, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις και διορθώσεις ή η αντικατάστασή τους, καθιστά ακυβέρνητο καράβι την δικαιοδοτική διαδικασία, την αποξενώνει από την κοινωνία με την έλλειψη ασφάλειας δικαίου και, κυρίως, επιμηκύνει πολύ και αδικαιολόγητα την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Παράδειγμα από την σημερινή (25.4.2014) ειδησεογραφία: Καταργείται η θεσπισθείσα το 2012 ρύθμιση του άρθρου 283 ΚΠΔ για την επίλυση διαφωνίας Ανακριτή Εισαγγελέα για την επιβολή μέτρων δικονομικού καταναγκασμού στον κατηγορούμενο για κακούργημα, με δικαστική απόφαση, εκδιδόμενη εντός 24 ωρών, και επανέρχεται η επίλυση του θέματος με βούλευμα, γεγονός που μεταφράζεται στην παραμονή της δικογραφίας στο Συμβούλιο και την παρεμπόδιση με αυτόν τον τρόπο διενέργειας ανακριτικών πράξεων. Εξ όσων γνωρίζω δεν υπήρξε κάποια μέτρηση για την διετή εφαρμογή της ρύθμισης αυτής και την αποτίμηση της θετικής ή αρνητικής επίπτωσής της στην απονομή της δικαιοσύνης.

Πρώτη επομένως πρόταση πρέπει να είναι η πρόταση του καθηγητή Γραμματικάκη για υποχρεωτική εφαρμογή ενός νομοθετικού πλαισίου για κάποιο συμφωνούμενο από την αρχή χρονικό διάστημα, κατά την διάρκεια του οποίου θα διενεργούνται επιστημονικές στατιστικές μετρήσεις σχετικά με την επίτευξη του στόχου, και με βάση αυτές να προτείνεται από την, επίσης οριζόμενη εκ των προτέρων νομοπαρασκευαστική επιτροπή, τυχόν τροποποίηση ή και αντικατάσταση αυτού.

Δεύτερη πρόταση είναι ο καθορισμός χρονοδιαγράμματος για την συνολική αναμόρφωση των Κωδίκων με σαφείς απαντήσεις σε ερωτήματα όπως περιορισμός ή επιμήκυνση της προδικασίας, τι σημαίνει αιτιολογία των αποφάσεων, υποχρεωτική ή όχι η διαμεσολάβηση πριν την έναρξη της δικαιοδοτικής αρμοδιότητας των δικαστηρίων κλπ. Στα ερωτήματα αυτά βέβαια η απάντηση δεν μπορεί να είναι, ‘’η απόφαση εκδίδεται εντός 24 ωρών’’, ή ‘’το βούλευμα εκδίδεται εντός δύο μηνών’’, ή ‘’η ανάκριση περατώνεται εντός σαράντα ημερών’’, φράσεις που δυστυχώς περιέχονται σε πλειάδα δικονομικών διατάξεων, οι οποίες προφανώς προσποιούνται άγνοια της καθημερινότητας του δικαστικού λειτουργού και την ιδιαιτερότητα της κάθε υπόθεσης.

Τρίτη πρόταση είναι ο καθορισμός σφιχτού χρονοδιαγράμματος για την ψηφιοποίηση της δικονομικής διαδικασίας, με εμφανές αποτέλεσμα στον χρήστη-δικαστικό λειτουργό, με απλά λόγια η κάθε δικογραφία να ευρίσκεται στην οθόνη του τερματικού του δικαστικού ή εισαγγελικού λειτουργού με την  χρέωσή της, σε ψηφιακή μορφή, με λογοδοσία για τις δαπάνες της ψηφιοποίησης που δεν μεταφέρεται σε τέτοια μορφή.

Ευστάθιος Βεργώνης

Αντεισαγγελέας Εφετών Αθηνών

Υποψήφιος για το Διοικ. Συμβούλιο της ΕΝΔΕ