Προσωπική ελευθερία και «πολιτικές ταμπέλες»

Κωνσταντίνος Βουλγαρίδης, Εφέτης, μέλος του ΔΣ της ΕνΔΕ

                                                                                    Αθήνα, 21-9-2020

Τις τελευταίες ημέρες επιχειρήθηκε από μέρος του Τύπου να αποδοθούν χαρακτηρισμοί σε συναδέλφους Δικαστικούς Λειτουργούς, που ασχολούνται ενεργά με τα κοινά της Ενώσεως, με απώτερο, ενδεχομένως, στόχο την αποδόμηση του στοιχείου της πολιτικής ουδετερότητας, που πρέπει να χαρακτηρίζει έναν δικαστικό λειτουργό. Το ζήτημα ετέθη κατά την προχθεσινή συνεδρίαση του ΔΣ της Ένωσης για τη συγκρότηση του σε Σώμα από τον Πρόεδρο Πρωτοδικών κ. Δημήτριο Φούκα με το με αριθμ. πρωτ. 191/19-9-2020 έγγραφο του προκειμένου να εκδοθεί σχετική ανακοίνωση προς στήριξη συναδέλφων, πλην, όμως, δεν εισήχθη προς συζήτηση με το σκεπτικό ότι η προχθεσινή ημερήσια διάταξη περιελάμβανε μόνο τη συγκρότηση του ΔΣ.

Με αφορμή, όμως, το ανωτέρω ζήτημα θα ήθελα να επισημάνω γενικότερα τα ακόλουθα:    

Στη χώρα μας, στο πεδίο των πολιτικών αντιπαραθέσεων έχουν βρεθεί κατά καιρούς ζητήματα με εθνικό ή ιστορικό περιεχόμενο, ζητήματα της παιδείας, της οικονομίας, της Δικαιοσύνης, ζητήματα ακόμη και με πολιτιστικό ή κοινωνικό χαρακτήρα, οι αιτίες της οικονομικής κρίσης, νομικά θέματα κλπ., ήτοι ζητήματα γύρω από τα οποία κινείται το καθημερινό ενδιαφέρον των πολιτών, που συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή της χώρας και έχουν δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας τους ειδικότερη έκφανση της οποίας αποτελεί η ελεύθερη διατύπωση γνώμης. Όταν, επομένως, ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων, εντός του οποίου υλοποιείται καθημερινά το δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και η ελευθερία της γνώμης, έχει καταστεί αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης, η μοναδική επιλογή (!), που θα διασφάλιζε έναν δικαστικό λειτουργό από το ενδεχόμενο να αμφισβητηθεί διαχρονικά η πολιτική του ουδετερότητα θα ήταν να μένει χωρίς άποψη, μακριά από τη δικαιοπολιτική κριτική των γεγονότων, να αποφεύγει να κρίνει ιστορικά γεγονότα, να αποφεύγει να αγγίζει θέματα, όπως προσφάτως τη διεθνή δικαιϊκή διάσταση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, τη θρησκευτική ελευθερία, τα ζητήματα της παιδείας κλπ.(!). Το πεδίο, όμως, της προσωπικής ελευθερίας και της ελευθερίας της γνώμης καθορίζεται από το Σύνταγμα και όχι από την εκάστοτε πολιτική ατζέντα.

Είναι προφανές ότι τέτοιου είδους παραδοχές στο πλαίσιο των οποίων η διατύπωση γνώμης χρησιμοποιείται από τρίτους για την «πολιτική κατάταξη» των πολιτών, έχουν εσφαλμένη αφετηρία οδηγούν σε επικίνδυνες ατραπούς το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, θίγουν τον πυρήνα της προσωπικής ελευθερίας, σε τελική ανάλυση την ίδια την ελευθερία του ατόμου και στην προκείμενη περίπτωση συρρικνώνουν την ελεύθερη δράση των δικαστικών ενώσεων και των εκλεγμένων εκπροσώπων τους, που το ίδιο το Σύνταγμα κατοχυρώνει.

Το Σύνταγμα στη διάταξη του άρθρου 29 κατοχυρώνει το δικαίωμα των Ελλήνων πολιτών να ιδρύουν και να συμμετέχουν ελεύθερα σε πολιτικά κόμματα και στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου περιλαμβάνει μία και μοναδική απαγόρευση για τους δικαστικούς λειτουργούς: Αυτή της οποιασδήποτε μορφής εκδήλωσης υπέρ ή κατά πολιτικού κόμματος. Η απαγόρευση αυτή, όπως και κάθε συνταγματική απαγόρευση εντασσόμενη συστηματικά στην πιο πάνω διάταξη του άρθρου 29 έχει συγκεκριμένο στενό περιεχόμενο, συνιστάμενο στην στέρηση του αμέσως ανωτέρω δικαιώματος, ήτοι στη στέρηση του δικαιώματος στην πολιτική συσσωμάτωση και συμμετοχή και μάλιστα στη σφαίρα της δημόσιας δράσης. Αυτή είναι η μία και μοναδική συνταγματική απαγόρευση για τους δικαστικούς λειτουργούς.

Στο πλαίσιο όλων των ανωτέρω θα ήταν συνταγματικά αδιανόητο να αποδεχθούμε συρρίκνωση θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων των δικαστών και μάλιστα, πολλές φορές, στο πλαίσιο μιας αθέμιτης οικειοποίησης εννοιών ή γεγονότων από τα πολιτικά κόμματα, μπροστά στο ενδεχόμενο να αμφισβητηθεί από τον οποιονδήποτε η ουδετερότητα αυτών (δικαστικών λειτουργών) με αφορμή τις ελεύθερες απόψεις, που εκφράζουν, κατά καιρούς.

Όσοι αντιλαμβάνονται διαφορετικά το εν λόγω ζήτημα και με ευκολία αποδίδουν χαρακτηρισμούς και «πολιτικές ταμπέλες» αγνοούν θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές εξαιτίας των οποίων οι χαρακτηρισμοί αυτοί καθίστανται ουσιαστικά άνευ αντικειμένου.

 

Κώστας Βουλγαρίδης, Εφέτης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων