Η "βαθμολόγηση των υποθέσεων", σύμφωνα με το νέο ΚΟΔΚΔΛ

Ένα από τα καθήκοντα των προέδρων ή των συμβουλίων που διοικούν τα δικαστήρια, είναι και η κατανομή των προς εκδίκαση υποθέσεων, μεταξύ των δικαστών. Διαχρονικά η ανωτέρω αρμοδιότητα ήταν (και είναι) η πλέον επίπονη για τον διευθύνοντα το δικαστήριο, καθώς ανά πάσα στιγμή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τόσο τις δυσκολίες και ιδιαιτερότητες της κάθε δικογραφίας όσο και τον αριθμό των υποθέσεων που έχουν ανατεθεί σε κάθε δικαστή.

Με το Ν. 4938/2022 «Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών» (ΚΟΔΚΔΛ), ο νομοθέτης προσπάθησε να ορίσει ένα πλαίσιο (είναι αλήθεια εξαιρετικά ευρύ και ρευστό) εντός του οποίου θα πρέπει να κινείται η «χρέωση» των δικογραφιών στους δικαστές. Σύμφωνα με το άρθρο 19 §5 περ. β του ΚΟΔΚΔΛ: «…Προς τον σκοπό της ισομερούς κατανομής υποθέσεων, με τον κανονισμό θεσπίζεται σύστημα με το οποίο κατατάσσονται οι υποθέσεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, υποχρεωτικά και αποκλειστικά από το ένα (1) που αντιστοιχεί στην λιγότερο απαιτητική έως το πέντε (5) που αντιστοιχεί στην πιο απαιτητική. Αντιστοίχως στον κανονισμό των εισαγγελιών ….. Προκειμένου να εισαχθεί για πρώτη φορά το σύστημα του προηγουμένου εδαφίου, οι κανονισμοί των δικαστηρίων τροποποιούνται αναλόγως πριν από την έναρξη του δικαστικού έτους 2023-2024.». Κατ’ αρχήν θα πρέπει να επισημανθεί πως αν και δεν κατονομάζεται ρητώς, εντούτοις το άρθρο προφανώς εννοεί την ισομερή κατανομή των αστικών και όχι των ποινικών υποθέσεων. Από μια απλή ανάγνωση της διάταξης προκύπτει ότι οι υποθέσεις που θα ανατίθενται σε κάθε δικαστή, θα πρέπει να αριθμούνται από το 1 έως το 5, αφήνοντας κατά τα λοιπά το κάθε δικαστήριο να εξειδικεύσει το μέτρο, τροποποιώντας τον κανονισμό λειτουργίας του. Επακόλουθο της επιλογής αυτής του νομοθέτη, δηλαδή το ζήτημα της εξειδίκευσης της διάταξης να επιλυθεί από τους κανονισμούς των δικαστηρίων, είναι η πιθανότητα ύπαρξης 230 διαφορετικών κανονισμών και λύσεων (όσα και τα πολιτικά δικαστήρια στην Ελλάδα) για ίδιες περιπτώσεις: μίας για τον Άρειο Πάγο, δεκαοκτώ για τα Εφετεία, εξήντα τριών για τα Πρωτοδικεία και εκατόν σαράντα οκτώ για τα Ειρηνοδικεία. Ίσως ορθότερο, τόσο από συστηματική όσο και από πρακτική άποψη, θα ήταν η μέθοδος της βαθμολογίας να ορίζεται από τον Άρειο Πάγο, ο οποίος εν τέλει είναι αρμόδιος και για την επιθεώρηση των δικαστών, αφού ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες του κάθε βαθμού δικαιοδοσίας. Σε κάθε περίπτωση, ασχέτως του τι έπρεπε να γίνει και τι τελικά επιλέχθηκε να νομοθετηθεί, με το παρόν άρθρο σκοπείται μια πρώτη προσέγγιση του ζητήματος, εν όψει και της ανάγκης τροποποιήσεων των κανονισμών των δικαστηρίων, οι οποίες θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί (δηλαδή να έχουν εγκριθεί και από τον Άρειο Πάγο) το αργότερο έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2023.

α) Ποιος είναι ο χρόνος κατά τον οποίο θα γίνεται η βαθμολόγηση;

Στο άρθρο 19 του ΚΟΔΚΔΛ δεν προσδιορίζεται ο χρόνος κατά τον οποίο μία υπόθεση θα βαθμολογηθεί. Διότι πριν τη συζήτηση, μια δικογραφία μπορεί να φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολη, αλλά κατά τη συζήτησή της να γίνει δήλωση παραίτησης από το δικόγραφο, δήλωση αποδοχής, να υπάρξει ομολογία κ.τ.λ. Μία λύση θα ήταν, η βαθμολόγηση σε τρία στάδια:

ι) Πριν τη συζήτηση: αναλόγως με το εισαγωγικό δικόγραφο, δίνεται στην υπόθεση ένας βαθμός.

ιι) Μετά τη συζήτηση:  αφαιρούνται οι υποθέσεις που αναβλήθηκαν, ματαιώθηκαν, έγινε παραίτηση από το δικόγραφο κ.τ.λ..

ιιι) Μετά την έκδοση απόφασης:  ενημερώνεται ο διευθύνων το δικαστήριο με το αποτέλεσμα και «επαναβαθμολογεί» τις δικογραφίες οι οποίες τελικά κηρύχθηκαν απαράδεκτες ή υπήρξε ερημοδικία κ.τ.λ.

Είναι προφανές πως αν η τήρηση των σταδίων (ι) και (ιι) φαντάζει δύσκολη, ο έλεγχος του σταδίου (ιιι) είναι δυνατός μόνον στις πολυμελείς συνθέσεις από τον πρόεδρο του κάθε τμήματος, ο οποίος έχει καλύτερη εποπτεία των υποθέσεων που «χρεώνει» στους εισηγητές. Αντιθέτως, στα μονομελή δικαστήρια το στάδιο (ιιι) θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε μικρούς σχηματισμούς όπως το Πρωτοδικείο Κυπαρισσίας ή Γυθείου, όχι όμως σε Εφετεία ή Πρωτοδικεία όπως των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης ή του Πειραιά.

 

β) Τήρηση συνοπτικού Πίνακα

Σήμερα, στα δικαστήρια τηρείται ένας πίνακας στον οποίο εμφανίζεται μόνον ο αριθμός των υποθέσεων ανά διαδικασία που χρεώθηκε κάθε δικαστής. Με τους νέους κανονισμούς θα πρέπει να προβλέπεται η τήρηση πινάκων με το συνολικό αριθμό των δικογραφιών που χειρίστηκε κάθε δικαστής και το  συνολικό βαθμό δυσκολίας των υποθέσεων

π.χ.

Νέα τακτική διαδικασία

Ονοματεπώνυμο δικαστή	Συνολικός βαθμός δυσκολίας	Σύνολο υποθέσεων
Βασίλειος Α.	20	11
Μαρία Ε.	15	10

 

Εκουσία δικαιοδοσία

Ονοματεπώνυμο δικαστή	Συνολικός βαθμός δυσκολίας	Σύνολο υποθέσεων
Βασίλειος Α.	10	3
Μαρία Ε.	9	8

 

γ) Τρόπος βαθμολόγησης.

Το ζήτημα με την μεγαλύτερη δυσκολία και για το οποίο είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν  εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, είναι ο τρόπος βαθμολόγησης των υποθέσεων. Σύμφωνα με τον ΚΟΔΚΔΛ οι υποθέσεις κατατάσσονται ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, υποχρεωτικά και αποκλειστικά από το ένα (1) που αντιστοιχεί στην λιγότερο απαιτητική έως το πέντε (5) που αντιστοιχεί στην πιο απαιτητική. Όμως, δεν προσδιορίζεται τι σημαίνει «υπόθεση»; Πέντε συνεκδικαζόμενες αποτελούν μία υπόθεση; Πώς βαθμολογείται ένα δικόγραφο αναγκαστικής απαλλοτρίωσης στο οποίο υπάρχουν 250 δικαιούχοι; Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι τις περιπτώσεις σώρευσης αιτήσεων στο ίδιο δικόγραφο, τόσο ο ΚΠολΔ (π.χ. άρθρο 9) όσο και ο Κώδικας Δικηγόρων (άρθρο 64 του Ν. 4194/2013) τις αντιμετωπίζουν ως αυτοτελείς υποθέσεις. Ερμηνεύοντας τελολογικά  το άρθρο 19 §5 περ. β του ΚΟΔΚΔΛ, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως σκοπός του νομοθέτη ήταν η δικαιότερη κατανομή των υποθέσεων μεταξύ των δικαστών και η θέσπιση ενός αντικειμενικού συστήματος ταξινόμησής τους, αναλόγως με το  βαθμό δυσκολίας τους. Υπό το πρίσμα αυτό, μοιραία οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ως «υπόθεση» νοείται κάθε  αυτοτελής  αίτηση και όχι το σύνολο των συνεκδικαζομένων αιτήσεων  (περιπτώσεις αντικειμενικής ή υποκειμενικής σώρευσης).

Μετά ταύτα,  ένας τρόπος βαθμολόγησης των υποθέσεων θα μπορούσε να είναι ο ακόλουθος:

 

ι) με βαθμό 1

- Οι υποθέσεις στις οποίες, λόγω της ερημοδικίας του ενάγοντος ή ανακόπτοντος, απορρίπτεται η αγωγή/ανακοπή. Συνεπώς εξαιρούνται υποθέσεις στις οποίες αν δεν εμφανισθεί ή εμφανισθεί και δεν λάβει νόμιμα μέρος κάποιος από τους διαδίκους, η διαδικασία προχωρεί σαν να ήταν παρόντες όλοι οι διάδικοι (π.χ. άρθρα 595 και 621 §2 ΚΠολΔ)

- Όταν η συζήτηση κηρύσσεται απαράδεκτη.

- Όταν υπάρχει διακοπή ή κατάργηση της δίκης.

- Oι υποθέσεις στις οποίες υπάρχει αποδοχή, αφού δεν ερευνάται αν η αγωγή είναι νομικά ή ουσιαστικά αβάσιμη ή αόριστη ή ελλείπει το έννομο συμφέρον. Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει εξουσία διάθεσης του αντικειμένου της δίκης (ΑΠ 985/2021 βάση νομικών πληροφοριών ΝΟΜΟΣ).

- Οι πρόσθετες παρεμβάσεις ή οι προσεπικλήσεις σε πρόσθετη παρέμβαση, όταν  δεν συμπεριλαμβάνεται και παρεμπίπτουσα αγωγή.

 

ιι) με βαθμό 2

Υποθέσεις μικρής δυσκολίας, καθώς επίσης και εκείνες στις οποίες υπάρχει ομολογία (κανονική ή πλασματική λόγω της ερημοδικίας), αφού στην περίπτωση αυτή ερευνάται το ορισμένο και νόμιμο της αγωγής.

 

ιιι) με βαθμό 3

η πλειονότητα των υποθέσεων

 

ιν) με βαθμό 4 ή 5

Οι δυσκολότερες υποθέσεις

 

ν) Σώρευση αιτήσεων

- Μη ύπαρξη συνάφειας στα αποδεικτέα αντικείμενα των σωρευομένων αιτήσεων.

Στην περίπτωση αυτή κάθε σωρευόμενη αίτηση βαθμολογείται ξεχωριστά και στο τέλος οι βαθμοί αθροίζονται.

π.χ.: αγωγή που αφορά εργατική διαφορά με 3 ενάγοντες – εργαζομένους, οι οποίοι ζητούν την καταβολή μισθών και υπερωριών. Ο ενάγων «Α» έχει υπερωρίες τριών ετών και καταγγελία σύμβασης, ενώ οι αγωγές των «Β» και «Γ» δεν έχουν ιδιαίτερη δυσκολία. Η αγωγή του «Α» θα βαθμολογηθεί με 4, του «Β» με 3 και του «Γ» με 3. Συνολικά η αγωγή θα βαθμολογηθεί με 10 (4+3+3).

- Ύπαρξη συνάφειας στο αποδεικτέο αντικείμενο των σωρευομένων αιτήσεων.

Πρόκειται για αγωγές/αιτήσεις/ανακοπές, όπου μέχρι ένα σημείο υφίσταται κοινό αντικείμενο απόδειξης (π.χ. αυτοκινητική διαφορά, στην οποία  οι συνθήκες πρόκλησης του ατυχήματος είναι ίδιες για όλους τους ενάγοντες/εναγομένους). Στην περίπτωση αυτή, αρχικά κάθε αίτηση βαθμολογείται ξεχωριστά. Ακολούθως λαμβάνεται ως βάση η βαρύτερη υπόθεση και προστίθεται σε αυτήν ένα τμήμα του βαθμού των υπολοίπων αιτήσεων, αναλόγως με την βαρύτητα κάθε μίας.

π.χ.: Συνεκδίκαση δύο αντίθετων αγωγών από αυτοκινητική διαφορά (Α και Β), εκ των οποίων η Α έχει δύο ενάγοντες (Αα και Αβ) με τραυματισμούς και η Β έχει ένα ενάγοντα (Βα) με υλικές ζημίες. Επίσης συνεκδικάζεται η παρεμπίπτουσα αγωγή της ασφαλιστικής εταιρείας (Π) η οποία στηρίζεται στο ότι ο Βα δεν είχε δίπλωμα.

Συνολικός βαθμός:

Η Α βαθμολογείται για τον Αα με 4 και για τον Αβ με 3

Η Β βαθμολογείται με 3

Η Π βαθμολογείται με 2

Σύνολο 4 (από τον Αα) + 2 (από τον Αβ) + 2 (από την Β) + 1 (από την Π) = 9

 

Αγωγή αναγκαστικής απαλλοτρίωσης με 200 ιδιοκτήτες. Κάθε αίτηση βαθμολογείται με 3 βαθμούς (3 βαθμοί * 200).

Συνολικός βαθμός

3 + (1 * 199) = 202

 

Όπως προαναφέρθηκε, οι ανωτέρω σκέψεις δεν αποτελούν πανάκεια αλλά έχουν σκοπό να δώσουν το έναυσμα για την έναρξη μιας συζήτησης αφενός μεταξύ των συναδέλφων και αφετέρου μεταξύ των δικαστηρίων και του ΑΠ, προκειμένου να εξευρεθεί μια λύση όσο το δυνατόν πιο δίκαιη και με τη μεγαλύτερη αποδοχή, η οποία θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στα δικαστήρια της πολιτικής δικαιοσύνης (από τον Άρειο Πάγο έως και τα Ειρηνοδικεία).

 

Ιωάννης Χήνος

 

Πρόεδρος Πρωτοδικών

 

=========================

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ανάρτηση είναι ανοικτή για σχολιασμό, έστω και ανώνυμο