Σκέψεις αναφορικά με το νέο τρόπο κλήρωσης των προεδρευόντων κατά το Ν. 4055/2012 (αρθρ. 87 παρ.1 και 2)

του Κωνσταντίνου Βουλγαρίδη, Πρωτοδίκη, μέλους του Δ.Σ. της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

            Με τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις του Ν. 4055/2012 (ΦΕΚΑ51/12-3-2012) και συγκεκριμένα με το άρθρο 87 παρ.1, που αντικατέστησε το στοιχ. Β΄ του άρθρου 17 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών και με το άρθρο 87 παρ.2, με το οποίο προστέθηκε στοιχ. Δ΄ στο άρθρο 17 του Κ.Ο.Δ.Κ.Δ.Λ. και ισχύει από 2-4-2012, εισάγεται, ουσιαστικά, αναφορικά με τις κληρώσεις των προεδρευόντων στο τριμελές πλημμελειοδικείο και στο ποινικό εφετείο ειδική ρύθμιση αποκλίνουσα από τη γενική διάταξη του άρθρου 17 στοιχ. Β παρ.2 Κ.Ο.Δ.Κ.Δ.Λ., σύμφωνα με την οποία (ειδική ρύθμιση) οι κληρώσεις των προεδρευόντων του τριμελούς πλημμελειοδικείου και των ποινικών εφετείων γίνονται τον Ιανουάριο και Ιούλιο κάθε έτους και οι γενικές διατάξεις κληρώσεως (ανά μήνα) ισχύουν μόνο για τα μέλη της συνθέσεως. Οι δε υποθέσεις, που αναβάλλονται, σύμφωνα με τη νέα διάταξη (αρθρ. 17 στοιχ.Δ΄ του Κ.Ο.Δ.Κ.Δ.Λ.), αναβάλλονται στη δικάσιμο, με τον ίδιο προεδρεύοντα, ο οποίος με το νέο σύστημα κλήρωσης θα γνωρίζει από πριν τις ποινικές του έδρες για χρονικό διάστημα περίπου 6 μηνών.

 Ενόψει, της ανωτέρω νομοθετικής πρόβλεψης και ήδη κρατούσας ερμηνείας των σχετικών διατάξεων θα ήταν σκόπιμο να τεθούν ορισμένα ζητήματα, που ευλόγως ανακύπτουν:

1) Θίγεται ή όχι με τη νέα ρύθμιση του άρθρου 17 στοιχ. Δ΄ η έννοια του φυσικού δικαστή (αρθρ. 8 Σ) όταν: α) θα είναι γνωστό σε όλους τους παράγοντες της δίκης (κατηγορουμένους, πολιτικώς ενάγοντες, αστικώς υπεύθυνους) το πρόσωπο του Προέδρου της ποινικής συνθέσεως ακόμη και έξι μήνες πριν από τη δικάσιμο; Μπορεί αυτό, περαιτέρω, να είναι δικαιοπολιτικά και κοινωνικά αποδεκτό; Να μεσολαβεί δηλ. μεταξύ της κλήρωσης και της δικασίμου ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα; Στο σημείο δε, αυτό παραθέτω απόσπασμα από το έργο του συνταγματολόγου Αριστ. Μάνεση Συνταγματικά δικαιώματα – ατομικές ελευθερίες (δ΄ έκδοση), ο οποίος στη σελίδα 213 αναφέρει επί λέξει τα εξής: ΄΄Η αρχή του νόμιμου (φυσικού) δικαστή θεσπίστηκε για την αποτροπή επεμβάσεων στην απονομή της δικαιοσύνης και για την εξασφάλιση της εμπιστοσύνης της κοινής γνώμης στην αντικειμενικότητα της κρίσης των δικαστηρίων΄΄. Ο δε συνταγματολόγος Δημήτριος Τσάτσος στο έργο του Συνταγματικό Δίκαιο – Οργάνωση και Λειτουργία της Πολιτείας, αναφέρει στη σελ. 555 επί λέξει τα εξής: ΄Όι παρεμβάσεις (στο δικαστικό έργο), που απαγορεύονται από το Σύνταγμα δεν είναι όμως μόνο οι νομικά τυποποιημένες αλλά και οι άτυπες παρεμβάσεις. Έτσι το Σύνταγμα απαγορεύει π.χ. δηλώσεις για την πορεία μιας δίκης ή για την πιθανολόγηση της έκβασης της. Ακόμη το άρθρο 87 παρ.2 απαγορεύει να αξιολογούνται δημόσια οι πράξεις των δικαζομένων διότι τέτοιες αξιολογήσεις εμπεριέχουν τον κίνδυνο παρέμβασης στη διαμόρφωση της δικανικής πεποίθησης΄΄ και β) όταν ο προεδρεύων δικαστής, που θα κληρωθεί ήδη από τον Ιούλιο σε ποινική δικάσιμο του τελευταίου μήνα της κληρώσεως για συγκεκριμένες υποθέσεις αυτής της δικασίμου αναβάλλει εκ των πραγμάτων αυτές (τις υποθέσεις δηλ. που έχει ορισθεί να δικάσει ως φυσικός δικαστής) σε δικάσιμο με άλλη σύνθεση μετά τον Ιανουάριο, επειδή στο μεταξύ δεν θα έχουν γίνει οι νέες κληρώσεις του μήνα αυτού, και επειδή θα προηγείται η εκδίκαση των αναβληθεισών υποθέσεων περασμένων μηνών, που θα έχουν κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, βάσει του όγκου των ποινικών υποθέσεων, συσσωρευθεί στα τελευταία ποινικά πινάκια του εξαμήνου; 

 2) Συνιστά ή όχι ανεπίτρεπτο περιορισμό του κατ΄ άρθρο 8 Σ δικαιώματος να αναβάλλεται η υπόθεση σε δικάσιμο, που προεδρεύει υποχρεωτικά ο ίδιος δικαστής, ο οποίος ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό επιβαρύνεται και ΄΄χρεώνεται΄΄ συγκεκριμένες ποινικές υποθέσεις εσαεί και διαρκώς, ΄΄ταυτιζόμενος΄΄ με την εκδίκαση τους;     

Επίσης, τι θα γίνεται με τις αναβολές μέχρις ότου εκδοθεί απόφαση πολιτικού δικαστηρίου; ή τις αναβολές κατ΄ άρθρο 61 ΚΠΔ; Ποια θα είναι τα επακόλουθα στα ποινικά πινάκια σε περίπτωση αποχής των δικηγόρων ή απεργίας των γραμματέων;   

Ενόψει των ανωτέρω, θα πρότεινα, προς το παρόν, να επιδιωχθεί και επιτευχθεί άμεσα, η αναστολή της ισχύος της διάταξης του άρθρου 17 στοιχ. Δ΄ Κ.Ο.Δ.Κ.Δ.Λ., που προστέθηκε με το άρθρο 87 παρ.2 Ν. 4055/2012, η οποία αντιμετωπίζεται, ήδη, με επιφύλαξη και της οποίας επίκειται η εφαρμογή, προκειμένου να διευκρινιστούν επιμέρους σημαντικά θέματα, που άπτονται της εφαρμογής της, ακόμη, ενδεχομένως και η τροποποίηση αυτής ώστε να εμπίπτουν στο πεδίο της εφαρμογής της υποθέσεις με ήδη περισσότερες αναβολές ή που τελούν υπό παραγραφή κατά την απόλυτη κρίση του εκάστοτε δικαστηρίου. Διότι, με βάση τον υπάρχοντα όγκο ποινικών υποθέσεων, το αποτέλεσμα από την εφαρμογή της διάταξης αυτής είναι αβέβαιο: Μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα, μπορεί όμως να επέλθουν απρόβλεπτες και προπαντός μη αναστρέψιμες συνέπειες. Δεν έχουμε διάθεση αντίρρησης απέναντι σε κάθε νέα νομοθετική διάταξη. Είμαστε, όμως, επιφυλακτικοί απέναντι σε ρυθμίσεις, που εκκινούνται από μία λαθεμένη αντίληψη περί αρνησιδικίας, έκφραση (αυτή της αρνησιδικίας), που εμπεριέχεται άλλωστε και στον τίτλο του σχετικού νόμου, ο οποίος με τον τρόπο αυτό μας αποδίδει τη μομφή ότι αρνησιδικούμε. Και οφείλουμε να αναδεικνύουμε τα όποια θεσμικά ζητήματα στην κοινωνία, από την οποία αντλούμε καθημερινά τη νομιμοποίηση μας.    

Κωνσταντίνος Βουλγαρίδης, Πρωτοδίκης,  μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων