ΔΕΕ: Απαγόρευση διακρίσεων λόγω ηλικίας- Ευρεία εξουσία εκτίμησης του νομοθέτη για σύνθετα ιατρικά ζητήματα – Αρχή της προφύλαξης

ΔΕΕ 5.7.2017, C‑190/16, Fries
Απαγόρευση διακρίσεων λόγω ηλικίας (άρ. 21 Χάρτη) – Δικαίωμα επαγγελματικής  ελευθερίας (άρθρο 15 Χάρτη) – Κανονισμός 1178/2011 – Ασφάλεια των πτήσεων – Απαγόρευση στους κατόχους πτυχίου χειριστή που έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους να ενεργούν ως χειριστές αεροσκάφους που εκτελεί εμπορικές αερομεταφορές – Ευρεία εξουσία εκτίμησης του νομοθέτη για σύνθετα ιατρικά ζητήματα – Αρχή της προφύλαξης  

(Α) Η επίμαχη διάταξη του ενωσιακού δικαίου επιδιώκει την εγκαθίδρυση και διατήρηση υψηλού και ομοιόμορφου επιπέδου ασφαλείας της πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη, ήτοι σκοπό γενικού συμφέροντος –
(Β) Αρχή της αναλογικότητας – Είναι σημαντικό οι χειριστές αεροπλάνων εναέριων γραμμών να βρίσκονται σε καλή φυσική κατάσταση, καθόσον τυχόν σωματικά προβλήματα ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο πλαίσιο του συγκεκριμένου επαγγέλματος – Συναφώς είναι αναμφίβολο ότι το επίπεδο της φυσικής καταστάσεως μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας – Επομένως, η επίμαχη ρύθμιση είναι πρόσφορη για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού γενικού συμφέροντος, δεδομένου ότι αποκλείει το ενδεχόμενο τα αεροπορικά ατυχήματα να οφείλονται στη μείωση του επιπέδου της φυσικής καταστάσεως μετά τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας – Τούτου δοθέντος, υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία, μια νομοθεσία είναι πρόσφορη να διασφαλίσει την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού μόνον αν συμβάλλει πράγματι με τρόπο συνεπή και συστηματικό στην επίτευξή του και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι εξαιρέσεις από τις διατάξεις ενός νόμου μπορούν να θίγουν τη συνοχή του, ιδίως δε όταν καταλήγουν, λόγω της εκτάσεως εφαρμογής τους, σε αποτέλεσμα αντίθετο από τον σκοπό που επιδιώκεται με τον εν λόγω νόμο – Ως προς το ζήτημα αυτό, σημειώνεται ότι το όριο ηλικίας των 65 ετών δεν έχει εφαρμογή στις μη εμπορικές αερομεταφορές και ότι ο Fries υποστηρίζει ότι ο αποκλεισμός αυτός θίγει τη συνέπεια του ως άνω σημείου υπό το πρίσμα του επιδιωκόμενου σκοπού και, άρα, καθιστά τον περιορισμό δυσανάλογο – Εντούτοις, ο νομοθέτης της Ένωσης, επιβάλλοντας τέτοιο όριο ηλικίας μόνο στις εμπορικές αερομεταφορές, συνεκτίμησε τις διαφορές μεταξύ αυτού του είδους μεταφορών και των μη εμπορικών αερομεταφορών, ήτοι, ιδίως, ότι τα αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται για τις εμπορικές αερομεταφορές είναι τεχνικά πιο πολύπλοκα και ότι οι μεταφορές αυτές αφορούν μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, αυτές δε οι διαφορές δικαιολογούν τη θέσπιση διαφορετικών κανόνων για τη διαφύλαξη της ασφάλειας της εναέριας κυκλοφορίας για τα δύο αυτά είδη μεταφορών – Υπό τις συνθήκες αυτές, η εφαρμογή του ορίου ηλικίας των 65 ετών μόνο στις εμπορικές αερομεταφορές μάλλον ενισχύει παρά εξασθενεί τον αναλογικό χαρακτήρα της εξεταζόμενης ρυθμίσεως
(Γ) Για την εξέταση, εν συνεχεία, του κατά πόσον βαίνει πέραν του αναγκαίου μέτρου για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και του αν προκαλεί υπέρμετρη βλάβη στα συμφέροντα των κατόχων πτυχίου χειριστή ηλικίας άνω των 65 ετών, η εν λόγω ρύθμιση πρέπει να ενταχθεί στο νομικό πλαίσιο στο οποίο ανήκει και να ληφθεί υπόψη τόσο η ζημία που μπορεί να προκαλέσει σε εκείνους τους οποίους αφορά όσο και τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται γενικώς για το κοινωνικό σύνολο και για τα άτομα που το συνθέτουν – Δεδομένου ότι στην αλυσίδα των εμπλεκόμενων στην αεροναυτιλία ο ρόλος των χειριστών των αεροσκαφών είναι νευραλγικός, η ικανότητα των ειδικών αυτών αποτελεί μία από τις βασικές εγγυήσεις για την αξιοπιστία και την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας – Στο πλαίσιο αυτό, η θέσπιση μέτρων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μόνο τα πρόσωπα με την απαιτούμενη φυσική κατάσταση επιτρέπεται να ενεργούν ως χειριστές αεροσκαφών είναι αναγκαία για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου συμβάντος οφειλόμενου σε ανθρώπινο σφάλμα – Συνεπώς, ευλόγως ο νομοθέτης της Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας καθώς και την προοδευτική μείωση, με την πάροδο των ετών, του επιπέδου της φυσικής καταστάσεως η οποία απαιτείται για την άσκηση του επαγγέλματος του χειριστή, έκρινε αναγκαίο να καθορίσει ανώτατο όριο ηλικίας για την άσκηση των καθηκόντων χειριστή στο πλαίσιο των εμπορικών αερομεταφορών, προκειμένου να διατηρηθεί επαρκές επίπεδο ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη
(Δ) Όσον αφορά ειδικά τον καθορισμό του 65ου έτους ως ορίου, παρατηρείται ότι (α) ο νομοθέτης της Ένωσης διαθέτει ευρεία εξουσία εκτιμήσεως όσον αφορά τα σύνθετα ιατρικά ζητήματα, όπως το κατά πόσον τα άτομα που συμπληρώνουν ορισμένη ηλικία έχουν τη συγκεκριμένη φυσική κατάσταση που απαιτείται για την άσκηση του επαγγέλματος του χειριστή αεροπλάνου εναέριων γραμμών, και ότι, όταν υφίστανται αμφιβολίες ως προς την ύπαρξη ή τη σημασία των κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου, μπορεί να λαμβάνει μέτρα προστασίας, χωρίς να οφείλει να αναμένει την πλήρη απόδειξη του υποστατού και της σοβαρότητας των εν λόγω κινδύνων, (β) δεδομένου ότι η ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας συνδέεται στενά με την προστασία των μελών του πληρώματος, των επιβατών και των κατοίκων των περιοχών πάνω από τις οποίες πετούν τα αεροσκάφη, ο νομοθέτης της Ένωσης, όταν αποφασίζει να καθορίσει όριο ηλικίας όπως το επίμαχο στην παρούσα υπόθεση, έχει την ευχέρεια, δεδομένης της επιστημονικής αβεβαιότητας, να προκρίνει μέτρα τα οποία είναι βέβαιο ότι διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο ασφάλειας, υπό τον όρο να στηρίζονται σε αντικειμενικά δεδομένα, (γ) η ηλικία των 65 ετών μπορεί να θεωρηθεί αρκούντως προχωρημένη, ώστε να τεθεί ως όριο για τη δυνατότητα ασκήσεως καθηκόντων χειριστή στο τομέα των εμπορικών αερομεταφορών, (δ) η επίμαχη ρύθμιση αντανακλά τα διεθνή πρότυπα σχετικά με τις διεθνείς εμπορικές αερομεταφορές, τα οποία βασίζονται σε εκτεταμένο επαγγελματικό διάλογο και πραγματογνωμοσύνη, αποτελούν δε, ως αντικειμενικά και εύλογα σημεία αναφοράς για τη λήψη αποφάσεων, πολύτιμο στοιχείο για την εκτίμηση της αναλογικότητας της επίμαχης στην παρούσα υπόθεση διατάξεως του δικαίου της Ένωσης – Εξάλλου, λαμβανομένου υπόψη του περιθωρίου εκτιμήσεως που έχει ο νομοθέτης της Ένωσης, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι αυτός όφειλε να προβλέψει αντί για όριο ηλικίας ατομική εξέταση της σωματικής και ψυχικής ικανότητας των κατόχων πτυχίου χειριστή που έχουν συμπληρώσει την ηλικία των 65 ετών – Συναφώς, ο νομοθέτης της Ένωσης επέλεξε τον συνδυασμό μιας εξατομικευμένης προσεγγίσεως, όσον αφορά την ηλικιακή ομάδα 60 έως 64 ετών, με το όριο ηλικίας των 65 ετών, επιλογή η οποία, βάσει των ανωτέρω εκτιμήσεων, ερείδεται σε μεγάλο βαθμό στα συναφή διεθνή πρότυπα τα οποία στηρίζονται με τη σειρά τους στο τρέχον επίπεδο της ιατρικής επιστημονικής γνώσεως στον οικείο τομέα – Τέλος, επισημαίνεται ότι το εν λόγω όριο ηλικίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τον εξαναγκασμό όσων υπόκεινται σε αυτό να αποσυρθούν οριστικώς από την αγορά εργασίας, δεδομένου ότι με αυτό δεν καθιερώνεται δεσμευτικό καθεστώς αυτόματης συνταξιοδοτήσεως και δεν αποκλείεται κάθε δραστηριότητα στο τομέα των αερομεταφορών για τους κατόχους πτυχίου χειριστή που έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους
(Ε) Υπό τις ανωτέρω συνθήκες, διαπιστώνεται ότι η επιβαλλόμενη εις βάρος των κατόχων πτυχίου χειριστή που έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους απαγόρευση να ενεργούν ως χειριστές αεροσκαφών που εκτελούν εμπορικές αερομεταφορές δεν υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού γενικού συμφέροντος – Επομένως, η επίμαχη ρύθμιση συνάδει με το άρθρο 21, παρ. 1, του Χάρτη – Για τους ίδιους λόγους, η ρύθμιση συνάδει και με το άρθρο 15 παρ. 1 του Χάρτη

http://www.humanrightscaselaw.gr/