Ταχεία απονομή δικαιοσύνης αλλά με ανθρώπινες συνθήκες εργασίας - ;Aρθρο του Προεδρου της ΕΔΕ

18 Σεπτεμβρίου 2018/in Άρθρα /

Ταχεία απονομή δικαιοσύνης αλλά με ανθρώπινες συνθήκες εργασίας

Του Χριστόφορου Σεβαστίδη,

Δ.Ν. – Εφέτη, Προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

Κάθε φορά που ξεκινάει ένα δικαστικό έτος και γίνεται μια καταγραφή των χρόνιων προβλημάτων στο χώρο της Δικαιοσύνης πρώτο στη λίστα εγγράφεται αυτό της μεγάλης καθυστέρησης στην εκδίκαση των υποθέσεων. Στις δυσμενείς επιπτώσεις από την καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης συνήθως καταγράφονται η απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών στο δικαστικό σύστημα, ο κίνδυνος αυτοδικίας και τώρα τελευταία η αποθάρρυνση των επιχειρήσεων να επενδύσουν στην χώρα μας. Οι προσπάθειες δεκάδων Υπουργών Δικαιοσύνης μέχρι σήμερα να  αντιμετωπίσουν το πρόβλημα απέτυχαν προφανώς όχι λόγω αδυναμίας αντίληψής του και των αιτιών που το δημιουργούν αλλά περισσότερο λόγω υιοθέτησης μεθόδων εκ προοιμίου ατελέσφορων. Μία άλλη παράμετρος που λειτουργεί αντίρροπα στις προσπάθειες που έγιναν είναι η τακτική που ακολουθούν διαχρονικά οι κυβερνήσεις να μην συμμορφώνονται σε αποφάσεις Ανωτάτων Δικαστηρίων επί υποθέσεων που αφορούν μεγάλες κατηγορίες πολιτών και να τους αναγκάζουν να προσφεύγουν εξ αρχής στον δικαστικό μηχανισμό για ζητήματα που νομικά έχουν αμετάκλητα κριθεί.

Με τις αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας στα τέλη του 2015 επιχειρήθηκε, ως μνημονιακό προαπαιτούμενο, μία τομή στην κατεύθυνση του άμεσου προσδιορισμού των (αστικών) υποθέσεων χωρίς κανένα όριο και χωρίς τον υπολογισμό των αντοχών του συστήματος. Στην ίδια λογική κινούνται κι’ άλλα νομοθετήματα, όπως ο επαναπροσδιορισμός των υποθέσεων των υπερχρεωμένων νοικοκυριών στα Ειρηνοδικεία. Σα να οφείλονταν η καθυστέρηση του δικαιοδοτικού έργου στην ραθυμία των δικαστικών λειτουργών, προβλέπεται πλέον ο προσδιορισμός των υποθέσεων μέσα σε αποκλειστικές προθεσμίες από την κατάθεση των αγωγών ανεξάρτητα από τον όγκο δουλειάς που έχει επιφορτιστεί ο κάθε δικαστής. Η αποτυχία τέτοιων μέτρων είναι εξ αρχής προδιαγεγραμμένη στο βαθμό που δεν λαμβάνουν υπόψη το πεπερασμένο των ανθρώπινων δυνατοτήτων.

Η απειλή του πειθαρχικού ελέγχου για καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων δεν μπορεί να επιταχύνει ακόμα περισσότερο την ήδη εντατικοποιημένη εργασία, μπορεί όμως να ασκήσει τεράστια ψυχολογική πίεση στον δικαστή. Είναι μία παράμετρος σημαντική για την οποία ποτέ μέχρι σήμερα δεν έγινε ιδιαίτερη αναφορά ούτε εκτιμήθηκαν σοβαρά οι επιπτώσεις που έχει στο απονεμόμενο έργο. Η μεγάλη πίεση που ασκείται για ταχεία έκδοση αποφάσεων οδηγεί αναπόφευκτα σε μια μηχανιστική αναπαραγωγή της «κρατούσας άποψης» και στερεί τον εφαρμοστή του δικαίου από τη δυνατότητα επιστημονικής έρευνας, αμφισβήτησης και επανατοποθέτησης σε πολλά δύσκολα νομικά ζητήματα.  Μπορεί να τίθεται ως μοναδική επιδίωξη η σύντμηση του χρόνου έκδοσης των αποφάσεων χωρίς να ενδιαφέρει η ποιότητα του έργου ή η αλλοτρίωση που επέρχεται στον δικαστή με τον αντιανθρωπιστικό χαρακτήρα της παραγωγής δικαστικού έργου; Η «μαζική παραγωγή» δικαστικών αποφάσεων και η κυρίαρχη τεχνοκρατική αντίληψη που επιζητά μονοδιάστατους επιστήμονες, που δεν έχουν χρόνο ούτε υποχρέωση να αγγίζουν πτυχές άλλων επιστημών, τεχνών και να γίνονται φορείς των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων, πρέπει να μας προβληματίζουν και να μας ανησυχούν.

Δεύτερη λανθασμένη απόπειρα επίλυσης του προβλήματος επιχειρήθηκε με τον πρόσφατο ν. 4512/2018 που εισήγαγε την υποχρεωτική ιδιωτική διαμεσολάβηση. Παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, των Δικηγορικών Συλλόγων της Χώρας, της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής, παρά την επισήμανση του κινδύνου εμπορευματοποίησης της Δικαιοσύνης με την υποχρεωτική προσφυγή των πολιτών σε ιδιωτικά κέντρα, το Υπουργείο Δικαιοσύνης πίστεψε ότι βρήκε την πιο αποτελεσματική λύση. Η Διοικητική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου με την υπ’ αριθμό 34/2018 απόφασή της έκρινε αντισυνταγματικές τις ρυθμίσεις του παραπάνω νόμου και έτσι η λύση του προβλήματος παραμένει και πάλι ζητούμενο.  Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων έχει καταθέσει από τον Σεπτέμβριο του 2017 ολοκληρωμένη μελέτη – πρόταση για την αναμόρφωση της δικαστικής μεσολάβησης και αναμένει πρόσκληση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης για μια επί της ουσίας συζήτηση, συμβάλλοντας με τις δυνάμεις της στην προσπάθεια αποφόρτισης των πινακίων, ταχύτερης εκδίκασης των υποθέσεων, με τρόπο που σέβεται το Σύνταγμα και στη δημιουργία ανθρώπινων συνθηκών εργασίας για τους δικαστικούς λειτουργούς.

Εύχομαι καλό δικαστικό έτος και καλή επιτυχία στη λειτουργία της νέας ηλεκτρονικής σελίδας σας.

1η δημοσίευση – www.dikastiko.gr