Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Μιλτιάδης Παπαϊωάννου με ερωτήματα που απηύθυνε στις Ολομέλειες των Εφετείων όλης της χώρας ζήτησε τη γνώμη τους για τη δυνατότητα συγχώνευσης ανενεργών ή υπολειτουργούντων Ειρηνοδικείων.
Με το μέτρο αυτό επιδιώκεται η ορθολογικότερη αξιοποίηση των υφιστάμενων πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού, ενώ θα ληφθούν υπόψη οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, οι συνθήκες προσβασιμότητας, η εξυπηρέτηση του πολίτη και η δικαστηριακή ύλη.
Καιρός ήταν...! Υπάρχουν Ειρηνοδικεία χωρίς τοποθετημένο Ειρηνοδίκη, που δεν επιτελούν κανένα κοινωνικό ή άλλο έργο.
ΑπάντησηΔιαγραφήνα δω πότε θα συγχωνεύσουν κανένα Πρωτοδικείο ή πότε θα καταργηθεί καμία μεταβατική έδρα που απέχει μισή ώρα από το πρωτοδικείο
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο σχόλιο επειδή είναι μεγάλο θα πρέπει να δημοσιευτεί για τεχνικούς λόγους σε περισσότερα κομμάτια. Τον Απρίλιο λοιπόν είχα γράψει το εξής κείμενο:ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Η ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣΤΑΘΗΣ Κ. ΒΕΡΓΩΝΗΣ, Εισαγγελέας Πρωτοδικών
Μια σημαντική πλευρά της κρίσης της ελληνικής κοινωνίας, πολύ πιο σημαντική από όσο φαίνεται, είναι η κρίση στην απονομή της δικαιοσύνης, τόσο ως προς την ταχύτητα όσο και στην ποιότητα. Ο διάλογος όμως για την κρίση και για την έξοδο της δικαιοδοτικής λειτουργίας από αυτή είναι τις περισσότερες φορές ευκαιριακός, κυρίως γιατί τα προβλήματα δεν εντοπίζονται με γενικότερη θεώρηση του συστήματος απονομής αλλά με πολύ στενή αντίληψη, ευκαιριακά και εντός του υπάρχοντος συστήματος. Παράδειγμα η δυσχέρεια στην θεσμοθέτηση οικονομικού εισαγγελέα, λόγω αδυναμίας του συστήματος να χωρέσει τον, απαραίτητο σήμερα, θεσμό.
Στις εφημερίδες της 10.2.2010 δημοσιεύθηκε η είδηση για την θετική γνωμοδότηση του ΣτΕ σχετικά με την ίδρυση και λειτουργία τεσσάρων νέων Εφετείων στην χώρα. Είναι ευτύχημα το ότι στις γνωμοδοτήσεις διατυπώνεται η γνώμη για αμφίβολη αποτελεσματικότητα της λειτουργίας των νέων Εφετείων, που είχε διατυπωθεί και στην προηγούμενη (αρνητική τότε ως προς την νομιμότητα) γνωμοδότηση της ολομέλειας του ίδιου δικαστηρίου, γιατί με αυτό τον τρόπο αναδεικνύεται η αναγκαιότητα συζήτησης σε βάθος και σύντομης λήψης και υλοποίησης αποφάσεων για την ριζική αλλαγή της λειτουργίας της δικαιοσύνης στην χώρα. Η σημερινή χωροθέτηση των δικαστηρίων ανά την Ελλάδα προέρχεται από εποχές όπου η μετάβαση των πολιτών ακόμη και σε κοντινά αστικά κέντρα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, χρονοβόρα και δαπανηρή, και με κάποιο τρόπο θα έπρεπε να ικανοποιηθεί το αίτημα για εύκολη πρόσβαση των πολιτών στην δικαιοσύνη. Αποτέλεσμα ήταν η επιλογή ίδρυσης και λειτουργίας μικρών μονάδων πρωτοβάθμιας δικαιοσύνης, προσιτών στους πολίτες με μικρή μετακίνηση. Τα ίδια ίσχυσαν και μεταπολεμικά, οπότε ιδρύθηκαν αρκετά νέα δικαστήρια, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σήμερα νομοί με μεγάλο αριθμό δικαστηρίων. Για παράδειγμα στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, όπου πλέον υπάρχει και η γέφυρα Ρίου Αντιρρίου να λειτουργούν επτά πρωτοδικεία και δύο (αν τελικά δημιουργηθεί το δεύτερο) Εφετεία. Όπως φαίνεται και από την δημόσια συζήτηση σχετικά με την ίδρυση των Εφετείων, η ίδρυση νέων δικαστηρίων δεν αποτελεί κοινωνική αναγκαιότητα, αλλά απλώς πολιτική ικανοποίηση κοινωνικών συντεχνιακών τοπικιστικών κλπ. επιδιώξεων άσχετων με την απονομή της δικαιοσύνης.
Εδώ βέβαια αναδεικνύεται και ένα γενικότερο πρόβλημα νομοθετικής πρωτοβουλίας, όχι μόνο για τα ζητήματα δικαιοσύνης, αλλά γενικότερο. Η απουσία στατιστικής από οποιαδήποτε δημόσια κοινωνική δράση δείχνει απλούστατα ότι δεν υπάρχει και αποτίμηση του πλαισίου λειτουργίας της, που είναι ο νόμος που την διέπει. Η όποια νομοθετική πρωτοβουλία απαιτεί αποτίμηση της δράσης των ήδη ισχυόντων και όραμα για αυτά που πρέπει να γίνουν. Δυστυχώς σ’ εμάς η όποια νομοθετική πρωτοβουλία, όπως είναι και η ίδρυση νέων δικαστηρίων, πηγάζει αποκλειστικά από την συγκυρία και τις διαθέσεις κοινωνικών ομάδων, ενώ αυτά θα έπρεπε να αποτελούν απαραίτητα μεν, επικουρικά δε στοιχεία της νομοθετικής παρέμβασης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣήμερα πια τα βασικά κριτήρια οργάνωσης της δικαιοσύνης, με την έννοια της κατανομής των δικαστηρίων δεν μπορεί να είναι τα προερχόμενα από μια άλλη Ελλάδα και άλλες ανάγκες και είναι φανερή η αναγκαιότητα να δούμε τι χρειάζεται η κοινωνία μας ώστε να μπορέσει η δικαιοσύνη να είναι ο εγγυητής της ομαλής κοινωνικής και οικονομικής ζωής, γιατί αυτός είναι ο ρόλος της ως ανεξάρτητης συνταγματικής εξουσίας, πέρα από ιδεολογήματα. Και αυτός ο ρόλος δεν μπορεί να υπάρξει μέσα από την σημερινή οργάνωσή της, με βάση το παλιό μοντέλο που απαιτεί δικαστές και εισαγγελείς ασχολούμενους με όλα τα αντικείμενα, χωρίς εξειδίκευση, δηλαδή με ευκαιριακή και αποσπασματική γνώση των ζητημάτων. Μόνο μέσα από την εξειδίκευση μπορεί πλέον να παραχθεί αποτελεσματικά η απονομή της δικαιοσύνης.
Ο μόνος δρόμος είναι μια τολμηρή αναδιοργάνωση του δικαστικού χάρτη της χώρας με βάση τα νέα συγκοινωνιακά δεδομένα και την δημιουργία μεσαίου μεγέθους δικαστηρίων, ώστε σε κάθε τομέα να υπάρχουν δικαστικοί λειτουργοί με σχεδόν αποκλειστική ενασχόληση για συγκεκριμένο αντικείμενο, π.χ. να υπάρχει εισαγγελέας και δικαστές ανηλίκων, χωρίς άλλη ενασχόληση, εισαγγελέας και δικαστής περιβάλλοντος, εισαγγελέας και δικαστές οικονομικού εγκλήματος κ.ο.κ. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με την σημερινή διάρθρωση των περίπου 60 Πρωτοδικείων και Εισαγγελιών της χώρας, λόγω του κατακερματισμού των δικαστηρίων, με βάση τα συγκοινωνιακά και πληθυσμιακά δεδομένα της δεκαετίας του 1950, και την άκριτη αποδοχή τοπικιστικών και συντεχνιακών αιτημάτων, που έχει σαν αποτέλεσμα την ύπαρξη εισαγγελιών με έναν ή δύο εισαγγελείς και Πρωτοδικείων με τρεις έως έξι δικαστές. Ο μικρός αριθμός θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μόνο αν μοναδικά κριτήρια ήταν αφ’ ενός η εξυπηρέτηση μιας τοπικής κοινωνίας αποκομμένης από το ευρύτερο περιβάλλον, που τέτοια δεν υπάρχει σήμερα, και αφ’ ετέρου για την συντήρηση του πλήθους των τοπικών δικηγορικών συλλόγων, με τους περιορισμούς του κλειστού, δηλ. προστατευόμενου επαγγέλματος, που και αυτό δεν θα υπάρχει σύντομα. Με τα νέα συγκοινωνιακά δεδομένα οι αποστάσεις μεταξύ διαφόρων Πρωτοδικείων είναι από 20 λεπτά έως μισή ώρα, όπως Πάτρα-Αίγιο-Καλάβρυτα, Πύργος-Αμαλιάδα, Έδεσσα-Γιαννιτσά, Ηγουμενίτσα-Ιωάννινα-Άρτα-Πρέβεζα κλπ., ενώ το εύρος των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων έχει καταργήσει τους χωρικούς περιορισμούς. Παράλληλα τα νομικά προβλήματα είναι πολυπλοκότερα και η δικαστική προστασία ειδικότερων συμφερόντων απαιτεί εξειδίκευση, έστω και εμπειρική. Με αυτά τα δεδομένα θα είναι εύκολο να προχωρήσουμε σε συνενώσεις Πρωτοδικείων και Εισαγγελιών, με στόχο να υπάρχουν κατά μέσο όρο σε κάθε ένα σαράντα δικαστές και δεκαπέντε εισαγγελείς, χωρίς αύξηση των οργανικών θέσεων και στο σύνολο της χώρας 35 περίπου πρωτοβάθμια δικαστήρια και Εισαγγελίες. Έτσι και σε συνδυασμό με την πλήρη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, τόσο σε επίπεδο αμιγούς δικαιοδοτικής λειτουργίας όσο και σε επίπεδο γραμματειών θα είναι ευχερής η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης. Ανάλογη θα μπορεί να είναι η μείωση και των δευτεροβαθμίων δικαστηρίων με ευεργετικά αποτελέσματα. Αυτό βέβαια δεν θα πρέπει να γίνει σε βάρος της εξυπηρέτησης των πολιτών, και θα πρέπει τα ήδη υπάρχοντα δικαστήρια να διατηρηθούν ως μεταβατικές έδρες και γραμματείες με χρονοδιάγραμμα μείωσης των δράσεών τους μέχρι να παραμείνουν τα άκρως απαραίτητα.
Ας κρατήσουμε λοιπόν την εύστοχη διαπίστωση αμφιβολιών από την ολομέλεια του ΣτΕ για την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας των νέων Εφετείων, όχι απλά λόγω έλλειψης δικαστών και υπαλλήλων, αλλά και για να τεθεί επί τάπητος μια άλλη αντίληψη για την οργάνωση του δικαστικού χάρτη της Ελλάδας, προσαρμοσμένου στην νέα κοινωνική και διοικητική πραγματικότητα. Γιατί πραγματικά είναι παράδοξο σε μια εποχή που με βάση κοινωνικές και οικονομικές αναγκαιότητες, κάθε τομέας της δημόσια ζωής οργανώνεται σε σημαντικά μεγαλύτερες σε μέγεθος και μικρότερες σε αριθμό μονάδες (ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ για την διοίκηση, συνένωση νοσοκομείων, αναδιάρθρωση των υπηρεσιών τάξης και ασφάλειας), να δημιουργούνται νέα Εφετεία με σαφώς αρνητικές επιπτώσεις στην ταχύτητα και την ποιότητα της απονομής της δικαιοσύνης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω ότι πια μετά και τις τελευταίες εξελίξεις θα πρέπει να αναπτύξουμε ένα καινούργιο διάλογο πάνω στα δέοντα; γενέσθαι για την δικαιοσύνη που στο κάτω κάτω είναι και άμεσα προσωπικά μας ζητήματα και καθόλου άσχετα με τον προβληματισμό που αναπτύχθηκε σχετικά με τις μειώσεις μισθών. Επανέρχομαι σε λίγο με σχόλιο
Νομίζω ότι οι διαπιστώσεις και οι εμπεριεχόμενες σε αυτές προτάσεις του κυρίου Βεργώνη πρέπει να προβληματίσουν πολλούς και κυρίως τόσο το Υπουργείο όσο κυρίως την ηγεσία της Δικαιοσύνης. Ανάπτυξη μιας περιοχής δεν συνιστά η ύπαρξη Πρωτοδικείου. Και επιτέλους ο κύριος Βεργώνης θέτει ένα σημαντικό ζήτημα. Την ανάγκη εξειδίκευσης. Δεν μπορεί να απαιτεί κάποιος σήμερα από έναν δικαστικό ή εισαγγελικό λειτουργό να γνωρίζει και να αποδίδει το ίδιο σε όλους τους τομείς του δικαίου. Σήμερα, οι δικαστές και οι εισαγγελείς μοιάζουν με τους γενικούς χειρούργους, οι οποίοι πρέπει να αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε περιστατικό και να χειρουργούν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος (πάντα με απόλυτη επιτυχία). Η απουσία εξειδίκευσης και σωστού καταμερισμού των υπαρχόντων λειτουργών συμβάλλει στην καθυστέρηση της απονομής της δικαιοσύνης. Για να γίνω πιο παραστατικός. Πρόσφατα, καταργήθηκαν τα ποινικά τμήματα στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Πόσοι από τους Προέδρους Πρωτοδικών (χωρίς αυτό να μειώνει την γνώση τους και την εμπειρία τους σε άλλους τομείς του Δικαίου) μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις και στις προκλήσεις ενός Ποινικού Δικαστηρίου; Πως ένας λειτουργός, που μπορεί να έχει περάσει το περισσότερο χρόνο της θητείας του σε ειδικές διαδικασίες ή σε κάποιο τμήμα εμπραγμάτου, ενοχικού ή εμπορικού, καλείται να χειρίζεται άπταιστα την ποινική διαδικασία και να γνωρίζει πρωτίστως όλη την σχετική νομολογία;; Πιστεύω ότι, όπως γίνεται στην Ιατρική, και κάποιος είναι οφθαλμίατρος, κάποιος ογκολόγος, κάτι αντίστοιχο έπρεπε να συμβαίνει και σε εμάς. Κάποιος λειτουργός αποδίδει καλύτερα στο Αστικό, άλλος στο Εμπορικό, άλλος στο Ποινικό. Το ίδιο και για τους Εισαγγελείς. Αλλοι μπορούν να αποδίδουν καλύτερα στην έρευνα, στην σύνταξη κατηγορητηρίων και άλλοι είναι ικανότεροι στο ακροατήριο. Δεν καταλαβαίνω το λόγο γιατί να μην γινόταν μια καλύτερη εσωτερική κατανομή. Σε καμία περίπτωση, για να προλάβω τυχόν αρνητικά σχόλια, δεν υποτιμώ και δεν μειώνω κανέναν ως προς το επίπεδο γνώσεων και ζήλου προσφοράς. Ωστόσο, είναι αναμφισβήτητο και αυτό το βιώσαμε όλοι από τα φοιτητικά μας χρόνια ότι δεν είναι δυνατόν να γνωρίζει κανείς όλο το φάσμα του δικαίου. Συμφωνώ απόλυτα με τον κ. Βεργώνη για την ανάγκη διεύρυνσης του διαλόγου ως προς την ανάγκη συνολικής μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης και προσυπογράφω τις προτάσεις του. Μακάρι να εισακουστούν!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπαιτείται και συγχώνευση Πρωτοδικείων, ώστε στην ηπειρωτική Ελλάδα να υπάρχει ένα Πρωτοδικείο ανά νομό με περισσότερους δικαστές και υπαλλήλους. Πράγματι, όπως επισημαίνεται σε άλλο σχόλιο, η σημερινή κατανομή των Πρωτοδικείων ανταποκρίνεται σε παλιότερες ανάγκες, που δεν υπάρχουν πλέον. Είναι χαρακτηριστικό ότι ιδίως στην Πελοπόνησσο υπάρχουν κωμοπόλεις, που αποτελούν έδρα Πρωτοδικείου (Γύθειο, Καλάβρυτα, Κυπαρισσία, Αμαλιάδα). Από την άλλη προκαλεί κατάπληξη η επίμονη στην ύπαρξη ενός μόνο Πρωτοδικείου στην Αθήνα, που είναι αρμόδιο για μία περιοχή, όπου διαμένει ο μισός πληθυσμός της χώρας. Πρέπει άμεσα να δρομολογηθεί η διάσπασή του με την ίδρυση: α) Πρωτοδικείου Δυτικής Αττικής με έδρα την Ελευσίνα και β) Πρωτοδικείου Ανατολικής Αττικής με έδρα την Παλλήνη. Έτσι το Πρωτοδικείο Αθηνών θα εξυπηρετεί μόνο το πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας ενώ οι υπόλοιπες περιοχές της Αττικής (όπως Μεσόγεια, Λαύριο, Ασπρόπυργος, Μέγαρα, Ελευσίνα κλπ.) θα εξυπηρετούνται από τα νεοσύστατα πρωτοδικεία. Στο Υπουργείο Δικαιοσύνης παλαιότερα (επί υπουργίας Ευάγγελου Γιαννόπουλου) είχε εκπονηθεί σχετικό σχέδιο, το οποίο έμεινε στο συρτάρι κατόπιν συντεχνιακών αντιδράσεων των δικηγόρων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣχετικά με την κατάργηση των "νεκρών" Ειρηνοδικείων πιστεύω ότι πράγματι έτσι πρέπει να γίνει. Υπάρχουν Ειρηνοδικεία με ελάχιστη κίνηση στα οποία έχει καταργηθεί η οργανική θέση του Ειρηνοδίκη και στην πραγματικότητα λειτουργούν ως μεταβατικά. Υπάρχουν όμως και άλλα επανδρωμένα με μικρή σχετικά κίνηση που όμως ο Ειρηνοδίκης που είναι τοποθετημένος εκεί, στα πλαίσια της ίσης κατανομής, υπηρετεί σε όλη την περιφέρεια του Πρωτοδικείου από κοινού με τους υπόλοιπους Ειρηνοδίκες της περιφέρειας. Εάν συγχωνευθούν και αυτά τα Ειρηνοδικεία φοβάμαι ότι θα καταργηθούν τόσο οι θέσεις των Ειρηνοδικών όσο και οι θέσεις των υπαλλήλων, εις βάρος των υπολοίπων που θα μείνουν και φυσικά θα επωμιστούν μόνοι τους τη δουλειά και των συγχωνευομένων περιφερειών. Το μέτρο αυτό θα ήταν καλό αν οι οργανικές θέσεις των Ειρηνοδικών (και υπαλλήλων) των συγχωνευομένων ειρηνοδικείων μεταφέρονταν στο ειρηνοδικείο που θα υπαχθεί η γεωγραφική τους περιφέρεια, και να μην εξακολουθήσουν να λειτουργούν ως μεταβατικά διότι θα είναι "δώρον άδωρον", αφού θα εξακολουθήσουν οι μετακινήσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφή