«Η Ελλάδα έχει προβλήματα με τα ανθρώπινα δικαιώματα»

Στον ΦΟΙΒΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Ο κ. Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Είναι καθηγητής της Νομικής Αθηνών. Μεταξύ άλλων υπήρξε μέλος και πρόεδρος της Επιτροπής ειδικών του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη βελτίωση των διαδικασιών προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μέλος από το 2000 και στη συνέχεια αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής των δικαιωμάτων του ανθρώπου (2006-2011). Μέλος της Συγκλήτου της Ακαδημίας Διεθνούς Δικαίου της Χάγης από το 2010. Δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του ανθρώπου από τις 18 Μαΐου 2011.

Οι ελληνικές υποθέσεις που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχουν φτάσει στο ευρωπαϊκό δικαστήριο είναι πολλές και ποικίλες, όπως αναφέρει ο πρώτος έλληνας δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που εδρεύει στο Στρασβούργο, σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξή του προς την «Κ.Ε.».

Ε Πριν από λίγο καιρό εκτελέστηκε άλλη μία φορά η θανατική ποινή στις ΗΠΑ. Πώς βλέπετε το γεγονός αυτό ως δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου;

Α Ακόμη και σήμερα, δυστυχώς, η θανατική ποινή εξακολουθεί να υφίσταται και να εκτελείται σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η Κίνα. Στην Ευρώπη έχουμε κάνει σημαντικότατα βήματα σε σχέση προς το ζήτημα αυτό. Ηδη το 1985, υιοθετήθηκε το 6ο Πρωτόκολλο στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο απαγόρευσε την επιβολή της θανατικής ποινής σε καιρό ειρήνης. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2002, το 13ο Πρωτόκολλο κατάργησε τη θανατική ποινή και σε περίοδο πολέμου ή άλλης έκτακτης ανάγκης. Και τα δύο αυτά πρωτόκολλα δεσμεύουν τη χώρα μας, όπως σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων όλων ανεξαιρέτως των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η θανατική ποινή αποτελεί πλέον παρελθόν για την Ευρώπη, όχι μόνο λόγω της βαρβαρότητάς της, αλλά και διότι, ως μέτρο γενικής πρόληψης, έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική.

Ε Πώς βλέπετε το παρόν και το μέλλον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου;

Α Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου αποτελεί ένα θεσμό υψίστης σημασίας για τη δημοκρατία και τις ελευθερίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ο βασικός ρόλος του Δικαστηρίου ήταν και παραμένει η εναρμόνιση των εθνικών εννόμων τάξεων των 47 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, σε σχέση προς τα δικαιώματα που προστατεύει η ΕΣΔΑ. Πρόκειται για πραγματική πρόκληση, ιδίως εάν λάβει κανείς υπόψη ότι πολλά από τα συμβαλλόμενα κράτη στην ΕΣΔΑ έχουν ολιγόχρονη δημοκρατική παράδοση. Το γεγονός αυτό εξηγεί, ώς ένα βαθμό, το μεγάλο αριθμό ατομικών προσφυγών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Από τον Ιούνιο του 2010, οπότε και τέθηκε σε ισχύ το 14ο Πρωτόκολλο στην ΕΣΔΑ, το Δικαστήριο εφαρμόζει νέους κανόνες που κατατείνουν στην απλούστευση και την επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών προκειμένου να απορροφήσει προοδευτικά τις δεκάδες χιλιάδες εκκρεμείς προσφυγές που έχουν συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια και να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στο θεσμικό του ρόλο, χωρίς καθόλου να θυσιάσει την ποιότητα των αποφάσεών του.

Ε Πώς βλέπετε την κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα σήμερα;

Α Θα μου επιτρέψετε νε περιοριστώ στα ζητήματα δικαιωμάτων του ανθρώπου που αναγνωρίζονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση και τα πρωτόκολλα σε αυτή και να μην υπεισέλθω σε θέματα κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία προστατεύονται από τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη. Κάτω από αυτή την οπτική γωνία, οι ελληνικές υποθέσεις στο Στρασβούργο αναδεικνύουν τα εξής κυρίως ζητήματα:

- Ο μεγάλος όγκος των καταδικαστικών αποφάσεων κατά της χώρας μας συναρτάται προς το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Το σύστημα αυτό έχει κριθεί, κατ' επανάληψη, αργό και συχνά αναποτελεσματικό, χαρακτηρίζεται δε πολλές φορές ως έντονα φορμαλιστικό. Μία επιπλέον αδυναμία του συστήματος έγκειται στη μη συμμόρφωση ή τη μη έγκαιρη συμμόρφωση της διοίκησης στις σχετικές αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων.

- Μία δεύτερη σειρά προβλημάτων σχετίζεται με την αστυνομική βία, πολλές φορές χωρίς λόγο, και την πλημμελή έρευνα των σχετικών περιστατικών από τις αρμόδιες διοικητικές και δικαστικές αρχές.

- Μία άλλη ομάδα υποθέσεων αφορά τις συνθήκες κράτησης σε ψυχιατρικά καταστήματα, φυλακές ή κρατητήρια της αστυνομίας. Αρκετές από αυτές τις υποθέσεις αφορούν αλλοδαπούς που ζητούν άσυλο στη Χώρα μας ή εναντίον των οποίων εκκρεμεί απόφαση απέλασης.

- Εξίσου σημαντική, ποσοτικά τουλάχιστον, είναι η ομάδα υποθέσεων που σχετίζονται με το δικαίωμα στην περιουσία. Από το σύνολο των σχετικών υποθέσεων δημιουργείται συχνά η αίσθηση ότι οι κρατικές αρχές δεν διστάζουν να προβούν σε αυθαίρετους περιορισμούς ή και στέρηση της περιουσίας ελλήνων πολιτών. Πρέπει να προστεθεί, ωστόσο, ότι η νομολογία του Αρείου Πάγου έχει μετεξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, προκειμένου να εναρμονιστεί με αυτήν του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

- Ιδιαίτερη σημασία από κοινωνική και πολιτική άποψη, έχουν, τέλος, οι υποθέσεις εκείνες που σχετίζονται με ζητήματα ετερότητας στη χώρα μας. Αλλες από αυτές αφορούν Ρομά, άλλες συνάπτονται με τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, με την αυτοαποκαλούμενη «μακεδονική μειονότητα» κ.λπ. Στο ίδιο πλαίσιο θα ενέτασσα και τις υποθέσεις εκείνες που αφορούν προβλήματα θρησκευτικής ετερότητας, όπως αυτό του θρησκευτικού όρκου.

Είναι γεγονός ότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης η επίλυση των ανωτέρω θεμάτων καθίσταται περισσότερο δυσχερής. Ωστόσο, όλα τα παραπάνω ζητήματα σχετίζονται σε τελευταία ανάλυση με την έννοια του κράτους δικαίου και, άρα, με την ποιότητα της δημοκρατίας μας και κατά τούτο, δεν μπορούν παρά να συνιστούν προτεραιότητες. Η ταχεία και συνεπής εκτέλεση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου είναι καθοριστικής σημασίας, εάν θέλουμε να μη βρεθούμε στο στόχαστρο (και) για προβλήματα δημοκρατίας και εύρυθμης λειτουργίας του κράτους δικαίου.

http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=321895

================

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ