Ανοικτή επιστολή κ. Χριστόφορου Κοσμίδη, Αρεοπαγίτη, εν όψει της Διοικητικής Ολομελείας του ΑΠ

Θεσσαλονίκη, 3 Φεβρουαρίου 2017

            Σεβαστή κυρία πρόεδρε του Αρείου Πάγου,
            αγαπητοί συνάδελφοι,

            Μετά την από 2-2-2017 νέα πρόσκληση για μετ’ αναβολή συμμετοχή στη γνωμοδοτική ΟλΑΠ της 8^ης Φεβρουαρίου 2017 και σε συνέχεια των σκέψεων που σας είχα κοινοποιήσει την 20^η Ιανουαρίου ε.έ., θα ήθελα να θέσω υπόψη σας και τα παρακάτω.

            1.         Σύμφωνα με τα οριζόμενα στη νέα πρόσκληση, από την ενοποίηση και συμπλήρωση των ερωτημάτων που αναφέρονταν στην πρώτη πρόσκληση υπό στοιχεία 3 και 5 ανακύπτει ως νέο το ερώτημα: «τίθεται πλέον επιτακτικά το ζήτημα της άμεσης εναρμόνισης μεταξύ της παραγράφου 1 του άρθρου 88 του ισχύοντος Συντάγματος και της παραγράφου 5 αυτού»; Το ερώτημα είναι διατυπωμένο με τρόπο που δημιουργεί σύγχυση στους αποδέκτες και καθιστά ανέφικτη μια ενιαία απάντηση, θετική ή αρνητική, η οποία θα πρέπει να είναι ευθεία και χωρίς όρους ή προϋποθέσεις. Κατά συνέπεια, το ερώτημα θα πρέπει να αναλυθεί.

            2.         Το εμπεριεχόμενο πρώτο ερώτημα συνίσταται στο «υπάρχει σήμερα δυσαρμονία μεταξύ των συνταγματικών ορισμών αφ’ ενός για ισοβιότητα των δικαστικών λειτουργών και αφ’ ετέρου για υποχρεωτική αποχώρηση των ανώτατων δικαστικών λειτουργών με τη συμπλήρωση του 67^ου έτους της ηλικίας (65^ου για τους ανώτερους και κατώτερους)»; Η γνώμη μου είναι ότι δεν υπάρχει! Ο μέσος όρος ζωής των ανθρώπων έχει αυξηθεί, πράγματι, κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αισθάνονται, ακόμη, ακμαίοι στην ηλικία των 65 ή των 67 ετών. Αλλά είναι πολλοί και εκείνοι που αισθάνονται ήδη κουρασμένοι, που αρχίζουν να έχουν προβλήματα σωματικής ή διανοητικής υγείας, που εργάζονται πλέον σε χαλαρούς ρυθμούς και με μειωμένη απόδοση. Ο συνταγματικός νομοθέτης καθόρισε κάποιο όριο. Η ενδεχόμενη ανάγκη μεταβολής του ορίου αυτού στο μέλλον, δεν υποδηλώνει σήμερα δυσαρμονία μεταξύ των δύο συνταγματικών ορισμών. Η τυχόν μεταβολή, που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να είναι και προς τα κάτω, αποτελεί ζήτημα συνταγματικής πολιτικής. Είναι αμφίβολο το εάν ως τέτοιο συνιστά «νομικό ζήτημα» που εμπίπτει στη γνωμοδοτική αρμοδιότητα του Σώματος αυτού.

            3.         Το δεύτερο ερώτημα, που προϋποθέτει καταφατική απάντηση στο πρώτο, συνίσταται στο «υπάρχει ανάγκη άρσεως της δυσαρμονίας (=εναρμόνισης) μεταξύ των ως άνω διατάξεων»; Αν υποτεθεί ότι υπάρχει δυσαρμονία, για την ανάγκη εναρμόνισης τον προέχοντα λόγο έχουν οι δικαστικές ενώσεις. Η ολομέλεια του Αρείου Πάγου δεν επιτρέπεται να λειτουργήσει ως γενική συνέλευση συνδικαλιστικού σωματείου. Δεν επιτρέπεται να θέσει μόνο αυτή ένα ζήτημα που αφορά άμεσα μόνο τα μέλη της και που όχι μόνο δεν έχει ανακινηθεί από κάποιον άλλο ομόλογο φορέα, αλλά βρίσκει αντίθετο ολόκληρο τον πολιτικό και νομικό κόσμο. Για να μην μιλήσουμε για τους απλούς ανθρώπους, που σχολιάζουν στο διαδίκτυο και αμφισβητούν το κύρος και την αξιοπρέπειά μας. Επομένως, και στο ερώτημα αυτό η απάντησή μου είναι αρνητική.

            4.         Το τρίτο ερώτημα, που προϋποθέτει, επίσης, καταφατική απάντηση στο δεύτερο, συνίσταται στο «είναι η ανάγκη εναρμόνισης άμεση και επιτακτική»; Και πάλι για την υποθετική περίπτωση ότι υπάρχει τέτοια ανάγκη, αυτή είναι τόσο άμεση και επιτακτική, όσο και η επόμενη συνταγματική αναθεώρηση. Εδώ παραπέμπω στις από 23-1-2017 πρώτες σκέψεις του συναδέλφου Γ. Αποστολάκη. Το πρόβλημα θέτουν κάποιοι από τους συναδέλφους που αποχωρούν προσεχώς. Όσο κι αν θέλαμε, όμως, να δούμε με συμπάθεια τις δυσμενείς συνέπειες από την απομείωση των οικονομικών πόρων μετά τη συνταξιοδότηση ή από την απώλεια μιας έντονης απασχόλησης, πρόκειται για δεδομένα γνωστά σε όλους από την εποχή της εισόδου μας στον κλάδο. Στα 67 ο καθένας πηγαίνει στο σπίτι του! Αν κάποιος μπορέσει να βρει κάτι διαφορετικό να κάνει, τόσο το καλύτερο για ‘κείνον. Την τήβεννο, όμως, πρέπει να την κρεμάσει! Συνεπώς, και πάλι η απάντησή μου είναι αρνητική.

            5.         Αυτό που δεν προκύπτει ευθέως από τη δεύτερη πρόσκληση, αλλά συνάγεται ως ερώτημα από το περιεχόμενο της πρώτης, είναι «δύναται η εναρμόνιση να επέλθει με τρόπο άλλο, εκτός από μια μελλοντική αναθεώρηση του Συντάγματος»; Σ’ αυτό έχουν απαντήσει άλλοι νομικοί, εγκρατέστεροι εμού. Και σε σχέση με την επίδραση του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί του θέματος, έχει ήδη αποφανθεί το ΔΕΕ, την παράθεση της νομολογίας του οποίου με αναλυτικές παραπομπές σ’ αυτήν μπορεί να βρει κάθε ενδιαφερόμενος στο από 23-1-2017 δεύτερο κείμενο του συναδέλφου Γ. Αποστολάκη. Επομένως, και πάλι η απάντηση πρέπει να είναι αρνητική.

            6.         Και μια τελευταία υπόθεση: λέμε «ναι» σε όλα… Τι σημαίνει αυτό; Πώς θα χρησιμοποιηθεί μια τέτοια γνωμοδότηση; Τι θα πει «πρέπει επιτακτικά και άμεσα να υπάρξει εναρμόνιση μεταξύ των δύο συνταγματικών διατάξεων»; Ποιος θα το κάνει αυτό; Με ποια νομιμοποίηση; Με ποιες δικονομικές συνέπειες; Θα ακούσουμε, επί τέλους, τι λέει ο επιστημονικός κόσμος; Τι λένε οι συνάδελφοι των άλλων ανωτάτων δικαστηρίων; Τι λένε οι συνδικαλιστές; Τι λένε οι απλοί πολίτες που κατά εκατοντάδες μας σχολιάζουν αρνητικά στο διαδίκτυο; Εγώ, προσωπικά, αισθάνομαι προσβεβλημένος και μόνο από τη θέση του ζητήματος! Πώς θα με χαρακτηρίσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μου αν ψηφίσω "ναι", από ιδιοτέλεια ή ανθρωπαρέσκεια; Παρόμοια και οι νεότεροι συνάδελφοι, στους οποίους μιλούσα για ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση, τόσα χρόνια, στη Σχολή Δικαστών. Και δεν θα έχω κανένα επιχείρημα για την υπεράσπιση του κύρους του Αρείου Πάγου στην κοινή γνώμη, πέραν του ότι προσπάθησα, με την αδύναμη φωνή μου, να αντισταθώ σε άλλη μια απόπειρα (όχι εξ αφελείας, αλλά συνειδητή και επίμονη τη φορά αυτή) που θα έχει ως συνέπεια (ανεπιθύμητη μεν, αλλά αναπόφευκτη) την καταρράκωσή του.

            Ας σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων!

Χριστόφορος Κοσμίδης