«Ο κόσμος γέρνει, γκρεμίζεται»

ΑΝΤΩΝΗΣ Π.ΑΡΓΥΡΟΣ 

Δικηγόρου παρ' Αρείω Πάγω

«Ο κόσμος γέρνει, γκρεμίζεται. Και έπρεπε να γεννηθώ εγώ για να τον στερεώσω», λέει ο Αμλετ

Όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη πρωταγωνιστούμε σε μια ανείπωτη τραγωδία χωρίς τέλος Ο κορωνοϊός θα μολύνει τελικά το 40% έως 70% του παγκόσμιου πληθυσμού κατά το πρώτο κύμα της εξάπλωσής του, που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, εκτιμά ο Τζάστιν Λέσλερ, κορυφαίος επιστήμονας στον τομέα του - Γιατί είναι κρίσιμο να «μένουμε σπίτι» Μια

πανδημία δεν ανατρέπει μόνο την καθημερινότητά μας. Ταυτόχρονα γκρεμίζει και πλήθος από τις βεβαιότητες και τις  αυταπάτες μας. Ο κορωνοϊός διαμορφώνει  και στη χώρα μας  τις συνθήκες για μια δύσκολη και πρωτόγνωρη  κατάσταση : κρίση δημόσιας υγείας, κρίση οικονομική και κρίση δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων-κρίση λειτουργίας της ΕΕ. H πανδημία του Covid-19 λόγω της μεταδοτικότητας προξένησε τρόμο για τέτοιο αριθμών κρουσμάτων που θα οδηγήσουν με κίνδυνο  σε κατάρρευση τα συστήματα υγείας και οδήγησε πολλές χώρες, όπως την Ελλάδα  σε λήψη τέτοιων μέτρων που επί της ουσίας προκάλεσαν «μηδενισμό» όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων. Η προσπάθεια για να επουλωθούν οι πληγές θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Υπήρξαν στο παρελθόν  κι άλλες πανδημίες, υπήρξαν παγκόσμιοι πόλεμοι, τοπικοί πόλεμοι, υπήρξε η τρομοκρατία. Αλλά κανένα δεν ήταν τόσο θανατηφόρο και καταστροφικό. Εδώ  γίνεται μια παγκόσμια τεκτονική αλλαγή, ανατρέπονται βεβαιότητες, οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα μας μπαίνουν σε καραντίνα  για διαφυλαχθεί το υπέρτατο αγαθό η ανθρώπινη ζωή. Πλέον το κράτος, λόγω της κρίσης, θα έχει πλήρη γνώση του που είμαστε και τι κάνουμε δικαιώνοντας πολλές δεκαετίες μετά τους Τζορτζ Όργουελ (1984) και Aldus Huxley (The brave new world) που είχαν προβλέψει την νομοτελειακή αυτή  πορεία. Κάθε απόγευμα στις 6  αναμένουμε το… πολεμικό ανακοινωθέν, που εκδίδεται από το υπουργείο Υγείας. Πόσοι συνάνθρωποι μας χάθηκαν ,πόσοι κινδυνεύουν, τι μας περιμένει…. «Ο κόσμος γέρνει, γκρεμίζεται.» Απελπισία προκαλεί το γεγονός  ότι στην Ιταλία, επιλέγονται οι ασθενείς που θα τους σώσουν τη ζωή. Και στις περιπτώσεις αυτές γίνεται μια  ιεράρχηση ανθρώπων και κατηγοριοποιούνται σε εκείνους που θα πρέπει να επιβιώσουν και σε εκείνους που θα αφεθούν στο έλεος του κορωνοϊού, στο έλεος του θανάτου. Αλήθεια πιο δίκαιο και ποια ηθική δίνει τέτοιο δικαίωμα ζωής και θανάτου και σε ποιόν άνθρωπο ; Αλήθεια αυτή η συμφορά οδήγησε σένα πιο μεγάλο κίνδυνο, να σκοτώσουμε την ανθρωπιά μας.

Η κρίση όμως εξελίσσεται και τα χειρότερα είναι μπροστά μας. Έχουμε να κάνουμε με την τέλεια καταιγίδα: μία πανδημία που οδηγεί τα συστήματα υγείας σε κατάρρευση· με παράλληλα ένα οικονομικό σοκ από την πλευρά της προσφοράς, με αντίστοιχο σοκ από την πλευρά της ζήτησης δηλαδή: Οικονομικός Αρμαγεδδών. Την ίδια ώρα που η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεν λειτουργεί η λεγόμενη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Την ίδια ώρα των χιλιάδων νεκρών, την ίδια ώρα η Γερμανία αρνείται να τον εσωτερικό δανεισμό στην ΕΕ μέσω της έκδοσης ευρωομολόγων για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της καταστροφής του κορωνοϊού!  Οι Ευρωπαίοι πολίτες ,όπως και οι πολίτες του κόσμου όλου  πεθαίνουν από κορωνοϊό και οι Γερμανοί θέλουν «νέα σκληρά δημοσιονομικά μέτρα στην ΕΕ»!

Είναι πρωτοφανής για τα Ελληνικά δεδομένα  τόσον η αποφασιστικότητα που επέδειξε ο Πρωθυπουργός  ακολουθώντας τις υποδείξεις των ειδικών, αντέδρασε εγκαίρως και χωρίς να λογαριάζει το πολιτικό κόστος όσον και η εθνική συναίνεσh του πολιτικού κόσμου. Κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει το τέλος της κρίσης, το τέλος της τραγωδίας . Η καταιγίδα μαίνεται αλλά στο τέλος  ούτε η Ευρώπη θα είναι η ίδια ,ούτε ο Κόσμος ,ούτε εμείς.

Η Ανθρωπότητα ηττήθηκε  από τον Covid-19. Είναι δραματικό να χάνονται ανθρώπινες ζωές  χωρίς να μπορούμε να κάνουμε το παραμικρό, αλλά να ψάχνουμε την λύση. Οι «αγορές» δεν μπόρεσαν να δώσουν απάντηση στη ζοφερή κρίση, ηττήθηκαν κι αυτές από την αρρώστια. Η ήττα της ανθρωπότητας από τον Covid-19.  μπροστά στον κώδικα του θανάτου. Αναρωτιέμαι: Μπορούμε να διασχίσουμε άλλον δρόμο; μπορούμε να μάθουμε εκ νέου να περπατάμε και να διασχίζουμε τους δρόμους της ζωής μας χωρίς τον τρόμο της πανδημίας; Όλοι ελπίζουμε ότι δεν θα ξανασυμβεί, ότι η ανθρωπότητα δεν θα ξαναζήσει τον τρόμο  που θα σαρώσει τα πάντα στο διάβα του. Οι πιο αιματηροί πόλεμοι της ιστορίας στοίχισαν τη ζωή σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους ,μετά απ’ αυτούς δεκάδες θανατηφόρες πανδημίες έχουν πλήξει την ανθρωπότητα ανά τους αιώνες. Πρέπει να περιμένουμε το τέλος της πανδημίας  να μετρήσουμε τις δυνάμεις μας και να δούμε τι απόμεινε. Τα πράγματα δεν θα είναι ξανά τα ίδια ούτε μετά από μερικές εβδομάδες, ούτε καν μετά από μερικούς μήνες. Κάποια πράγματα δεν θα είναι ποτέ τα ίδια... Σίγουρα το κράτος δεν θα είναι το ίδιο και η ζωή μας. Η Ευρώπη κι ο Κόσμος θα πρέπει να ξαναδεί  την νέα  προοπτική της ζωής, η πολιτική θα πρέπει να αντιληφθεί την προτεραιότητα της επιστήμης, της έρευνας της παιδείας, οι δημόσιες δομές της υγείας και της κοινωνικής μέριμνας θα πρέπει να ενισχυθούν άμεσα, η τεχνολογία θα μπορέσει να στηρίξει ένα σύγχρονο κράτος που θα σέβεται τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες μας. Τα «έκτακτα μέτρα» ελπίζω ότι  θα πάψουν να υπάρχουν,θα φύγουν όπως ήρθαν ξαφνικά, όμως  δεν μπορεί να γυρίσουμε πίσω από το σημείο που ξεκίνησε ο εφιάλτης. Οι κοινωνίες όμως  θα ζητούν και θα αναζητούν  περισσότερη προφύλαξη και μέτρα προστασίας κι αυτή  η αξίωση μπορεί να δημιουργεί προβλήματα και για την κοινωνική μας ζωή και για την λειτουργία της δημοκρατίας μας. Η διαχείριση των οικονομικών συνεπειών της κρίσης της πανδημίας του κορονοϊού, εξελίσσεται σε ζήτημα αιχμής, χρειάζεται περίσκεψη. Η άποψη  ορισμένων για “εκείνους που δεν πλήττονται από την κρίση”, προκαλεί θυμό . Όλοι χωρίς καμμιά εξαίρεση πλήττονται από την κρίση.

Θα δούμε μια έκρηξη νέων υπηρεσιών στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «εσώκλειστης οικονομίας» ("shut-in economy").Θα δούμε σύντομα  μέσω διαδικτύου, την επέκταση των συνεδριάσεων συλλογικών οργάνων, την τηλε-εκπαίδευση, την ηλεκτρονική δικαιοσύνη, την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Όλα πρέπει  αλλάξουν σύντομα και θα αλλάξουν.   

Δεν μιλούμε πια, μέσα σ’ αυτή την ερήμωση, για επιστροφή στο παρελθόν, γιατί όλες οι γέφυρες είναι γκρεμισμένες. Το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι το μέγεθος αυτής της κρίσης θα εξαναγκάσει επιτέλους τα κράτη να περιορίσουν δραστικά τις ιλιγγιώδεις κοινωνικές ανισότητες που καθιστούν μεγάλα τμήματα των πληθυσμών τους τόσο τραγικά ευάλωτα. Τότε μονάχα θα ξαναϊσορροπήσει ο κόσμος και θα ξαναγίνει η ζωή μας φυσική, σωστά ιεραρχημένη, ζωή αληθινά ανθρώπινη, όταν ξαναβρούμε τον ΑΝΘΡΩΠΟ. Χρειάζεται ψυχραιμία. Εξαιρετικά δυσεύρετη αρετή στις μέρες μας.

Υγ: «Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει».

 Νίκος Καζαντζάκης. «Αναφορά στον Γκρέκο»

25.03.2020