Τα πραγματικά προβλήματα της Δικαιοσύνης

Άρθρο του κ. Φούκα πρ. Πρωτοδικών: 

17 Ιουλίου 2017/in Άρθρα /

* Ο κ. Δημήτριος Φούκας είναι πρόεδρος Πρωτοδικών – ειδικός ανακριτής Διαφθοράς (νόμος 4022 του 2011).

Την ώρα που ο δημόσιος διάλογος κατακλύζεται από τοποθετήσεις εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας που ψέγουν δικαστικές αποφάσεις και ενέργειες δικαστικών λειτουργών, προκαλώντας ευλόγως την αντίδραση Δικαστικών Ενώσεων, με πρωτοβουλία της Επιτροπής Νομοθετικής Μεταρρύθμισης του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, ανατέθηκε στο Εθνικό Κέντρο Πολιτειακών Δικαστηρίων των ΗΠΑ η εκπόνηση μελέτης σχετικά με την αποτελεσματικότητα του ελληνικού δικαστικού συστήματος. Η προσφάτως δημοσιευθείσα έκθεση του ως άνω ερευνητικού φορέα επιχειρεί με τρόπο αντικειμενικό και απαθή, αφενός να περιγράψει την υπάρχουσα κατάσταση στο ελληνικό δικαστικό σύστημα και ιδίως τα προβληματικά σημεία του, αφετέρου να διαγνώσει τις αιτίες και να προτείνει λύσεις.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το σημαντικότερο πρόβλημα που εντοπίσθηκε είναι αυτό που συνήθως αποκαλούμε «καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης» και οι δυσμενείς συνέπειές της στον κοινωνικό και οικονομικό βίο, ιδίως δε στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Ωστόσο, οι συντάκτες της έκθεσης προβαίνουν και σε καταγραφή των πλεονεκτημάτων του ελληνικού δικαστικού συστήματος, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται το υψηλό επίπεδο της νομικής κατάρτισης των δικαστικών λειτουργών και του παραγόμενου έργου. Ιδιαίτερης εξέτασης έτυχε το ζήτημα της ενδεχόμενης ύπαρξης φαινομένων διαφθοράς στο ελληνικό δικαστικό σύστημα, επί του οποίου οι συντάκτες της έκθεσης διατύπωσαν το συμπέρασμα ότι τέτοιες υπόνοιες μπορεί να εγερθούν λόγω του μακρού χρόνου που απαιτείται για την επίλυση μιας υπόθεσης.

Τα προβλήματα και τα προτερήματα που εντοπίζονται από την ανωτέρω μελέτη ήταν γνωστά, όπως είναι επίσης γνωστό ότι όμοια προβλήματα καθυστερήσεων έχουν εμφανισθεί και σε άλλες έννομες τάξεις. Η συσσώρευση των υποθέσεων και η συνεχής εισαγωγή νέων σε ένα σύστημα το οποίο έχει ήδη υπερβεί τις δυνατότητές του δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν παρά μόνο με την εισαγωγή νέων θεσμών, όπως ο προδικαστικός έλεγχος των ασκούμενων ενδίκων βοηθημάτων και η υποχρεωτική δικαστική διαμεσολάβηση. Με τον τρόπο αυτόν θα αποφεύγεται η εισαγωγή στο ακροατήριο υποθέσεων που πάσχουν είτε ως προς το παραδεκτό είτε ως προς τη νομική βασιμότητα (προδικαστικός έλεγχος), ενώ κατηγορίες υποθέσεων, ιδίως οικονομικού αντικειμένου, των οποίων η νομική βασιμότητα έχει κριθεί νομολογιακά, αναμένεται να επιλύονται κατά τη διαδικασία της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης.

Παράλληλα, θα πρέπει να επιδιωχθεί η απλοποίηση των διαδικασιών σε κατηγορίες υποθέσεων και η ορθολογική κατανομή του προσωπικού, σύμφωνα με τα πληθυσμιακά δεδομένα. Η εφαρμογή αυτών των διαδικασιών στα δικαστήρια του α΄ βαθμού δικαιοδοσίας, όπου κυρίως εντοπίζεται το πρόβλημα της μεγάλης καθυστέρησης μεταξύ της κατάθεσης του εισαγωγικού δικογράφου και της εκδίκασης της υπόθεσης, αναμένεται να επιφέρει ανάλογα αποτελέσματα και στα ανώτερα δικαστήρια, καθώς όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των υποθέσεων που διευθετούνται κατά τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, αντιστοίχως μικρότερος θα είναι ο αριθμός των ασκουμένων ενδίκων μέσων.

Η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων ήδη επεξεργάζεται ολοκληρωμένη πρόταση για τη διαδικασία της υποχρεωτικής δικαστικής διαμεσολάβησης, η οποία σε σύντομο χρόνο θα τεθεί υπ’ όψιν όλων. Ελπίζουμε η πρωτοβουλία αυτή να είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του φαινομένου των καθυστερήσεων στην απονομή της Δικαιοσύνης.