ΕΔΔΑ : Κατοχή και εκμετάλλευση για πολλά χρόνια παραθαλάσσιου ακινήτου στη Σκόπελο – Ειδικό νομοθετικό καθεστώς για την προστασία της περιουσίας των Ιερών Μονώ

ΕΔΔΑ 29.6.2017, Κοσμάς κατά Ελλάδας (20086/13) (με ψήφους 5-2)
 

http://www.humanrightscaselaw.gr/  


 
Αρχή της διαδικαστικής επικουρικότητας – Δικαίωμα περιουσίας (άρ. 1 ΠΠΠ ΕΣΔΑ) – Πεδίο εφαρμογής – Κατοχή και εκμετάλλευση για πολλά χρόνια παραθαλάσσιου ακινήτου στη Σκόπελο – Ειδικό νομοθετικό καθεστώς για την προστασία της περιουσίας των Ιερών Μονών, που αποκλείει τη χρησικτησία έναντι αυτών – Διεκδικητική αγωγή Μονής – Ένσταση καταχρηστικής άσκησης των δικαιωμάτων της – Αποδοχή της αγωγής και αποβολή του προσφεύγοντος από το ακίνητο, στο οποίο αυτός λειτουργούσε για πολλά χρόνια, με άδεια των αρχών, ταβέρνα – Διαπιστώνεται παραβίαση του περιουσιακού συμφέροντος του προσφεύγοντος για κατοχή του ακινήτου [με μειοψηφία]
(Α) Εξάντληση εσωτερικών ενδίκων μέσων – Αρχή της διαδικαστικής επικουρικότητας – Σε κανένα στάδιο της διαδικασίας ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων ο προσφεύγων δεν επικαλέσθηκε το άρ. 1 ΠΠΠ – Ειδικότερα, δεν προέβαλε ότι ο νομοθετικός αποκλεισμός χρησικτησίας και το απαράγραπτο των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων των Ιερών Μονών αντίκεινται στο εν λόγω άρθρο της ΕΣΔΑ – Το βασικό διακύβευμα της διαφοράς ήταν εάν το επίδικο ακίνητο, επί του οποίου ο προσφεύγων προέβαλε κυριότητα βάσει τίτλων ή χρησικτησίας, έπρεπε να αποδοθεί κατά κυριότητα στη Μονή – Ωστόσο, η διαφορά αφορούσε επίσης στην κατοχή του ακινήτου, μέσω της προβληθείσας από τον προσφεύγοντα ένστασης καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος εκ μέρους της Μονής – Συναφώς, ο προσφεύγων ισχυρίσθηκε επικουρικά ότι, για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την άσκηση της αγωγής, είχε πραγματοποιήσει επί του ακινήτου πράξεις νομής, οι οποίες περιελάμβαναν προσωπική εργασία και δαπάνες (ανοικοδόμησης κ.λπ.), ότι η Μονή, αν και γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει τις πράξεις αυτές, δεν αντέδρασε, με συνέπεια να του δημιουργήσει την πεποίθηση ότι δεν θα ασκούσε τα δικαιώματά της, και ότι τυχόν αποβολή του από το ακίνητο θα του προκαλούσε ζημία μεγαλύτερη από την απλή απώλεια του πράγματος, αφού στο ακίνητο λειτουργούσε την επιχείρησή του – Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, ο προσφεύγων διατύπωσε ισχυρισμούς που αφορούσαν κατ’ ουσίαν σε προσβολή των σχετικών πτυχών του δικαιώματος περιουσίας που κατοχυρώνει το άρ. 1 ΠΠΠ – Συνεπώς, δεν συντρέχει περίπτωση απαραδέκτου, βάσει του άρ. 35 παρ. 1 ΕΣΔΑ [με μειοψηφία]
(Β) Πεδίο εφαρμογής άρ. 1 ΠΠΠ – Το απαράγραπτο των δικαιωμάτων επί δημοσίων πραγμάτων δεν αποκλείει την ύπαρξη περιουσιακού δικαιώματος, κατά την έννοια του άρ. 1 ΠΠΠ, ενόψει των συνθηκών της περίπτωσης – Εν προκειμένω, δεν αμφισβητείται ότι ο προσφεύγων και οι προκάτοχοί του κατείχαν αδιάλειπτα και αποτελεσματικά το ακίνητο για έναν αιώνα περίπου – Η κατοχή συνιστά έννοια αναγνωρισμένη από το ελληνικό αστικό δίκαιο και προστατεύεται από διατάξεις του Αστικού Κώδικα – Κατά το ανωτέρω μεγάλο χρονικό διάστημα, ούτε οι αρχές ούτε η Μονή αμφισβήτησαν τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των ως άνω προσώπων ή εναντιώθηκαν στις πράξεις κατοχής τους – Σημειώνεται, ότι το 1986 ο προσφεύγων έλαβε από τις αστυνομικές αρχές άδεια λειτουργίας μπαρ-εστιατορίου και το 1994 έλαβε άδεια οικοδομής, βάσει της οποίας ανήγειρε κτίσμα 135 τ.μ. – Η τοιαύτη ανοχή εκ μέρους των αρχών και της Μονής για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα δείχνει ότι αναγνώρισαν de facto ότι ο προσφεύγων και οι προκάτοχοί του είχαν περιουσιακό συμφέρον στο ακίνητο, που συνίστατο στην κατοχή του, όπως προστατεύεται από το ελληνικό δίκαιο, ενώ σε καμία στιγμή δεν τους δόθηκε να καταλάβουν ότι η υπέρ τους κατάσταση μπορούσε να μεταβληθεί – Το περιουσιακό συμφέρον του προσφεύγοντος ήταν αρκούντως σημαντικό και αναγνωρισμένο από το εθνικό δίκαιο, ώστε να είναι ουσιώδες και να προστατεύεται από το άρ. 1 ΠΠΠ, το οποίο βρίσκει πεδίο εφαρμογής [με μειοψηφία]
(Γ)  Αναλογικότητα της επίμαχης επέμβασης – Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνεται υπόψη και η χορηγηθείσα αποζημίωση – Χωρίς καταβολή ποσού ευλόγως συνδεόμενου με την αξία του αγαθού, υπάρχει κατ’ αρχήν παραβίαση του άρ. 1 ΠΠΠ, εκτός κι αν συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις – Εν προκειμένω, το ΕΔΔΑ συνεκτιμά (α) ότι ο προσφεύγων θεωρούσε καλόπιστα, βάσει τίτλων, ότι ήταν κύριος της έκτασης, και ότι αυτός είχε δημιουργήσει και εκμεταλλευόταν στο ακίνητο επιχείρηση εστίασης και δευτερεύουσες επιχειρηματικές δραστηριότητες σχετικές με τον τουρισμό, (β) ότι οι δημόσιες αρχές είχαν χορηγήσει στον προσφεύγοντα άδειες (οικοδομής και λειτουργίας μπαρ-εστιατορίου), σαν να ήταν κύριος του ακινήτου, (γ) ότι ο προσφεύγων πλήρωνε σχετικούς φόρους ακίνητης περιουσίας, (δ) ότι τα εθνικά δικαστήρια επίσης δεν έλαβαν υπόψη τους ότι ο προσφεύγων θα έχανε τη δουλειά και τα μέσα βιοπορισμού που είχε από το έτος 1986, χωρίς οποιαδήποτε αποζημίωση και (ε) ότι, εάν είχε γίνει δεκτή η ένσταση καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος της Μονής, ο προσφεύγων θα μπορούσε να έχει τουλάχιστον διατηρήσει την κατοχή του ακινήτου – Ενόψει των παραπάνω και των ιδιαίτερων συνθηκών της υπόθεσης, επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα ένα ειδικό και υπερβολικό βάρος, σε σχέση με τον θεμιτώς επιδιωκόμενο σκοπό της προστασίας των ακινήτων των Μονών από καταπατητές  - Διαπιστώνεται παραβίαση του άρ. 1 ΠΠΠ ΕΣΔΑ και χορηγείται στον προσφεύγοντα αποζημίωση 75.000 ευρώ [με μειοψηφία]