ΕνΔΕ: Επιστολή προς το ΥπΔικ με θέμα " Κώλυμα εντοπιότητας δικαστικών λειτουργών."

 

 

 

 

 

Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων απέστειλε στις 21-2-2025 στον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Γεώργιο Φλωρίδη με κοινοποίηση στον Υφυπουργό Δικαιοσύνης κ. Ιωάννη Μπούγα την παρακάτω επιστολή με θέμα: Κώλυμα εντοπιότητας δικαστικών λειτουργών.

ΕΝΩΣΗ

ΔΙΚΑΣΤΩΝ & ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

(ΠΡΩΗΝ ΣΧΟΛΗ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ)

ΚΤΙΡΙΟ 6 –ΓΡΑΦΕΙΟ 210

ΤΗΛ: 213 215 6114

e- mail: endikeis@otenet.gr

Αθήνα, 21-02-2025

Αρ. πρωτ.:85

Προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης

κ. Γεώργιο Φλωρίδη

κοιν: Υφυπουργό Δικαιοσύνης

κ. Ιωάννη Μπούγα

Κώλυμα εντοπιότητας δικαστικών λειτουργών

Άρθρο 49 παράγραφος 6

«Δεν επιτρέπεται η υπηρεσία δικαστικού λειτουργού σε δικαστήριο ή εισαγγελία στην περιφέρεια του οποίου είναι διορισμένος ως δικηγόρος σύζυγος ή πρόσωπο με το οποίο έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης ή συγγενής του μέχρι δεύτερου βαθμού, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, όσο διαρκεί ο γάμος ή το σύμφωνο συμβίωσης. Το κώλυμα αυτό δεν ισχύει για τα δικαστήρια των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Πάτρας και Λάρισας.»

Κατά την ορθή ερμηνεία της διάταξης, ως δικαστήριο ή εισαγγελία, νοείται ως προς τους προέδρους πρωτοδικών τους εισαγγελείς πρωτοδικών, τους πρωτοδίκες, τους πρωτοδίκες ειδικής επετηρίδας και τους αντεισαγγελείς πρωτοδικών, το πρωτοδικείο ή η εισαγγελία στα οποία έχουν διοριστεί και υπηρετούν και όχι όλα τα δικαστήρια της εφετειακής περιφέρειας στην οποία υπάγονται. Αντίστοιχα ως προς τους προέδρους εφετών, τους εισαγγελείς εφετών, τους εφέτες και τους αντεισαγγελείς εφετών, αφορά τις πόλεις στις οποίες βρίσκεται η έδρα του εφετείου ή της εισαγγελίας στην οποία είναι διορισμένοι.

Παρακάτω, παρατίθεται μια σειρά από επιχειρήματα που αποσαφηνίζουν τον ορθό τρόπο εφαρμογής της διάταξης, τις αντιφάσεις που παρουσιάζει η αντίθετη εκδοχή, καθώς και τα προβλήματα που δημιουργεί η διεύρυνση των κωλυμάτων εντοπιότητας στην διαδικασία της ενοποίησης, χωρίς κανένα πρακτικό όφελος.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ:

1. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΔΙΚΗΟΡΙΚΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ.

Η απελευθέρωση του δικηγορικού επαγγέλματος και η δυνατότητα των δικηγόρων να ασκούν χωρίς περιορισμούς το επάγγελμά τους παντού ανά την ελληνική Επικράτεια που έλαβε χώρα καταρχήν με το άρθρο 5 παρ. 2 του Ν. 3919/2011 και ισχύει ήδη δυνάμει του άρθρου 28 του ν.4194/2013 (Κώδικας Δικηγόρων) έχουν καταστήσει άνευ αντικειμένου τις προβλέψεις που αφορούν κωλύματα στη συνύπαρξη δικαστών και δικηγόρων στην ίδια δικαστική περιφέρεια. Ειδικότερα κατά το άρθρο 28παρ.1εδ.α΄ «Δικηγόρος διορισμένος στο Πρωτοδικείο δικαιούται να παρίσταται και να ενεργεί τις σχετικές διαδικαστικές πράξεις ενώπιον όλων των Πρωτοδικείων, πολιτικών και διοικητικών, καθώς και όλων των Ειρηνοδικείων της χώρας». Ενόψει, της ευελιξίας που θέσπισε ο νομοθέτης ως προς τη δυνατότητα κινητικότητας των δικηγόρων σε όλες τις πόλεις της χώρας, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί περιορισμός για το δικαστικό λειτουργό, καθώς εν δυνάμει, αλλά και εν τοις πράγμασι, κάθε δικηγόρος, ανεξαρτήτως της συγγένειας με δικαστικό λειτουργό, δύναται να παρίσταται σε όλες τις δικαστικές περιφέρειες. Ως εκ τούτου, οποιοδήποτε κώλυμα εντοπιότητας καθίσταται αναποτελεσματικό, με μόνη συνέπεια την πρόκληση υπηρεσιακών δυσχερειών ως προς την τοποθέτηση και μετάθεση των δικαστικών λειτουργών, καθώς και την αύξηση των εξόδων διαβίωσής τους, ενώ οι δικηγόροι, συγγενείς ή μη, ελεύθερα μπορούν να παρίστανται είτε στα δικαστήρια στα οποία υπάρχει κώλυμα, είτε σε άλλα.

2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Α) Άξονας για να εκτιμηθεί το κώλυμα, είναι η περιφέρεια του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας. Κάθε δικαστήριο και κάθε εισαγγελία του πρώτου βαθμού, έχει διακριτή περιφέρεια η οποία αποτελεί κατά κανόνα, υποσύνολο της αντίστοιχης εφετειακής περιφέρειας στην οποία υπάγεται. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το άρθρο 6 ν.5108/2024 «Ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, χωροταξική αναδιάρθρωση δικαστηρίων και άλλες διατάξεις» στην περιφέρεια του Πρωτοδικείου Ιωαννίνων εμπίπτουν οι Δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων. Αντίστοιχα, εντός της ίδιας εφετειακής περιφέρειας βρίσκεται και το Πρωτοδικείο Θεσπρωτίας, με έδρα την Ηγουμενίτσα στο οποίο εμπίπτουν οι Δήμοι της Περιφερειακής ενότητας Θεσπρωτίας. Επομένως, η περιφέρεια του δικαστηρίου και της εισαγγελίας, ορίζεται με σαφήνεια στο νόμο και δεν συμπλέκεται με την έννοια της εφετειακής περιφέρειας, η οποία αφορά μόνο στα Εφετεία. Χρησιμοποιώντας άλλωστε τον όρο «περιφέρεια» δικαστηρίου και εισαγγελίας, ο νομοθέτης δεν εκφράζεται σε νομοθετικό ή ερμηνευτικό κενό. Η ίδια διάταξη, με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο και αλλαγές μόνβο ως προς τις πόλεις που αφορούσε, ίσχυσε ήδη από το ν. 1756/1988 χωρίς ποτέ να αμφισβητηθεί η ερμηνεία της και χωρίς να δημιουργηθούν προβλήματα στην εφαρμογή της.

Β) Το γεγονός ότι το κώλυμα εντοπιότητας αφορά σε περιφέρεια πρωτοδικείου και όχι εφετείου, υποστηρίζεται επιπλέον γραμματικά και από το γεγονός ότι οι δικηγορικοί σύλλογοι στους οποίους είναι εγγεγραμμένος ο κάθε δικηγόρος συνδέονται με τα αντίστοιχα πρωτοδικεία και όχι με τις εφετειακές περιφέρειες.

Ως εκ τούτου, η τοποθέτηση/μετάθεση δικαστικού ή εισαγγελικού λειτουργού π.χ. στο Πρωτοδικείο Ξάνθης, δεν μπορεί να κωλύεται από το γεγονός ότι συγγενής του είναι διορισμένος στο Δικηγορικό Σύλλογο Ορεστιάδας.

3)ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ:

1. Η ερμηνευτική προσέγγιση της διάταξης ή ακόμα και τυχόν μελλοντική τροποποίησή της, στην κατεύθυνση ο δικαστικός λειτουργός να κωλύεται να υπηρετήσει σε κάθε δικαστήριο της εφετειακής περιφέρειας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας που υπηρετεί, εφόσον στην ίδια εφετειακή περιφέρεια είναι διορισμένος δικηγόρος σύζυγος ή συγγενής του, οδηγεί σε τεράστιες αντιφάσεις που αποκλίνουν από την στόχευση της διάταξης. Η ratio των κωλυμάτων εντοπιότητας – τα οποία δεν ισχύουν σε καμία χώρα της Ευρώπης - είναι πάντα ο φόβος ότι στις μικρές κοινωνίες υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να δημιουργηθούν λόγοι αποχής από εκδίκαση υπόθεσης, αλλά και αρνητικές εντυπώσεις ως προς την αντικειμενική λειτουργία της Δικαιοσύνης, με αιτία τη συνύπαρξη στο ίδιο δικαστήριο συγγενών με την ιδιότητα του δικαστή και του δικηγόρου. Η διεύρυνση αυτής της ratio με αναγωγή στην εφετειακή περιφέρεια ως κριτήριο για την έκταση του κωλύματος οδηγεί σε άτοπα.

Παραδείγματα:

Πρωτοδίκης ή πρόεδρος πρωτοδικών που έχει συγγενή δικηγόρο Ορεστιάδας, θα αποκλείεται στο εξής από τα πρωτοδικεία Καβάλας, Δράμας, Ξάνθης, Κομοτηνής και Αλεξανδρούπολης. Αντίθετα, ενόψει της ανέκαθεν ισχύουσας εξαίρεσης του κωλύματος για τα της Θεσσαλονίκης, αν κριτήριο θεωρηθεί η εφετειακή περιφέρεια, παρά τον καταρχήν περιορισμό του νόμου, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι αντίστοιχα δεν υφίσταται κώλυμα στα Πρωτοδικεία Βέροιας, Έδεσσας, Γιαννιτσών, Κιλκίς, Πιερίας και Σερρών.

Πρωτοδίκης ή πρόεδρος πρωτοδικών που έχει συγγενή δικηγόρο Άρτας, θα αποκλείεται στο εξής από τα πρωτοδικεία Θεσπρωτίας, Πρέβεζας και Ιωαννίνων. Αντίθετα, ενόψει της εξαίρεσης του δικαστηρίου της Λάρισας, αν κριτήριο θεωρηθεί η εφετειακή περιφέρεια, παρά τον καταρχήν περιορισμό, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν υφίσταται κώλυμα στα μικρότερα των Ιωαννίνων πρωτοδικεία Τρικάλων και Καρδίτσας.

2. Ο νομοθέτης με την πρόσφατη τροποποίηση του άρθρου 49, αφαίρεσε από τις εξαιρέσεις των κωλυμάτων τις πόλεις του Ηρακλείου, Βόλου, Ιωαννίνων, Τρικάλων, Χαλκίδας, Σερρών, Αλεξανδρούπολης, Ξάνθης, Κατερίνης, Καλαμάτας, Καβάλας, Χανίων, Λαμίας, Αγρινίου, Κομοτηνής, Μυτιλήνης, Κέρκυρας, Ρόδου και Κοζάνης. Με κριτήριο την εφετειακή περιφέρεια, λόγω της εξαίρεσης των δικαστηρίων της Λάρισας θα πρέπει να θεωρηθεί ότι δεν υφίσταται κώλυμα στο Βόλο και τα Τρίκαλα, τα οποία όμως ρητά αφαιρέθηκαν από τον κατάλογο, υποδεικνύοντας τη θέση του νομοθέτη, ότι κριτήριο είναι πάντα η περιφέρεια του ίδιου του δικαστηρίου και της εισαγγελίας και όχι η εφετειακή περιφέρεια.

3. Ισχυρή αντίφαση παρουσιάζει και το γεγονός ότι επιλέχθηκε να εξαιρεθεί του κωλύματος του άρθρου 49παρ.6 η Λάρισα και όχι το Ηράκλειο το οποίο είναι πληθυσμιακά μεγαλύτερο. Ειδικότερα, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ο πληθυσμός του Ηρακλείου είναι 179.302 κάτοικοι, ενώ της Λάρισας 164.095 κάτοικοι.

4. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ

Δυνάμει των ν. 5108/2024 και 5134/2024 που αφορούν στην ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας και την αντίστοιχη προσαρμογή του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων στην ενοποίηση, θεσπίσθηκαν ως προς τους πρωτοδίκες ειδικής επετηρίδας διακριτά καθήκοντα. Σύμφωνα με αυτά, ο πρωτοδίκες ειδικής επετηρίδας, θα δικάζουν σε μονομελή σύνθεση ποινικές υποθέσεις, όχι όμως πριν την 01.05.2026. Αντίστοιχα, δεν διορίζονται ως ανακριτές στα πρωτοδικεία που υπηρετούν, διορίζονται όμως ως προανακριτές, εκτελούν έρευνες και μπορούν να συμμετέχουν με ένα μέλος στις συνθέσεις των τριμελών πλημμελειοδικείων και των μικτών ορκωτών δικαστηρίων. Ως εκ τούτου, ενόψει της ύπαρξης ενοποιημένων πρωτοδικείων, κατά την τοποθέτηση και τις μεταθέσεις των πρωτοδικών, το ΑΔΣ θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν το γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι δικαστικοί λειτουργοί έχουν ειδικά καθήκοντα, που πρέπει να συνυπολογιστούν στη δύναμη του εκάστοτε πρωτοδικείου, ώστε να είναι δυνατό να εκτελούνται απρόσκοπτα όλες οι υπηρεσίες. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατό να υπάρχει κανένα πρωτοδικείο στο οποίο όλοι οι πρωτοδίκες προέρχονται από την ειδική επετηρίδα, γιατί οι περιορισμοί στα καθήκοντα θα οδηγήσουν σε αδυναμία εκτέλεσης υπηρεσίας. Τα παραπάνω, εφόσον διευρυνθεί η ερμηνεία των κωλυμάτων εντοπιότητας θα πολλαπλασιατούν εκθετικά, καθιστώντας ιδιαίτερα δυσχερές έως αδύνατο στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο να καλύψει τις υπηρεσιακές υποχρεώσεις, καθώς θα προσκρούσει αφενός στον περιορισμό των καθηκόντων, αφετέρου στα κωλύματα εντοπιότητας.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, η νομοθετική θέσπιση κωλυμάτων εντοπιότητας αποδεικνύεται απολύτως ατελέσφορη, γεννά ποικίλες αντιφάσεις καθώς αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο δικαστικούς λειτουργούς που κατοικούν σε μικρές δημοτικές ενότητες των μεγάλων αστικών κέντρων, από εκείνους που κατοικούν σε μεγαλύτερους πληθυσμιακά δήμους των περιφερειακών πόλεων, προξενεί σοβαρά υπηρεσιακά προβλήματα στις μεταθέσεις και τοποθετήσεις των δικαστικών λειτουργών και ουδόλως επιδρά στην εικόνα ή την ουσία της αντικειμενικότητας και αμεροληψίας της Δικαιοσύνης, αναδεικνύοντας έτι περαιτέρω ότι το ζήτημα δεν είναι αντικείμενο οριζόντιας ρύθμισης, αλλά διοικητικής κατανομής των οργανικών θέσεων και ουσιαστικού ελέγχου.

Η αξιοποίηση του θεσμού της αποχής από την εκδίκαση υπόθεσης, υπηρετεί πλήρως την ανάγκη προστασίας της Δικαιοσύνης από τον κίνδυνο να πληγεί η εικόνα αντικειμενικότητας και αμεροληψίας της. Σε κάθε περίπτωση, παρόλο που τέτοια κωλύματα δεν ευδοκιμούν στον ενιαίο ευρωπαϊκό δικαιικό χώρο, εφόσον κριθεί αναγκαίο να διατηρηθούν, πρέπει να περιορίζονται στην εμβέλεια του δικαστηρίου στο οποίο είναι ο κάθε δικαστικός λειτουργός διορισμένος και όχι σε όλα τα δικαστήρια της εφετειακής του περιφέρειας.

https://ende.gr/%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bb%ce%ae-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ad%ce%bd%cf%89%cf%83%ce%b7%cf%82-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%ba-%cf%85%cf%80%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b3%cf%8c/