ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

  

ΑΝΤΩΝΗ Π.ΑΡΓΥΡΟΥ

 

1.-Σε κοινή δήλωση που υπογράφηκε την 1η Απριλίου 2020, 14 κράτη μέλη της ΕΕ , εκ των οποίων και η Ελλάδα, υπογράμμισαν πως σε αυτήν την άνευ προηγούμενου κατάσταση, είναι ορθό τα κράτη μέλη να υιοθετούν μέτρα έκτακτης ανάγκης για να προστατεύσουν τους πολίτες τους και ξεπεράσουν την κρίση.

«Σε αυτήν την άνευ προηγουμένου κατάσταση, είναι θεμιτό τα κράτη μέλη να λάβουν έκτακτα μέτρα για την προστασία των πολιτών τους και την αντιμετώπιση της κρίσης. είμαστε, ωστόσο, βαθιά προβληματισμένοι για τον κίνδυνο παραβίασης των αρχών του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων που απορρέουν από την έγκριση ορισμένων επειγόντων μέτρων. Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης πρέπει να περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, να είναι αναλογικά και προσωρινά, να υπόκεινται σε τακτικό έλεγχο και να τηρούν τις προαναφερόμενες αρχές και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Δεν πρέπει να περιορίζουν την ελευθερία έκφρασης ή την ελευθερία του τύπου. συνεπώς, υποστηρίζουμε την πρωτοβουλία της ευρωπαϊκής επιτροπής για την παρακολούθηση της εφαρμογής των έκτακτων μέτρων για την εξασφάλιση των θεμελιωδών αξιών της ένωσης και καλούμε το συμβούλιο γενικών υποθέσεων να εξετάσει το ζήτημα, όταν αυτό είναι απαραίτητο».

Σαν να έχει αρχίσει ένας πραγματικός ΙΙΙος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Κόσμος ολόκληρος και Χώρα μας βιώνουν μια πρωτόγνωρη «κατάσταση πολιορκίας». Οι Έλληνες όπως και οι πολίτες όλου του Κόσμου φοβούνται. Γιατί ο κορωνοϊός παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστος ακόμα και στους επιστήμονες. Κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να μας πει ποιο είναι το αύριο. Όπως είναι φυσικό και μέσα στα πλαίσια της Συνταγματικής τάξης, ελήφθησαν και συνεχίζουν να λαμβάνονται μέτρα για την προστασία του Δημοσίου Συμφέροντος .

2.- Η αρχή του Κράτους Δικαίου ανάγεται σε βασική αρχή διασφαλίσεως της νομιμότητας, δηλαδή της τηρήσεως όχι μόνο των νόμων, αλλά και της επιδιώξεως αυτής της ιδέας του δικαίου υπό ουσιαστική πλέον έννοια και περιεχόμενο, και ενέχει αντίστοιχη θεσμική-συνταγματική εγγύηση. Η αρχή του κράτους δικαίου περιλαμβάνεται στην έννομη τάξη της ένωσης. Το δίκαιο της ανάγκης  στηρίζεται στην αρχή που λέει ότι η σωτηρία του κράτους αποτελεί τον υπέρτατο νόμο. Τα μέτρα για την «κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης»  πρέπει να μην ξεπερνούν το αναγκαίο μέτρο. Δεν μπορούν να διαρκούν επ’ αόριστον και να υπερβαίνουν την αρχή της αναλογικότητος.

3.- Το ΣτΕ  επελήφθη υποθέσεων που αφορούσαν :

•        α) την λειτουργία των θρησκευτικών χώρων(ΣτΕ: 1294/2020,1295/2020,1296/2020  με τις οποίες καταργεί την δίκη, δεδομένου ότι η ισχύς των προσβαλλόμενων πράξεων έληξε πριν από τη συζήτηση της υποθέσεως),

•        β)τον προσωρινό περιορισμό της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περιοχή του Κέντρου της Αθήνας και την ανάδειξη του Μεγάλου Περιπάτου( ΣτΕ 1992/2020  με την οποία ακυρώνει την Δ1α/ΓΠ.οικ.31688/21.5.2020 απόφαση των Υπουργών Προστασίας του Πολίτη, Υγείας, Εσωτερικών και Υποδομών και Μεταφορών και την 179/21.8.2020 απόφαση του Υφυπουργού Υποδομών και Μεταφορών)

•        γ) στην εκτέλεση συγκοινωνιακού έργου( ΣτΕ ΕΑ 172/2020 Απορρίπτει την αίτηση)

•        δ)Στην  χρήστη τουριστικού λιμένα (ιδιοκτήτη σκάφους αναψυχής)( ΣτΕ ΕΑ 158/2020 Απορρίπτει την αίτηση)

•        ε)στην απαγόρευση της τέλεσης κάθε είδους λειτουργιών και ιεροπραξιών στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας( ΣτΕ ΕΑ  99/2020,60/2020 ,49/2020 Απορρίπτει την αίτηση).

•        στ)στην απαγόρευση της μεταλήψεως της Θείας Κοινωνίας (ΣτΕ 161/2020 Απορρίπτει την αίτηση)  Κρίθηκε ότι: «ο κανονιστικός νομοθέτης, εν όψει και της κατά το Σύνταγμα (άρθρο 25 παρ. 1) και τον εξουσιοδοτικό νόμο (άρθρο πρώτο παρ. 2 και 4) υποχρέωσής του να λαμβάνει υπόψη την αρχή της αναλογικότητας, ώστε, μετά από αιτιολογημένη εισήγηση ειδικής επιστημονικής επιτροπής, τα θεσπιζόμενα για τον πιο πάνω λόγο μέτρα να είναι τα ηπιότερα δυνατά, εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία δεν επανέλαβε την προηγούμενη απαγόρευση, αλλά επέλεξε μέτρα ηπιότερου χαρακτήρα (τήρηση αποστάσεων, μέγιστος αριθμός παρευρισκομένων στους χώρους λατρείας κ.ά.), τα οποία θεώρησε, στη δεδομένη στιγμή, πρόσφορα και αναγκαία για την προστασία της δημόσιας υγείας. Κατά την άσκηση, εξ άλλου, της κανονιστικής αυτής αρμοδιότητας οι αρμόδιοι Υπουργοί έχουν, υπό τους εκτεθέντες όρους, διακριτική ευχέρεια να επιλέξουν κατά περίπτωση τα κατάλληλα και αναγκαία μέτρα και όχι υποχρέωση να επιβάλουν απαγόρευση των σχετικών δραστηριοτήτων,» η «ορθότητα των ουσιαστικών εκτιμήσεων του κανονιστικού νομοθέτη αναφορικά με την επιλογή του καταλληλότερου στη δεδομένη χρονική στιγμή μέτρου αντιμετώπισης της επιδημίας,.… είναι ακυρωτικώς ανέλεγκτες».

•        ζ)Η Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, απέρριψε «για λόγους δημοσίου συμφέροντος και προστασίας της δημοσίας υγείας από τον κίνδυνο διασποράς του COVID-19» το αίτημα για έκδοση προσωρινής διαταγής Πολιτικού Κόμματος ,Σωματείων και Πολιτών με την οποία ζητούσαν να ανασταλεί η απόφαση του αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας,  για την γενική αναστολή του δικαιώματος του δημοσίως συνέρχεσθαι επί 4 ημέρες σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια εν όψει της επετείου του Πολυτεχνείου. Η Πρόεδρος του ΣτΕ εισήγαγε το ζήτημα στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η οποία και θα αποφασίσει για το κατά πόσο παραβιάζεται ή όχι η αρχή της αναλογικότητας και οι διατάξεις του άρθρου 11 του Συντάγματος που αφορά το δικαίωμα των πολιτών για δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις.

         η)Κρίθηκε με την 263/2020 Απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣΤΕ (όμοια η ΣτΕ ΕΑ 262/2020) ότι: «Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, το μέτρο της θεσπιζόμενης με την προσβαλλόμενη απόφαση προσωρινής (από 15.11.2020 ώρα 6.00 π.μ. έως 18.11.2020 ώρα 9.00 μ.μ.) απαγόρευσης των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων τεσσάρων ατόμων και άνω σε όλη την επικράτεια ελήφθη, διότι συντρέχουν εξαιρετικώς επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, που αφορούν την προστασία της δημόσιας υγείας από τον σοβαρό κίνδυνο διασποράς του κορωνοϊού COVID-19. Ειδικότερα, (α) το εν λόγω μέτρο ελήφθη κατόπιν της από 4.11.2020 ομόφωνης γνώμης της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, με την οποία προκρίθηκε η εφαρμογή ολικού απαγορευτικού σε όλη τη χώρα προς ανάσχεση του δευτέρου κύματος της πανδημίας και βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων μέχρι το τέλος Νοεμβρίου • (β) όπως είναι παγκοίνως γνωστό (βλ. και ΣτΕ ΕΑ 256/2020) και προκύπτει επισήμως από την «Ημερήσια έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης λοίμωξης από τον νέο κορωνοϊό (COVID-19)», η οποία δημοσιεύεται καθημερινά στον οικείο ιστότοπο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας - ΕΟΔΥ (βλ. και απόψεις αντιδίκου αρχής με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 1029/8/18-στ/16-11-2020 έγγραφό της προς το Δικαστήριο), η ένταση πίεσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας βαίνει από 4.11.2020 και έως την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης συνεχώς αυξανόμενη • (γ) στο πλαίσιο της παρούσας εξαιρετικής κατά τα ως άνω συγκυρίας (τρέχουσας επιδημιολογικής επιβάρυνσης της χώρας) έχουν ήδη ληφθεί έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας από την 7.11.2020 έως και την 30.11.2020 με την κοινή υπουργική απόφαση Δ1α/Γ.Π.οικ.71342/6.11.2020 (Β´ 4899/6.11.2020), όπως ο περιορισμός των συναθροίσεων και της κυκλοφορίας των πολιτών εν όλω με περιοριστικώς καθοριζόμενες εξαιρέσεις, καθώς και η απαγόρευση της μετακίνησης με οποιοδήποτε μέσο εκτός Περιφερειακής Ενότητας ή Περιφέρειας με περιοριστικώς καθοριζόμενες εξαιρέσεις κ.ά., τα μέτρα δε αυτά προσαρμόζονται συνεχώς αναλόγως με τα επιδημιολογικά δεδομένα (βλ. ΚΥΑ από 9.11.2020 - Β΄ 4946/10.11.2020, από 12.11.2020 - Β΄ 4999/12.11.2020 και από 14.11.2020 - Β΄ 5043/14.11.2020) και ήδη έχει ανασταλεί η διά ζώσης εκπαιδευτική λειτουργία των σχολικών μονάδων κάθε βαθμού με περιοριστικώς προβλεπόμενες εξαιρέσεις. Εξ άλλου, το ληφθέν με την προσβαλλόμενη απόφαση μέτρο έχει όλως προσωρινό χαρακτήρα και, εν όψει των συγκεκριμένων δεδομένων, εύλογη διάρκεια (πρβλ. ΣτΕ ΕΑ 49/2020, 60/2020). Υπό τα δεδομένα αυτά, η Επιτροπή κρίνει ότι κωλύεται η χορήγηση αναστολής εκτελέσεως του επίδικου, πράγματι αυστηρού πλην αναγκαίου για την προστασία της δημόσιας υγείας, μέτρου, λόγω συνδρομής εξαιρετικώς επιτακτικών λόγων δημοσίου συμφέροντος, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 52 παρ. 6 εδάφιο δεύτερο του π.δ. 18/1989, ανεξαρτήτως του επανορθωσίμου ή μη της βλάβης των αιτούντων.»