Οι μη κυβερνητικές και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ενισχύουν τη συμμετοχή των πολιτών χάραξη των πολιτικών της ΕΕ με δημοκρατικό τρόπο, μέσα από έναν διαφανή και συνεχή διάλογο. Πόσο διαφανής είναι όμως στην πραγματικότητα η χρηματοδότηση που χορηγεί η ΕΕ στις μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ); Αυτή τη στιγμή το ΕΕΣ εργάζεται πυρετωδώς για να ολοκληρώσει έκθεση που καταρτίζει μετά από προσεκτική μελέτη του θέματος επί έναν χρόνο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα πράγμα: ότι η δημόσια διαφάνεια έχει να κάνει με την παροχή στους πολίτες των πληροφοριών που τους χρειάζονται για να μπορούν να υποχρεώνουν σε λογοδοσία τους αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων δημόσιους φορείς. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν όχι μόνο σε ποιον, γιατί και για ποιον σκοπό χορηγήθηκαν, αλλά και πώς χρησιμοποιήθηκαν τα κονδύλια της ΕΕ και αν οι αποδέκτες τους συμμερίζονταν τις αξίες της ΕΕ. Το δημόσιο ενδιαφέρον για τη βελτίωση των απαιτήσεων διαφάνειας για τις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ ΜΚΟ έχει αυξηθεί μετά το σκάνδαλο «Qatargate» το 2022, ενώ πρόσφατα βρέθηκαν στο προσκήνιο, καθώς αποτελούν και πάλι αντικείμενο πολιτικού διαλόγου.

Ο όρος «ΜΚΟ» χρησιμοποιείται ευρέως εδώ και αρκετό καιρό, χωρίς ωστόσο να υπάρχει διεθνώς ένας γενικά αποδεκτός ορισμός. Επιδιώκοντας την ενίσχυση της διαφάνειας των ΜΚΟ που δέχονται ενωσιακά κονδύλια, η ΕΕ υιοθέτησε αρκετά πρόσφατα, μόλις το 2024, ορισμό της ΜΚΟ. Σύμφωνα με αυτόν, ως ΜΚΟ περιγράφεται ο «εθελοντικός, ανεξάρτητος από οποιαδήποτε κυβέρνηση, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος δεν είναι πολιτικό κόμμα ή συνδικαλιστική οργάνωση». Στα κράτη μέλη, οι ορισμοί εξακολουθούν να διαφέρουν.

Το ΕΕΣ αξιολόγησε τη διαφάνεια που περιβάλλει τη χρηματοδότηση που χορήγησε η ΕΕ σε ΜΚΟ στο πλαίσιο των εσωτερικών πολιτικών της, όπως η συνοχή, η έρευνα, η μετανάστευση και το περιβάλλον, για την περίοδο 2021-2023. Αυτό που εξετάζουμε πρωτίστως είναι κατά πόσον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εταίροι υλοποίησης και τα κράτη μέλη συγκέντρωναν και δημοσιοποιούσαν αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με τα ενωσιακά κεφάλαια που διοχετεύονταν προς ΜΚΟ. Επιπλέον, ελέγξαμε όχι μόνο κατά πόσον αξιολογήθηκαν καταλλήλως οι βασικές απαιτήσεις διαφάνειας που ισχύουν για τις ΜΚΟ που είναι αποδέκτριες κονδυλίων της ΕΕ, αλλά και κατά πόσον οι ΜΚΟ αυτές συμμερίζονταν τις αξίες της ΕΕ.

Αν αναρωτιέστε γιατί ένας ακόμη έλεγχος των ΜΚΟ και γιατί τώρα, η απάντηση είναι ότι οι λόγοι είναι βασικά τρεις: πρώτον, το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία όσον αφορά τη χρηματοδότηση που παρέχει η ΕΕ· δεύτερον, ο σημαντικός ρόλος των ΜΚΟ στη χάραξη πολιτικών με δημοκρατικό τρόπο· και τρίτον, ο στόχος του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΕ του 2024 ως προς την ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά τις ΜΚΟ-αποδέκτριες ενωσιακής χρηματοδότησης. Θέλαμε επίσης να δώσουμε συνέχεια σε προηγούμενη έκθεση ελέγχου που δημοσιεύσαμε το 2018 σχετικά με τη χρηματοδότηση των ΜΚΟ από την ΕΕ, όταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας ήταν η εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Ολοκληρώνοντας το έργο μας στον προαναφερόμενο τομέα, αυτή τη φορά, δώσαμε μεγαλύτερη προσοχή στις εσωτερικές πολιτικές, που είναι η άλλη όψη του νομίσματος.

Οι ΜΚΟ λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ενωσιακής χρηματοδότησής τους μέσω επιχορηγήσεων και, ως εκ τούτου, οφείλουν να τηρούν τις απαιτήσεις διαφάνειας που ισχύουν για κάθε άλλο αποδέκτη. Το ΕΕΣ έβαλε στο μικροσκόπιό του την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ορισμένους ενωσιακούς και εθνικούς οργανισμούς, καθώς και τις διαχειριστικές αρχές που είναι αρμόδιες για ορισμένα προγράμματα σε τρία κράτη μέλη (Γερμανία, Ισπανία και Σουηδία), τα οποία επιλέχθηκαν λόγω του ύψους της χρηματοδότησης που δέσμευσε η ΕΕ για ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σε αυτά.

Η έκθεση αναμένεται να δημοσιευθεί στις 7 Απριλίου στον ιστότοπο του ΕΕΣ. Σημειώστε το στην ατζέντα σας και μην ξεχνάτε να μας επισκέπτεστε στον διαδικτυακό μας χώρο!

 

https://www.eca.europa.eu/el/news/NEWS2025_03_NEWSLETTER_01