ΟΙ ΑΞΙΩΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΑΧΡΕΩΣΤΗΤΩΣ ΚΑΤΑΒΛΗΘΕΝΤΟΣ ΦΟΡΟΥ ΤΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΤΩΝ 2010, 2011 ΚΑΙ 2012 (ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ 2010, 2011 ΚΑΙ 2012) ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΕΙ

Μαργαρίτας Στενιώτη, Εφέτη, μέλους ΔΣ της ΕΔΕΚωνσταντίνου Βουλγαρίδη, Προέδρου Πρωτοδικών, μέλους του ΔΣ της ΕΔΕ

Η ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΜΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2012 – 2016 ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΜΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΙΣΧΥΡΗΣ ΚΑΙ ΜΙΑΣ ΑΚΡΩΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΤΕΤΡΑΕΤΙΑΣ

ΟΙ ΑΞΙΩΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΑΧΡΕΩΣΤΗΤΩΣ ΚΑΤΑΒΛΗΘΕΝΤΟΣ ΦΟΡΟΥ ΤΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΤΩΝ 2010, 2011 ΚΑΙ 2012 (ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ 2010, 2011 ΚΑΙ 2012) ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΕΙ

                                                                                    Αθήνα, 14-11-2016

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι

            Κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων θητειών του Προεδρείου της Ενώσεως, στη σύνθεση του οποίου είχαμε την τιμή να συμμετέχουμε, επιτύχαμε, πέραν όλων των άλλων και την κατοχύρωση των φορολογικών μας δικαιωμάτων. Ήδη, τα αποτελέσματα αυτής της συλλογικής προσπάθειας είναι πλέον ορατά και αδιαμφισβήτητα.

Κατά το προηγούμενο, ειδικώς, δικαστικό έτος οπότε και η πρώτη από εμάς με την ιδιότητα της Προέδρου και ο δεύτερος από εμάς με την ιδιότητα του Γενικού Γραμματέα εκπροσωπούσαμε τη μεγαλύτερη και ιστορικότερη Ένωση Δικαστών της χώρας, την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, καταβάλαμε κάθε δυνατή προσπάθεια και με γνώμονα το μέτρο, το σεβασμό σε πάγιες πλειοψηφικές αρχές, την τήρηση ισορροπιών και την αποφυγή ακραίων πράξεων και ρήξεων αναδείξαμε το σημαντικό ρόλο της Ένωσης μας. Μιας Ένωσης, που αποτελεί ιστορική κατάκτηση ολόκληρου του Δικαστικού Σώματος. Μιας Ένωσης που δημιουργήθηκε σε μια δύσκολη εποχή για τη χώρα και τους δικαστές και μέσα από πολυετείς αγώνες για Δικαιοσύνη κατοχυρώθηκε στη συνείδηση όλων.

Αυτή η Ένωση δεν αποδομείται.

Στο διάστημα της θητείας μας στο Προεδρείο σταθήκαμε δίπλα στον κάθε συνάδελφο χωρίς διακρίσεις και ακούσαμε με προσοχή τα αιτήματα όλων. Επιλέξαμε λύσεις συνετές και ουδέποτε δυναμιτίσαμε το κλίμα. Σε κρίσιμες ανακοινώσεις, που επρόκειτο να εκδώσει η Ένωση μας συγκαλούσαμε άμεσα Διοικητικό Συμβούλιο: Η ανακοίνωση της Ενώσεως επί του ασφαλιστικού ζητήματος εξεδόθη έπειτα από πολύωρη συνεδρίαση του ΔΣ στη Θεσσαλονίκη και το τελικό κείμενο συντάχθηκε από κοινού από όλα τα μέλη αυτού. Η ανακοίνωση για το προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα και η απόφαση για διεξαγωγή σχετικού συνεδρίου στην πόλη των Ιωαννίνων εξεδόθησαν ομοίως έπειτα από συνεδρίαση του ΔΣ στην Αθήνα. Το ίδιο συνέβη και με όλες τις υπόλοιπες ανακοινώσεις, ορισμένες μάλιστα εκ των οποίων εξεδόθησαν κατά πλειοψηφία και με καταγεγραμμένη την άποψη της μειοψηφίας του ΔΣ.

Τέλος, ουδέποτε διανοηθήκαμε να μετατρέψουμε ποτέ το ΔΣ σε οιονεί πειθαρχικό όργανο με ότι παρενέργειες θα μπορούσε να έχει αυτό στην από κοινού συλλογική δράση της Ενώσεως.

Πριν τις εκλογές του περασμένου Μαΐου είχαμε συστήσει σε όλους τους συναδέλφους να ασκήσουν τις φορολογικές τους αξιώσεις κωδικοποιώντας τα σχετικά ένδικα βοηθήματα. Αυτό έγινε και τα αποτελέσματα είναι πλέον ορατά.

Επανερχόμενοι στο εν λόγω ζήτημα και στην παρούσα χρονική στιγμή, έπειτα από σχετική έρευνα στην οποία προβήκαμε, λόγω του κατεπείγοντος, οφείλουμε να ενημερώσουμε τους συναδέλφους ως προς τις ενεργείς αξιώσεις τους προς επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος φόρου για τα φορολογικά έτη όχι μόνο 2011 και 2012 αλλά και για το 2010, συστήνοντας συγχρόνως ότι ειδικά για το φορολογικό έτος 2010 η σχετική ανακλητική δήλωση θα πρέπει να υποβληθεί το αργότερο μέχρι τις 31-12-2016. Ειδικότερα:

Στη διάταξη του άρθρου 84 παρ.7 Ν. 2238/1994, που τυγχάνει εφαρμογής επί των εισοδημάτων των κρίσιμων ετών 2010, 2011 και 2012, όπως η παρ.7 αντικαταστάθηκε με την παρ.15 του άρθρου 8 Ν.3842/2010,ΦΕΚ Α` 58/23.4.2010 και ισχύει από 23-4-2010 (βλ. αρθρ. 92 ιδίου νόμου) ορίζονται τα εξής:

<<Η κατά του Δημοσίου απαίτηση προς επιστροφή φόρου παραγράφεται μετά τρία (3) έτη από την ημερομηνία της εμπρόθεσμης υποβολής της δήλωσης ή αν υποβληθεί εκπρόθεσμα η δήλωση, μετά τρία (3) έτη από την ημερομηνία που η δήλωση αυτή όφειλε να είχε υποβληθεί. Αν υποβληθεί ανακλητική δήλωση ή δήλωση με επιφύλαξη, η αξίωση για την επιστροφή του φόρου παραγράφεται μετά τρία (3) έτη από την ημέρα της με οποιονδήποτε τρόπο αποδοχής της. Η αξίωση για επιστροφή φόρου βάσει υποβληθείσας εμπρόθεσμης δήλωσης αναβιώνει από την κοινοποίηση φύλλου ή πράξης ελέγχου. Ως προς τα λοιπά θέματα της παραγραφής εφαρμόζονται οι διατάξεις του δημοσίου λογιστικού (ν.2362/1995), όπως εκάστοτε ισχύουν.>>

Κρίσιμο, επομένως, ζητούμενο αποτελεί η χρονική έκταση του άνω δικαιώματος ανακλήσεως σε προηγούμενο φορολογικό έτος, αφού στην περίπτωση αυτή (της νομότυπης ανάκλησης) η τριετής παραγραφή δεν αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της δηλώσεως αλλά από την ημέρα της με οποιονδήποτε τρόπο αποδοχής της ανακλήσεως από τη Φορολογική Διοίκηση.

Περαιτέρω, στη διάταξη του άρθρου 75 του ιδίου ως άνω νόμου ορίζονται τα εξής: «1. Το φύλλο ελέγχου που οριστικοποιήθηκε επειδή δεν ασκήθηκε ένδικο μέσο, καθώς και αυτό που αφορά δήλωση η οποία κρίθηκε ειλικρινής, δύναται να ακυρωθεί ή να τροποποιηθεί, κατά περίπτωση, για έναν από τους λόγους που αναφέρονται πιο κάτω, περιοριστικά: α) Για ολική ή μερική έλλειψη φορολογικής υποχρέωσης. […].

Σημειώνεται ότι ολική ή μερική έλλειψη φορολογικής υποχρέωσης υπάρχει και όταν από διατάξεις νόμων προκύπτει η μερική ή ολική έλλειψη αυτής της υποχρέωσης, πολύ, δε, περισσότερο όταν αυτό έχει κριθεί με ισχύ δεδικασμένου με αμετάκλητη δικαστική απόφαση (εν προκειμένω υπάρχει έλλειψη φορολογικής υποχρέωσης αναφορικά με το 25% των ακαθάριστων αποδοχών μας σύμφωνα και με την 89/2013 αμετάκλητη δικαστική απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 88 παρ.2 Συντάγματος).

Περαιτέρω, με την απόφαση ΣτΕ 4075/2012 κρίθηκαν μεταξύ άλλων και τα εξής: Η ανάκληση αυτή (η ανάκληση δηλαδή για μερική ή ολική έλλειψη φορολογικής υποχρέωσης σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 75 Ν. 2238/1994) μπορεί να γίνει είτε εντός του οικονομικού έτους κατά το οποίο υποβλήθηκε η δήλωση είτε και μεταγενεστέρως μέχρις όμως του χρόνου εντός του οποίου είναι δυνατή η βεβαίωση του φόρου από τη φορολογική αρχή, δηλαδή εντός του χρόνου παραγραφής της σχετικής φορολογικής αξιώσεως του Δημοσίου (η οποία σημειωτέον βάσει της διατάξεως του άρθρου 84 παρ.1 Ν. 2238/1994, λήγει σε πέντε χρόνια από το τέλος του έτους, που έπρεπε να υποβληθεί η αντίστοιχη φορολογική δήλωση). Από την τυχόν αποδοχή της πιο πάνω ανάκλησης ή την ακύρωση του συμβιβασμού καθίσταται αχρεώστητος ο φόρος που καταβλήθηκε με βάση τους τίτλους αυτούς και γεννάται, εκ του λόγου τούτου, αξίωση επιστροφής του συνακόλουθα δε αρχίζει και η παραγραφή της εν λόγω αξίωσης, κατά τις προμνημονευθείσες περί δημοσίου λογιστικού διατάξεις του ν. 2362/1995 (πρβλ. ΣτΕ, επταμ., 3458/2001). Οι τελευταίες, συνεπώς, αυτές διατάξεις, προϋποθέτουσες το αχρεώστητο της καταβολής του φόρου, δεν έχουν πεδίο εφαρμογής στο προηγούμενο, διάφορο ζήτημα της ανατροπής των πιο πάνω τίτλων, ζήτημα που ρυθμίζεται αποκλειστικά από τις προπαρατεθείσες διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (δηλ. το άρθρο 75, πρβλ. ΣτΕ 4075/2012, όπου και σχετικές παραπομπές σε περαιτέρω νομολογία, πρβλ. επίσης όμοιες, μεταξύ άλλων σκέψεις στη Γνωμοδότηση του ΝΣΚ 14/2016).

Σημειώνεται, ως προαναφέρθηκε, ότι το δικαίωμα του Δημοσίου για επιβολή φόρου, βάσει της διατάξεως του άρθρου 84 παρ.1 Ν. 2238/1994, λήγει σε πέντε χρόνια από το τέλος του έτους, που έπρεπε να υποβληθεί η αντίστοιχη φορολογική δήλωση. Επομένως, συμπερασματικά, σε περίπτωση έλλειψης εν όλω ή εν μέρει φορολογικής υποχρέωσης, το σχετικό δικαίωμα ανάκλησης και ως εκ του λόγου αυτού και το δικαίωμα για επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος φόρου εκτείνεται χρονικά μέχρι τη λήξη του άνω πενταετούς δικαιώματος του Δημοσίου προς επιβολή φόρου, σε μία τέτοια, δε, περίπτωση ανακλήσεως ο φόρος θεωρείται αχρεώστητος από την αποδοχή της ανακλήσεως, η οποία, σημειωτέον, είναι δεσμευτική για τη Διοίκηση (άλλως υπάρχει παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας), από το χρόνο, δε, αυτής της αποδοχής (ή της παρέλευσης άπρακτης της προθεσμίας προς αποδοχή της) αρχίζει, πλέον, η τριετής παραγραφή.   

            Περαιτέρω, ενημερωτικά αναφέρουμε ότι ως προς την παραγραφή της αξίωσης για επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος φόρου από 1-1-2014 και μετά (δηλαδή για τις χρήσεις 2014 και μετά) ισχύουν οι διατάξεις του Ν. 4174/2013 ως εξής:

            Από τη διάταξη του άρθρου 36 παρ.1 και 2 Ν. 4174/2013, όπως το δεύτερο εδάφιο της παρ.1 προστέθηκε με το άρθρο 2 παρ.4 Ν.4281/2014 (ΦΕΚ Α 160/8.8.2014) και όπως το άρθρο 36 τροποποιήθηκε με το  άρθρο 46 παρ.5-7 Ν.4223/2013 (ΦΕΚ Α 287/31.12.2013) προκύπτει ο γενικός κανόνας ότι η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να προβεί σε έκδοση πράξης διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εντός πέντε (5) ετών από τη λήξη του  έτους   εντός του οποίου λήγει η προθεσμία υποβολής δήλωσης (όπως δηλαδή ίσχυε και με τη διάταξη του άρθρου 84 παρ.1 Ν. 2238/1994), από τη διάταξη, δε, του άρθρου 42 παρ.4 Ν. 4174/2013, όπως η παράγραφος 4 προστέθηκε με το  άρθρο 47 παρ.5 Ν.4223/2013 (ΦΕΚ Α 287/31.12.2013) προκύπτει ότι η αξίωση για επιστροφή φόρου, ο οποίος καταβλήθηκε αχρεώστητα παραγράφεται κατά το χρόνο που παραγράφεται το δικαίωμα της Φορολογικής Διοίκησης για έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου, σύμφωνα με τις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 36 του Κώδικα αναφορικά με την αντίστοιχη φορολογική υποχρέωση από την οποία πηγάζει η αξίωση προς επιστροφή. Επομένως, από το συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων του Ν. 4174/2013 προκύπτει ότι από 1-1-2014, δηλαδή για τις χρήσεις φορολογικών ετών 2014 και μετά η παραγραφή της αξίωσης επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντος φόρου είναι, σε κάθε περίπτωση, πενταετής. Σημειώνεται, δε, ότι στην παρ. 1 του άνω άρθρου 42 Ν. 4174/2013 ορίζεται ότι εάν ο φορολογούμενος δικαιούται επιστροφή φόρου, η Φορολογική Διοίκηση, αφού συμψηφίσει τους οφειλόμενους από τον φορολογούμενο φόρο με το ποσό προς επιστροφή, προβαίνει στην επιστροφή της τυχόν προκύπτουσας διαφοράς.

Συμπερασματικά επομένως από 23-4-2010 μέχρι 31-12-2013 η εν λόγω παραγραφή είναι τριετής (με τις ειδικότερες επιμέρους ανωτέρω κρίσιμες επισημάνσεις σε περίπτωση ανακλήσεως), ενώ από 1-1-2014 και μετά πενταετής, ενώ συγχρόνως στις άνω περιπτώσεις τριετούς παραγραφής, ως αναλυτικά προεκτέθηκε, αν υποβληθεί ανακλητική δήλωση ή δήλωση με επιφύλαξη, η αξίωση για την επιστροφή του φόρου παραγράφεται μετά τρία (3) έτη από την ημέρα της με οποιονδήποτε τρόπο αποδοχής της.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ίδιες σκέψεις, ως προαναφέρθηκε, διατυπώνονται και στη Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους υπ΄ αριθμ. 14/2016.

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Από το σκεπτικό της άνω απόφασης του ΣτΕ 4075/2012 (στην οποία γίνεται ρητή αναφορά και στη διάταξη του άρθρου 75 Ν. 2238/1994) και της υπ΄ αριθμ. 14/2016 Γνωμοδότησης του ΝΣΚ και βάσει των διατάξεων, που μνημονεύονται στις αποφάσεις αυτές, ορισμένες εκ των οποίων έχουν ήδη αναφερθεί ανωτέρω, συνάγονται για την περίπτωση που μας αφορά (αφορολόγητο 25% αναγνωριζόμενο αμετάκλητα και με δικαστική απόφαση) τα εξής (αναφερόμαστε ειδικά στα φορολογικά έτη – χρήσεις 2010, 2011 και 2012 διότι ως προς τα υπόλοιπα έτη δεν τίθεται ζήτημα).

Το δικαίωμα ανάκλησης – τροποποίησης των δηλώσεων, που υποβλήθηκαν αναφορικά με τα ανωτέρω έτη θεμελιώνεται στην έλλειψη, νομικά, φορολογικής υποχρέωσης ως προς το 25% των ακαθάριστων αποδοχών μας (περ.α άρθρου 75 παρ.1 Ν. 2238/1994). Άρα:

Αναφορικά με τα εισοδήματα από 1-1-2010 μέχρι 31-12-2010 (φορολογικό έτος δηλαδή 2010) το δικαίωμα του Δημοσίου για επιβολή φόρου, βάσει της διατάξεως του άρθρου 84 παρ.1 Ν. 2238/1994, λήγει σε πέντε χρόνια από το τέλος του έτους (31-12-2011), που έπρεπε να υποβληθεί η αντίστοιχη φορολογική δήλωση, ήτοι στις 31-12-2016, ενώ το αντίστοιχο δικαίωμα του Δημοσίου για τα φορολογικά έτη 2011 και 2012 λήγει αντιστοίχως, στις 31-12-2017 (αναφορικά με το φορολογικό έτος 2011) και στις 31-12-2018 (αναφορικά με το φορολογικό έτος 2012). Επομένως, μέχρι τις αντίστοιχες ως άνω ημερομηνίες 31-12-2016 (αναφορικά με τα εισοδήματα του 2010), 31-12-2017 (αναφορικά με τα εισοδήματα του 2011) και 31-12-2018 (αναφορικά με τα εισοδήματα 2012) μπορούν να υποβληθούν οι αντίστοιχες ανακλητικές – τροποποιητικές δηλώσεις των ετών αυτών. Από την αποδοχή, δε, των σχετικών τροποποιητικών δηλώσεων, που είναι δεσμευτική (η αποδοχή) για τη Φορολογική Διοίκηση διότι άλλως υπάρχει παράλειψη διενέργειας οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, θεωρείται ότι ο φόρος, που καταβλήθηκε είναι αχρεώστητος και από το σημείο αυτό (αποδοχής της ανάκλησης ή παρέλευσης της προθεσμίας για την αποδοχή της) αρχίζει πλέον η τριετής παραγραφή για τα έτη αυτά. Επομένως, λαθεμένα το Δημόσιο θεωρεί ότι επειδή παρήλθε η τριετία από την υποβολή των αντίστοιχων δηλώσεων για τα φορολογικά έτη 2010, 2011 και 2012, έχουν παραγραφεί οι αντίστοιχες αξιώσεις, διότι συνιστά άλλο ζήτημα η παραγραφή και άλλο ζήτημα το ενεργό δικαίωμα ανάκλησης φορολογικών δηλώσεων προηγουμένων ετών και άρα το ενεργό δικαίωμα για επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος φόρου (αφού η ύπαρξη ενεργού δικαιώματος ανάκλησης χωρίς αξίωση επιστροφής φόρου θα ήταν ουσιαστικά άνευ αντικειμένου)  οπότε στην τελευταία αυτή περίπτωση η παραγραφή αρχίζει από το χρόνο αποδοχής των σχετικών ανακλητικών – τροποποιητικών δηλώσεων, όπως γίνεται δεκτό και με τις προαναφερόμενες αποφάσεις.

ΕΝΟΨΕΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ

Συνιστούμε, στους συναδέλφους να προβούν σε τροποποιητική δήλωση όχι μόνο για τα έτη 2011 και 2012 αλλά και για το έτος 2010, ειδικώς, δε, για το τελευταίο αυτό έτος (2010) το αργότερο μέχρι την 31-12-2016.

Θεωρούμε, δε, ότι και αναφορικά με τα εν λόγω φορολογικά έτη (2010, 2011 και 2012) η επίλυση πρέπει να είναι άμεση.

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι

Κλείνοντας, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η ενότητα στην Ένωση αποτελεί ευθύνη όλων μας και προϋποθέτει διάθεση αυτοκριτικής και σεβασμό στον προσωπικό αγώνα του καθενός. Οι λογικές της ισοπέδωσης δεν οδηγούν πουθενά, ούτε και πείθουν κανένα.

Με εκτίμηση

Μαργαρίτα Στενιώτη, Εφέτης, μέλος του ΔΣ της ΕΔΕ

Κωνσταντίνος Βουλγαρίδης, Πρόεδρος Πρωτοδικών, μέλος του ΔΣ της ΕΔΕ